بررسی پارامترهای موثر بر آب بدون درآمد با استفاده از شبکه بیزین
کشور ایران با توجه به شرایط اقلیمی دارای محدودیت شدید منابع آب و افزایش سریع نیازهای آبی است.
همچنین وقوع انواع تهدیدات ناشی از طراحی و بهره‌برداری در شبکه‌های توزیع آب شهری در زمان بهره‌برداری امری اجتناب‌ناپذیر است.
بنابراین شناسایی دقیق پارامترهای طراحی و عمکردی مؤثر بر پیدایش و افزایش آب بدون درامد و کاهش میزان تأثیر این پارامترها، از جمله راهکارهای کارامد در مدیریت بهینه شبکه توزیع آب شهری و حفظ منابع مالی می‌باشد.
آب بدون درامد میزان تفاوت بین حجم آب ورودی به سیستم و مصرف مجاز با قبض می‌باشد که شامل دو بخش اصلی تلفات ظاهری و تلفات واقعی است. تاکنون مطالعات بسیار محدودی به این موضوع و عوامل تشدیدکننده آن پرداخته است.
در این تحقیق پارامترهای مؤثر بر اجزای آب بدون درامد شناسایی شده و با استفاده از شبکه بیزین میزان تأثیر آن‌ها در کاهش آب بدون درامد و اجزای آن بررسی شد. در ابتدا با استفاده از مراجع داخلی و بین‌المللی و تجربه متخصصین در حوزه شبکه توزیع آب، عواملی که در پیدایش اجزای آب بدون درامد نقش دارند، شناسایی شدند.
برای بررسی کارایی مدل پیشنهادی، منطقه تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب منطقه 4 تهران به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. سپس برای جمع‌اوری اطلاعات موردنیاز در مورد وضعیت پارامترهای شناخته شده در منطقه مورد مطالعه، از نظر افراد آگاه به شرایط شبکه توزیع آب منطقه موردنظر استفاده شد.
برای این منظور میزان شدت رخداد هر پارامتر در قالب پرسشنامه و به تفکیک تلفات ظاهری و تلفات واقعی مورد پرسش قرار گرفت. با توجه به فقدان داده کافی و اطلاعات دقیق در مورد وضعیت اجزای آب بدون درامد در منطقه مورد نظر، عدم قطعیت بالایی بر مسئله حاکم بود. بنابراین برای درنظرگرفتن عدم‌قطعیت‌های موجود و مدل کردن روابط احتمالاتی میان پارامترها، از شبکه بیزین به‌عنوان ابزار مدل‌سازی استفاده شد و داده‌های پرسشنامه نیز به عنوان ورودی مدل بیزین مورد استفاده قرار گرفت.
در نهایت برای آنکه نتایج مدل شبکه بیزین در صنعت آب و فاضلاب مورد استفاده قرارگیرد و مسئولین و تصمیم‌گیرندگان در شرکت‌های آب و فاضلاب بتوانند با صرف کمترین هزینه و زمان آب بدون درامد را کاهش دهند، بر روی نتایج مدل بیزین، تحلیل حساسیت انجام شد. در نهایت پارامترهای مؤثر شناسایی شده براساس میزان اثرگذاری بر اجزای بالادست خود (شامل تلفات ظاهری و واقعی و اجزای اصلی آن‌ها) رتبه‌بندی شدند. نتایج مدل‌سازی علاوه‌بر رتبه‌بندی پارامترهای شناخته شده،
نشان داد که در بخش تلفات ظاهری، انشعابات غیر مجاز و خطای پرسنلی به ترتیب بیشترین و کمترین اولویت را برای کاهش تلفات ظاهری داشتند. در بخش تلفات واقعی نیز نشت مرئی نسبت به نشت نامرئی از اهمیت بیشتری در کاهش تلفات واقعی برخوردار بود. ضمناً نتایج مدل شبکه بیزین، اولویت بالاتر تلفات ظاهری نسبت به تلفات واقعی برای کاهش آب بدون درامد را نشان داد.
استاد راهنما: دکتر مسعود تابش
رشته تحصیلی: مهندسی عمران – آب و فاضلاب
سال انتشار: اسفند 1395
