مدلسازی تغییر کاربری اراضی شهری با استفاده از مدل سولار اتوماتا- مارکوف به منظور ارائه استراتژی های رشد هوشمند منطقه مورد مطالعه منطقه ۱۵ تهران

امروزه شهرها با رشدی شتابان در حال توسعه هستند و مدلسازی رشد شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای می تواند ابزار بسیار مفیدی برای تشریح روابط متقابل بین محیط انسانی و محیط طبیعی برای کمک به تصمیم گیری برنامه ریزان در شرایط پیچیده باشد. فرآیند توسعه شهرها یکی از نیازهای اساسی در مدیریت و ارزیابی شهرها می باشد.

در این تحقیق با استفاده از تصاویر چندزمانه سنجنده TM و ETM+ ماهواره لندست مربوط به سال های 1985، 2002 و 2015 و با استفاده از تکنیک پردازش تصاویر ماهواره ای به بررسی تغییرات کاربری اراضی در بازه 1985 تا 2015 و با تاکید بر پیش بینی تغییرات کاربری اراضی و بالاخص گسترش فضایی منطقه 15 شهر تهران در سال 2020 و 2030 با استفاده از مدل زنجیره ای مارکوف پرداخته شده است. سپس صحت سنجی نقشه ها و آشکارسازی تغییرات انجام شد. ارزیابی دقت برای سالهای 1985، 2002 و 2015 ، به ترتیب ضرایب کاپای 0 92، 0 89و 0 95 را نشان دادند. در نهایت تغییرات کاربری ها و سطح کاربری های منطقه محاسبه و مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته اند.

ارزیابی تغییرات کاربری زمین بین سال های 1985 تا 2015 نشان داد که در سال 1985، کلاس مسکونی با 37 درصد از کل مساحت منطقه مورد مطالعه، وسیع ترین کلاس است. پس از آن به ترتیب کلاس های مناطق صنعتی، اراضی بایر، مناطق تجاری و در آخر فضای سبز می باشد. در این سال، کلاس مناطق صنعتی با 18 درصد در رده دومین کلاس می باشد و سه کلاس اراضی بایر، مناطق تجاری و فضای سبز به ترتیب 17، 15 و 13 درصد از مساحت کل را دربرگرفته‌‌اند.

در مجموع در این بازه زمانی (30 ساله) در دو کلاس مناطق مسکونی و مناطق تجاری به ترتیب روند صعودی و در کلاس های مناطق صنعتی، اراضی بایر به ترتیب روند کاهشی رخ داده است. در این تحقیق ارزیابی تغییرات کاربری زمین برای سال های 2020 تا 2030 پیش بینی می کند که در سال های 2020 و 2030 نسبت به سال 2015 که 48 درصد است،

کاهش خواهد یافت در این سال ها، کلاس مناطق صنعتی، افزایش محسوسی خواهد داشت. طی سالهای2020 و 2030 کلاس منطقه تجاری کاهش یافته و پیش بینی می گردد به 11 درصد برسد. کلاس اراضی بایر از 12 درصد در سال 2015 به 16 و 17 درصد برای سالهای 2020 و 2030 خواهد رسید. پیش بینی ها برای کلاس فضای سبز در سالهای 2020 و 2030 نیز همان 13 درصد (372 69 هکتار)، یعنی همان روند نسبتا ثابت را پیش بینی می کند.

با بررسی نتایج بدست آمده از روش مورد استفاده (Expert Choice 11) ، به منظور اولویت بندی استراتژی های رشد هوشمند شهری، گزینه حفظ فضاهای باز، زمین های کشاورزی، زیبایی طبیعی و نواحی بحرانی زیست محیطی بالاترین رتبه را نسبت به هدف کلی بدست آورده و به عنوان اولین استراتژی رشد هوشمند شهری در منطقه 15 تعیین گردید.

استاد راهنما: اسماعیل صالحی

سال انتشار: مهر ۱۳۹۵