بخش خصوصی مجری طرح انتقال آب از دریای عمان است

بحران آب، خشکسالی های پیاپی، وضعیت بحرانی دشت ها و افت شدید سطح آب های زیرزمینی اکنون در شرق کشور بیش از دیگر نقاط ایران نمود یافته، به طوری که تبعات این شرایط را می توان در رشد بی رویه پدیده مهاجرت، حاشیه نشینی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی این خطه مشاهده کرد.

بر اساس آمارهای ارایه شده اکنون کسری مخازن آب کشور در مجموع 10.5 میلیارد متر مکعب برآورد می شود که 1.7 میلیارد مترمکعب آن مربوط به سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی است. 

وزارت نیرو و مسوولان مرتبط در سال های گذشته از این رو برای مقابله با بحران آب در شرق کشور، که بیش از 10 میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده، راهکار دیگری اندیشیده اند که انتقال آب از دریای عمان به سه استان این حوزه است.

این در حالی است که برخی مسوولان و کارشناسان بنا به عوامل گوناگون مانند تبعات زیست محیطی و هزینه های هنگفت اجرای طرح، با طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور مخالف هستند.

انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور یکی از محورهای مهم همایش «چالش های آب در شرق کشور، نقش مردم و تدابیر حاکمیت» بود که ششم و هفتم مرداد جاری با حضور وزیر نیرو و جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و استانداران شرق کشور به میزبانی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی در مشهد برگزار شد.

انتقال آب از دریای عمان اجرایی می شود

وزیر نیرو در این همایش تاکید کرد: انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور و شیرین سازی آن عملیاتی خواهد شد و این موضوع به طور جدی از سوی این وزارت دنبال می شود.

«رضا اردکانیان» با بیان اینکه حفظ حیات در نوار شرقی کشور ضروری است، افزود: حیات یک منطقه نباید محدود به اندازه بارندگی باشد لذا با توجه به وضعیت نامتوازن بارشها باید با رعایت توسعه پایدار و جنبه های زیست محیطی به گونه ای عمل شود که جمعیت در شرق کشور حفظ و حتی بر آن افزوده شود.

وی تاکید کرد: البته موضوع انتقال آب بین حوزه ای و انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور نیز در صورتی موجه خواهد بود که تمام جوانب طرح از جمله ملاحظه های اقتصادی و زیست محیطی آن دیده شود و آینده پژوهی این طرح مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

 سه استان شرقی 13 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده اند

استاندار خراسان رضوی نیز گفت: سه استان شرقی کشور شامل سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی در مجموع با 27 درصد گستره، حدود 13درصد جمعیت کشور را در خود جای داده اند.

«علیرضا رشیدیان» افزود: در 40 سال گذشته شاهد کاهش چشمگیر بارندگی و روان آب ها در شرق کشور بوده ایم که این وضعیت تشدید خشکسالی و رشد مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ از جمله مشهد را موجب شده است.

وی رشد جمعیت شهری تهران در سال های 1390 تا 1395 را هفت درصد اما این رقم در شهر مشهد را 23 درصد عنوان کرد.

استاندار خراسان رضوی با بیان اینکه انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور، توهم و خیال نیست، گفت: این طرح ضرورت واقعی است و کلیات آن در استان خراسان رضوی تهیه و تایید شده و مطالعات آن امسال نهایی می شود. 

رشیدیان با اشاره به پیشینه اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور افزود: این طرح ابتدا در استان های کرمان و یزد مطرح و به دلیل مشکلات اعتباری رها شد. 

 کمبود منابع آبی مهم ترین مشکل شرق کشور است

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی معتقد است که کمبود منابع آبی مهمترین و اساسی ترین مشکل شرق کشور به شمار می رود.

«محمد مقدوری» می افزاید: بررسی و به کارگیری راهکارهای مقابله با کمبود آب در شرق کشور با توجه به روند خشکسالی در این پهنه امروز بیش از هر زمانی ضروری است.

استاندار سیستان و بلوچستان نیز در همایش چالش های آب شرق کشور گفت: این استان اکنون به لحاظ کمبود منابع آبی در بحرانی‌ ترین وضعیت قرار دارد به گونه ای به دو هزار روستای سیستان و بلوچستان با تانکر آبرسانی می شود. 

سید «دانیال محبی» افزود: مشکلات کم آبی در این استان به سبب کاهش بارش، خشکسالی ها و شرایط اقلیمی از قدیم وجود داشته اما اکنون به بالاترین حد خود رسیده است. 

استاندار خراسان جنوبی نیز گفت: اکنون آب آشامیدنی ساکنان 500 روستای این استان با تانکر سیار تامین می ‌شود. 

«محمدمهدی مروج ‌الشریعه» افزود: کاهش منابع آبی، خشکسالی های پی در پی، نبود زیرساخت ‌ها و بیکاری روند مهاجرت از این استان را افزایش داده است.

به گفته وی، با وجود اجرای طرح توسعه شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی طبق سرشماری سال 1395، بیش از هفت هزار نفر از این شهرستان به صورت دایم کوچ کرده اند.

 طول خط انتقال آب از دریای عمان به شرق 1600 کیلومتر است

مدیرعامل آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: انتقال آب از دریای عمان به مناطق شرقی کشور شامل استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی، برای جبران کمبود آب و مقابله با بحران آب در این پهنه ضروری است.

«محمد علایی» افزود: خشکسالی های متوالی، کاهش بارندگی ها، وضعیت بحرانی دشت های استان، افت شدید سطح آب های زیرزمینی، افزایش جمعیت و تهدید خالی شدن جمعیت مرزی اکنون انتقال بین حوزه ای آب را بیش از هر زمانی لازم و ضروری کرده است.

وی نیاز پیش بینی شده آب بخش آشامیدن و صنعت سه استان شرق کشور در سال 1420 را یک میلیارد و 750میلیون متر مکعب اعلام کرد و افزود: با احتساب توان تولید آب در این استان ها، شرق کشور با کمبود 940 میلیون متر مکعب آب مواجه خواهد بود و تامین این مقدار آب تنها با انتقال بین حوزه ای میسر است. 

علایی بیان کرد: مطالعات طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور که در سال های اخیر به شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی واگذار شد، با هزینه 35 میلیارد ریال پایان یافته است. 

به گفته وی، طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور توسط بخش خصوصی انجام خواهد شد که هزینه اجرای آن بیش از 150 هزار میلیارد ریال برآورد شده است. 

مدیرعامل آب منطقه ای خراسان رضوی اظهار داشت: طبق مطالعات انجام شده طول خط انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور که مبدا آن دریای عمان و مقصد پایانی آن خراسان رضوی است، یک هزار و 600 کیلومتر پیش بینی شده که آب منتقل شده برای آشامیدن و صنعت به مصرف خواهد رسید. 

او ادامه داد: اکنون جانمایی تاسیسات آبگیری در دریای عمان به گستره 300 هکتار به منظور انتقال آب از این دریا به شرق کشور انجام شده است. 

 اصلاح مصرف جایگزین طرح پرهزینه انتقال آب شود 

با وجود تاکید مسوولان متولی و اتفاق نظر آنان بر لزوم انتقال آب دریای عمان به شرق کشور، این طرح مخالفانی هم دارد که عقیده دارند باید مشکل را به نحو دیگری چاره کرد و از جمله آنان جامعه شناس و مشاور وزیر نیرو در امور راهبردی و توسعه پایدار است.

«محمد فاضلی»، طرح انتقال آب از دریای عمان به مشهد را خیال پردازانه خوانده و می گوید: به جای این طرح ها باید به اصلاح الگوی مصرف آب روی آورد که طبق بند 8 سیاست های اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری توصیه شده است.

وی مدتی پیش در نشستی در دانشگاه فردوسی مشهد گفته بود: در قالب این طرح قرار است آب دریای عمان از دالان شرق یعنی سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به خراسان رضوی برسد.

مشاور وزیر نیرو بیان کرد: طبق برآوردهای کنونی مجموع آبی که قرار است از راه این خط به مشهد منتقل شود، 750 میلیون مترمکعب پیش بینی شده که می توان به جای اصلاح این طرح پرهزینه، به اصلاح رویکرد مصرف آب پرداخت.

فاضلی گفت: در استان های خراسان جنوبی و رضوی و به ویژه سیستان و بلوچستان، مشکل کم آبی وجود ندارد بلکه آبخوان هم در حال نابودی است، لذا با انتقال سالانه 750 میلیون مترمکعب آب هیچ کدام از این مسایل درمان نمی شود، در حالی که با اصلاح الگوی مصرف این مشکلات نیز رو به بهبود خواهد گذارد.

او با اشاره به هزینه بر بودن طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور گفت: میانگین طول عمر ساخت پروژه های آبی در ایران کمی بیش از 13 سال است یعنی اگر ساخت این طرح هم اینک آغاز شود 13سال بعد باید بتوان از آن بهره برداری کرد.

بخش خصوصی مجری طرح انتقال آب از دریای عمان است

مجری طرح مطالعات شیرین سازی و انتقال آب از دریای عمان به استان های مرزی شرق کشور گفت: اجرای بزرگترین طرح انتقال آب در کشور توسط بخش خصوصی و با هزینه 150 هزار میلیارد ریال انجام خواهد شد.

«علی عبداللهی باغ سیاهی» افزود: این طرح در سه مرحله انجام می شود که اجرای کامل پروژه با تامین اعتبارات مربوطه حدود هفت سال به طول می انجامد و شیرین سازی آب با همکاری شرکت خارجی در مبدا صورت می گیرد.

وی با اشاره به نقش بخش خصوصی در تامین اعتبارات طرح بزرگ انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور بیان کرد: این طرح در قالب شرکت پروژه با همکاری نهادهای مختلف در کشور انجام می شود.

خراسان رضوی یکی از بحرانی ترین استان های کشور به لحاظ افت آب های زیرزمینی است به طوری که منابع زیرزمینی این دیار با کسری مخزن یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعبی در سال مواجه است. 

اکنون 80 درصدی آب آشامیدنی استان خراسان رضوی با 6.4 میلیون نفر جمعیت به وسیله چاه ها تامین می شود.