چگونگی رفتار با هزینه‌های توسعه اظهاری پیمانکار در زمان مذاکره در چارچوب قراردادهای جدید نفتی ایران
با توجه به تصویب چارچوب قراردادهای جدید نفتی در سال ۱۳۹۴ توسط هیات وزیران، برنامه شرکت ملی نفت ایران برای انعقاد عمده قراردادهای جدید توسعه و تولید، مبتنی‌بر این الگوی قراردادی است. چنانچه تعداد شرکت‌های متقاضی برای توسعه یک میدان در قالب قراردادهای جدید بالادستی کم باشد، شرکت ملی نفت ایران باید وارد فرآیند مذاکره یا مذاکره-مناقصه با شرکت‌های محدود متقاضی شود. در فرآیند مذاکره نیز پارامترهای قراردادی (در چارچوب الگوی مصوب) براساس قدرت چانه‌زنی طرفین مشخص می‌شود. یکی از مهم‌ترین پارامترها در این نوع قراردادها، میزان هزینه‌های توسعه میدان است که کلیدی‌ترین عامل به منظور تعیین نرخ دستمزد (فی) پیمانکار محسوب می‌شود. در این مطالعه نحوه برخورد با هزینه‌های توسعه اظهاری پیمانکار براساس مبانی نظریه قراردادها مورد بررسی قرار گرفته است. چنانچه دستمزد (فی) براساس میزان نرخ بازگشت سرمایه تعیین شود، با افزایش هزینه توسعه، دستمزد هم برای رسیدن به نرخ بازگشت سرمایه بیشتر خواهد شد. بنابراین پیمانکار سعی در بزرگنمایی هزینه توسعه برای دریافت دستمزد بالاتری خواهد کرد. در این مطالعه دو روش برای مقابله با این رفتار پیمانکار تجزیه و تحلیل شد. در روش اول، دستمزد پیمانکار براساس هزینه‌های توسعه واقعی به نحوی تعدیل می‌شود که میزان نرخ بازگشت سرمایه از بازه مشخص و محدود تجاوز نکند. در روش دوم، مکانیسم تشویق و تنبیه براساس تفاضل هزینه‌های واقعی و قراردادی پیشنهاد می‌شود. در این روش در صورت کاهش هزینه‌های واقعی نسبت به هزینه‌های قراردادی، سهمی از کاهش به عنوان پاداش به پیمانکار پرداخت می‌شود و بالعکس. براساس نتایج، روش اول باعث ایجاد نوعی تضاد منافع طرفین خواهد شد. به نحوی‌که پیمانکار تمایل به انجام سناریویی خواهد داشت که منافع کارفرما را حداکثر نمی‌سازد. اما روش دوم منجر به هم راستایی منافع طرفین شده و پیمانکار گزینهای انتخاب میکند که در آن منافع کارفرما حداکثر خواهد بود.
