انفجار پلاستیک
سید مسعود رضوی
اگر ورود حجم عظیم و غیر قابل محاسبه میکروپلاستیکها را هم در بدن انسان در نظر بگیریم، با بزرگترین ماده تخریبگر در جهان مواجه خواهیم شد. آشنایان با مسایل نظامی و جنگی میدانند که ماده منفجره پلاستیکی چیست و چقدر خطرناک است. در حقیقت با یک چاشنی سبک و معمولی، انفجاری عظیم رخ میدهد. حمل و نقلش ساده است و از گیتهای فلزیاب هم بدون شناسایی عبور داده میشود. این ماده بسیار مخرب بوده و علاوه بر نیروهای نظامی و واحدهای تخریب در ارتشهای کلاسیک، تروریستها و خرابکاران هم علیه مردم عادی و ساختمانها و مجامع غیرنظامی از آن بهره میبرند و معمول است که برای خرابکاری در شهرها و بناهای هدف استفاده میشود. این شاید استعاره و نشانهای باشد بر موضوع زیر:خرابی ماده منفجره پلاستیک، در برابر مواد پلاستیکی روزمره که مردم عادی در بازار خرید و فروش کالاها و محصولات استفاده میکنند و مقدار دورریز و تخریب آن، تقریبا صفر است. به عبارت دیگر، اگر ورود حجم عظیم و غیر قابل محاسبه میکروپلاستیکها را هم در بدن انسان در نظر بگیریم، با بزرگترین ماده تخریبگر در جهان مواجه خواهیم شد. پلاستیک هنوز جایگزین مناسب و مقرون به صرفهای نیافته است، اما این دلیل نمیشود که دست روی دست بگذاریم و شاهد نابودی تمام زیستگاهها و منابع طبیعی به واسطه رشد انفجاری مصرف و دورریز پلاستیک باشیم.هر لحظه که میگذرد، حجم بزرگی ازین ماده به طبیعت افزوده میشود. آب و زمین، کوی و برزن، حیات وحش و جنگل و کوه و دشت…، هیچ چیز و هیچکس در امان نیست. در کشور ما، هرجا رودخانه و دریاچه یا برکه و آب باریکهای هست، مخلوطی از زبالههای وحشتناک و غیر قابل تجزیه و درحال فرسایش هم هست. دانشمندانی در سراسر جهان میکوشند راه حلی برای تجزیه و تخمیر و انحطاط اجزای پلاستیک بیابند، اما این ماده سخت جانتر از این حرفهاست و به این زودیها تسلیم نخواهد شد. تنها راه موجود، کاهش مصرف و حتیالامکان جلوگیری از ورود آن به زیستگاهها و منابع حیاتی است.اما چرا نمیتوان به سادگی این مشکل را حل کرد؟ زیرا مردم عادت کردهاند و پلاستیک ارزان است و سرمایه بسیار عظیمی در این صنعت سودا شده و سود کلانی برای جماعت کذا و کذا دارد. حتی اگر اعتیاد عامه به مصرف پلاستیک به ویژه کیسه و بطریهای نوشیدنی را چاره کنیم، مبارزه با مافیای پلاستیک دشوار خواهد بود. تجربه نشان میدهد، آنان پشت هر برنامهای برای تداوم کارشان قرار دارند و از هیچ تخدیر و ضد تبلیغ و توطئهای رویگردان نیستند. ارادهای بزرگ در مدیران و سیاستگزاران باید روبروی این جماعت قرار گیرد تا از تخریب انفجار پلاستیک بکاهد!روزی از روزهای اخیر به صورت نمادین به «روز بدون پلاستیک» نامگذاری شده بود. اما نه میتوان و نه ممکن است که به یک روز مشکل را چاره کرد. هرچند همین حد از توجه هم محترم و مغتنم است، اما موضوع پلاستیک و استفاده و حتی کیفیت دورریز توسط مردم، در کشور ما به گونهای است که انگار دست به انتحار میزنیم. در هیچ کجای عالم این حجم از کیسه و بطری در اختلاط با زبالههای فسادپذیر و قابل تجزیه، مخلوط و عجین نیست. پس نه فقط مصرفش را باید کاهش داد، که دورریز و بازیافت هم نیازمند آموزش و برنامهریزی عظیم است.برای اینکه دانسته شود پلاستیک چه چرخه مخرب و ویرانگری را درپی دارد، باید به اولین گردشگاه طبیعی نزدیک شهرها یا مشهور در نواحی خوش آب و هوا سفر کرد. جز بیماری و تعفن و زباله نمیتوان دید، مگر چندمتری در قهوه خانهها و تفرجگاههای خصوصی، که برای پول درآوردن موقتا جارو و پارویی شده و آب و رنگی بدان بخشیدهاند.ادبا و شاعران، شگردی دارند با عنوان «ردالعجز علی الصدر»، یعنی تکرار مطلع و آغاز کلام در آخر و پایان سخن. بدان شیوه، ما نیز به ابتدای یادداشت بازمیگردیم و میگوییم که از انفجار پلاستیک و تخریب پر سرو صدای آن در مواد منفجره نباید هراسید؛ زیرا محدود است و ممنوع. اما استفاده روزمره و بیضابطه از پلاستیک به صورت یک مادهی رایج در بازار عادی مصرف، انفجار دوم است که من و شما و مردم و مسئولان همه در آن سهیم هستیم، انفجاری بزرگتر از بمب نوترونی است که همه چیز را میکشد و نابودی مطلق به بار میآورد. برعکس آن یکی، این بسیار خاموش و کم صداست، اما هیچکس را سالم نمیگذارد؛ هیچکس را! شک نکنید!در کشور ما مافیای پلاستیک از کارخانههای مواد اولیه در پتروشیمیها آغاز شده و در نظام خصولتی توزیع در بازارها و شرکتها و میادین تره بار و تعاونیها و… گسترش مییابد و نهایتا تا بردهداری در بازیافت زباله توسط لشکر بیچارگان و کودکان ژولیده و بی کس و کار، به سودهای تازه و سیاه متصل میشود. لازم نیست بپرسیم در کدام بندرها، پلاستیک بازیافتی به چین میرود. زیرا نخواهیم دانست و نمیگذارند سر در آوریم! اما اگر بتوان تصوری از آن داشت: خون کودکان زبالهگرد را خواهید دید که بر گونیهایش شتکزده، کودکانی که فریادرسی ندارند… بروید ببینید. هنوز تازه است و خون میچکد ازین زبالههای سودآور!
