دوراهی ارمنستان: تنوع عرضه انرژی یا وفاداری به روسیه

در نیمه ماه ژوئن، الکسی میلر، مدیر اجرایی شرکت گازپروم روسیه، که انحصار گاز این کشور را در اختیار دارد، یک بازدید از پیش تعیین نشده از ایروان داشت و در آنجا با کارن کاراپتیان، نخست وزیر ارمنستان دیدار و ملاقات کرد. البته آنچه که در این دیدار رخ داد بر کسی معلوم نیست.

به گزارش «انرژی امروز» گزارش‌های منابع خبری از برنامه‌هایی برای بهره‌برداری از واحد پنجم نیروگاه حرارتی هارازدان و مخازن گاز طبیعی در آبوویان حکایت دارد.

ساخت واحد پنجم نیروگاه هارازدان از 1993 آغاز شد. اما در سال 2006، واحد نیمه ساخته را دولت ارمنستان به شرکت زیر مجموعه گازپروم روسیه، شرکت آرم‌روز‌گازپروم، فروخت.

بعداز اینکه ساخت این واحد کامل شد، این نیروگاه قادر بود 480 مگاوات برق تولید کند.

از آن زمان استفاده از این نیروگاه محدود بود و برق تولیدی آن در مقابل گاز طبیعی به ایران ارسال می‌شد.

مخازن گاز طبیعی زیر زمین در سایت آبوویان، در دوران شوری سابق ساخته شد و قادر به نگهداری حدود 140 میلیون متر مکعب گاز طبیعی است و در سال 2012 به شرکت آرم‌روز‌گازپروم منتقل شد.

اخیرا وزارت انرژی ارمنستان اعلام کرده است که ساخت بخشی از خط انتقال 400 کیلووات برق بین ایران و ارمنستان را انجام داده است.

در مقابل وزیر امور خارجه، ادوارد نعلبندیان، گفته است که اتحادیه اروپا از ساخت خط انتقال برق بین ارمنستان و گرجستان حمایت می‌کند.

برنامه توسعه ظرفیت انتقال بین ارمنستان و همسایگان این کشور روابط متقابل بین ایران، ارمنستان، گرجستان و روسیه از طریق شبکه برق در سال 2015 اعلام شد.

بر همین اساس، اویل پرایس به بررسی نقش روسیه در عرضه انرژی در ارمنستان و نفوذ و لابی‌گری این کشور در ارمنستان پرداخته و با بیان این‌که ارمنستان بین دوراهی وفاداری به روسیه یا انتخاب تنوع عرضه انرژی در کشور، گیر کرده است، می‌نویسد: دلیل دیگر و مهم ملاقات ناگهانی میلر از ارمنستان این است که: نخست وزیر کاراپتیان، که خود پیش از این کارمند گازپروم بود، احتمالا مجبور است گزارش‌هایی را به رییس سابق خود بدهد و از او برای وفادارای‌های آتی مسکو و گازپروم نسبت به ایراوان در سرمایه‌گذاری‌های تجاری خود اطمینان کسب کند.

در ادامه اویل پرایس می‌نویسد: در ماه مه کانتر گلوبال، مالک نیروگاه برق آبی مجتمع وروتان و  بزرگترین سرمایه‌گذار غیر روسی در ارمنستان، یک کنفرانس انرژی‌های تجدیدپذیر در ایروان برگزار کرد که سفارت ایالات متحده از آن حمایت می‌کرد.

نمایندگان چندین شرکت آمریکایی مثل کاترپیلار و جنرال الکتریک در این کنفرانس شرکت کردند.

سفیر ایالات متحده، ریچارد میلز، اعلام کرد که امکانات فنی برای افزایش انتقال برق با گرجستان و ایران به همراه رقابت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های متقابل، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری ایالات متحده تا 8 میلیارد دلار را نیز به همراه خواهد داشت که بیشتر بر روی برق خورشیدی و برق‌آبی خواهد بود.

پس از آن سفیر ایالات متحده چندین بار این گفته خود را در جاهای دیگر همچون یک مصاحبه در یک روزنامه تکرار کرد.

بر اساس گزارش بانک جهانی، با در نظر گرفتن خطرات سرمایه‌گذاری فعلی این کشور، ارمنستان بدترین جو تجاری را در اروپا و آسیای مرکزی دارد.

پس از آن اویل پرایس به این نتیجه می‌رسد که احتمالا مقامات ارمنستان آشکارا این پیشنهاد مفید را رد نخواهند کرد، با این حال طوری عمل می‌کنند که انگار نمی‌خواهند سیاستی در پیش بگیرند که ضربه جدی به برنامه گازپروم و سرمایه‌گذاران روسی وارد آید.

سرمایه‌گذاری بزرگ بر تولید انرژی غیر فسیلی احتمالا تقاضای داخلی گاز طبیعی را کاهش خواهد داد. نیروگاه برق هسته‌ای متسامور ارمنستان، که 40 درصد برق تولیدی ارمنستان را در اختیار دارد، برق را به قیمت 5.73 درام ارمنی، حدود 1.2 سنت، در هر کیلووات ساعت می‌فروشد.

هزینه تولید در نیروگاه‌های برق آبی نیز نزدیک به 8 درام در هر کیلووات ساعت است در حالی که هزینه تولید برق حرارتی 35 درام است.

پولی که مصرف کننده باید پرداخت کند بر اساس قیمت متوسط تولید است.

البته از آن‌جایی که تمام شبکه توزیع برق و گاز ارمنستان، و نیز نیروگاه حرارتی هارازدان، متعلق به شرکت‌های روسی است، روسیه از تولید نیروگاه‌های حرارتی حمایت می‌کند، که به معنی واردات بیشتر گاز طبیعی از روسیه و هزینه‌های بیشتر بر مصرف کننده ارمنی است.

اویل پرایس در ادامه با تاکید بر این که رسانه‌های ارمنی از امکان سرمایه‌گذری‌های کلان غیر روسی در ارمنستان چشم‌پوشی می‌کنند، اما در این بین بعضی مطبوعات به آن پرداخته‌اند، می‌نویسد که این مطبوعات انتقادات تندی علیه دولت ارمنستان و سیاست‌های روسیه در این کشور مطرح کرده‌اند.

یکی از این رسانه‌ها نوشته‌ است که کاراپتیان هیچ کشوری خارج از محدوده اتحادیه اقتصادی ارواسیای تحت فرماندهی مسکو را نمی‌شناسد. از طرفی دعوت اجلاس جهانی داووس در سوییس را رد می‌کند.

در این مقالات به حق امتیازات انحصاری گازپروم و روس‌نفت هم اشاره شده است و تاکید شده است که ارمنستان منحصرا از روس‌نفت می‌تواند سوخت موتور و جت تهیه کند.

علاوه بر آن این مطبوعات نوشته‌اند که روسیه موانعی بر سر راه واردات گاز ارمنستان از ایران قرار داده است یا مانع از انتقال [برق] از ایران به گرجستان و از طریق دریای سیاه به اروپا می‌شود.

در نهایت این مطبوعات  در مقایسه با وضعیت پس از جنگ، که اتحاد جماهیر شوروی سابق کشورهای اروپای شرقی را از استفاده از کمک‌های طرح مارشال منع کرده بود، به تمسخر عقب‌ماندگی‌های فنی و اتقصادی روسیه در مقایسه با غرب می‌پردازند.

به نوشته اویل پرایس، این مقاله که در وب‌سایت آراووت منتشر شده بود، احتمالا به دلیل لحن تندی که در آن وجود داشت خیلی زود از آن حذف شد.

در مقاله‌ای دیگر در مرکز مطالعات اروپایی ایروان، به این موضوع اشاره شده است که تنوع انرژی در ارمنستان می‌تواند در جهت عکس منافع روسیه در این کشور باشد.

بر همین اساس، سرمایه‌گذاری روسیه در حوزه انرژی به خاطر سیاست‌های کابینه ارمنستان در تسلیم این کشور به روسیه قلمداد شده است.

بعد از این‌که میلر از ایروان دیدار کرد، سفیر فرانسه، ژان فرانسیس در خصوص علاقه شرکت‌های فرانسوی برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی ارمنستان صحبت کرد که فرانسه در آینده نزدیک پروپوزال این سرمایه‌گذاری تجاری را ارائه خواهد کرد.