پلاسکو نماد مدرنیته ایران و درس‌های آن حادثه
علی بیت‌اللهی | دبیر کارگروه ملی زلزله مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی
در سالگرد حادثه پلاسکو یاد و خاطره تمامی شهدای آتش نشان حادثه پلاسکو را گرامی داشته، فداکاری و شجاعت آنان را هرگز فراموش نخواهیم نمود. امید است حادثه پلاسکو و درس های آموخته شده از آن، چراغ راهی برای حرکت بسوی جامعه ایمن و شهری ایمن تر باشد.
پلاسکو برای همه آنهایی که خاطراتی از تهران قدیم داشتند و دارند، نماد مدرنیته بود، ساختمانی اعجاب آور با فولادی که از اروپا وارد شده بود و نو آوری جالب مهندسی در طراحی آن که در زمان اتمام ساخت، یعنی سال ۱۳۳۹ (حدود ۵۶ سال قبل از فروریزش این بنا) یک اثر مهندسی ممتاز تلقی می‌شد. در زمان ساخت، جز مرتفع‌ترین ساختمان تهران و کشور بود.
بنای پلاسکو دو قسمته بود، برج و پاساژ که این دو بطور کلی از نظر سازه ای از هم منفک ولی تا چهار طبقه با هم مرتبط بودند. ابعاد برج به طور تقریبی ۳۰ متر در ۳۰ متر بود و پاساژ پلاسکو واقع در ضلع شمالی برج، با پهنای ۳۰ متر و درازای ۱۰۰ متر که هم‌اکنون نیز بنای پاساژ بطور سالم در محل خود قرار دارد.
پنجشنبه، ۳۰ دی ماه ۱۳۹۵ بود، در پخش زنده شبکه خبر سیما، عدد ۱۱:۳۳ را نشان می داد که برج پلاسکو فروریخت. مراحل آواربرداری پلاسکو، حدود ۹ روز به طول کشید. در این حادثه متاسفانه ۱۶ نفر از آتش نشانان و ۶ نفر افراد شخصی جان باختند که روزهای حزن آوری برای کشور بود.
دلایل آتش سوزی
در جلسات متعدد بعد از حادثه گفته می شد که کارگران شاغل در یکی از واحدهای واقع در گوشه شمال غربی ساختمان در طبقه دهم، برای گرمایش از لامپ‌های مهتابی سقف، سیمی را به بخاری برقی کشیده بودند و اتصال آن سیم موجب شروع آتش سوزی می‌شود.
آبی در لوله‌های آتش‌نشانی طبقه دهم موجود نبوده و دقایق طلایی دیگری برای یافتن سطلی از آب! تلف می شود که در نهایت ساعت ۷:۵۸ دقیقه زنگ آتش‌نشانی برای ثبت وقوع آتش سوزی پلاسکو به صدا در می‌آید.
بررسی‌ها نشان می‌داد که کپسول‌های آتش‌نشانی شارژ نشده بودند. ساختمان فاقد سیستم اطفا حریق اتوماتیک بوده، ساختمان پله‌های اضطراری برای فرار از آتش نداشته است و با اینوصف ساختمان مملو بود از بار آتش، شمال البسه و پوشاک و مواد قابل اشتعال آلی که در تولید پوشاک مورد نیاز است. چنین بنظر می‌آید که مالک ساختمان (بنیاد مستضعفان) ساختمان را در برابر آتش کاملا بی‌دفاع رها کرده بوده و شهرداری وقت هم که بر طبق قوانین موجود بایستی اقدامات جدی جهت رفع این نقائص می‌کرده، کاملا کوتاهی کرده است تا حادثه فروریزش ساختمان پلاسکو در اثر آتش شکل بگیرد.
علت گسترش حریق
عکس‌های متعددی وجود دارد که نشان می دهد شروع آتش سوزی از گوشه شمال غربی و از طبقه دهم ساختمان بوده است. در شکل ۱ زبانه های آتش را در گوشه شمال غربی ساختمان می توان مشاهده نمود.
