علت بارش ها: فعالتر شدن سامانه سودانی نسبت به سایر سامانهها
رییس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین ضمن اشاره به اینکه بارشهای گسترده و شدید سال آبی اخیر متاثر از بر هم کنش چند پدیده جوی است، گفت: فعالتر شدن سامانه سودانی نسبت به سایر سامانهها و انتقال رطوبت فراوان به این سامانه یکی از مهمترین عوامل بارشهای شدید ماههای اخیر است.
حسن لشکری با اشاره ساز و کار بارشها اظهار کرد: برای ایجاد بارش باید چند عامل به طور همزمان در جو رخ بدهد که اولین آن وجود شرایط ناپایداری در جو است. هرچه عمق ناپایداری بیشتر باشد، بارشها شدیدتر میشود. دومین عامل نیز نفوذ رطوبت مناسب به سامانه ناپایدار است چرا که شدت بارشها با میزان تغذیه رطوبت به درون سامانه ارتباط مستقیم دارد.
وی با بیان اینکه بارشهای گسترده و شدید سال آبی اخیر از چند بعد قابل بررسی و تحلیل است، تصریح کرد: بارشهای اخیر ناشی از «یک سامانه بارشی فراگیر در نیمههای غربی، شمالی و جنوبی کشور» بود. «این پدیده» تقریبا نادر در ۵۰ سال اخیر، متاثر از بر هم کنش چند پدیده جوی است. برای مثال میتوان به این موضوع اشاره کرد که موتور محرک جو سیاره زمین، انرژی خورشید است. این انرژی که به آن سیکلهای خورشیدی نیز گفته میشود دارای نوساناتی است و به همین دلیل انرژی ورودی به سیاره زمین ثابت نیست.
این استاد آب و هواشناسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه سیکلهای خورشیدی دارای دورههای کوچک تقریبا ۱۱ ساله هستند، گفت: در بخشی از این سیکل مقادیر انرژی خروجی از خورشید کمتر و در بخش دیگری از آن افزایش مییابد که این افزایش یا کاهش انرژی با تعداد لکههای ظاهر شده روی سطح بیرونی خورشید در ارتباط است. این انرژی پس از خروج از خورشید وارد جو، پوسته زمین و اقیانوسها و در آنها ذخیره میشود. متقابلا زمین، جو و اقیانوسها نیز با تابش، انرژی را به بیرون از خود منتقل میکنند.
رئیس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین ادامه داد: در حال حاضر از نظر موقعیت زمانی در انتهای یک سیکل خورشیدی و شروع سیکل بعدی قرار داریم و تعداد لکههای خورشیدی در حالت صاف یا تقریبا بدون لکه هستند. جالب است بدانیم که بر اساس تصاویر گرفته شده از سطح خورشید توسط رصد خانه دینامیک خورشیدی تلسکوپ فضایی، در طول سه ماه گذشته سطح خورشید عاری از هر گونه لکه خورشیدی بود.
به گفته لشکری این یک پدیده تقریبا نادر است و سیکل اخیر در قیاس با دو سیکل قبل بسیار ضعیفتر است، یعنی در حال حاضر تعداد لکههای روی خورشید در اوج خود کمتر از سیکلهای قبل هستند بنابراین با وجود این که نظم ۱۱ ساله در سیکلها تقریبا با اندکی تفاوت تکرار میشود ولی لزوما مقادیر انرژی خروجی از خورشید در همه دورهها یکسان نیست و چون این انرژی تامین کننده تمام حرکات جو است پس تکرار پدیدههای جوی لزوما برابر نخواهد بود. باید توجه داشت که دوره برگشت برخی پدیدههای جوی مثل بارشهای سیل آسا، خشکسالیهای شدید و فراگیر و سایر پدیدههای جوی نادر ۳۰، ۵۰ و ۱۰۰ ساله است.