آمازون به منبع تصاعد دی‌اکسیدکربن تبدیل شد

یک مطالعه تازه حاکیست که میزان تصاعد دی‌اکسید کربن از بخش هایی از آمازون، که تا یک پنجم این جنگل ها را تشکیل می دهد، بیش از میزان جذب این گاز در این نواحی است.

این یافته محصول مطالعه‌ای ده ساله به روی گازهای گلخانه ای در حوضه آبریز آمازون است و ظاهرا نشان می دهد که حدود ۲۰ درصد کل این جنگل ها به منبع تولید دی اکسید کربن در اتمسفر بدل شده.

یکی از دلایل اصلی این پدیده جنگل‌زدایی است. هرچند درختان درحال رشد دی اکسید کربن هوا را جذب می کنند اما درختان قطع شده و مرده دوباره این گاز را منتشر می کنند. در سال های اخیر میلیون ها درخت در آمازون به دلیل چوب بری و آتش سوزی از میان رفته است.

نتایج این مطالعه، که هنوز منتشر نشده، دارای پیامدهایی برای تلاش ها در جهت مبارزه با تغییرات اقلیمی است. این مطالعه نشان می دهد که جنگل های بارانی آمازون – که از منابع مهم جذب یا دفن کربن است و روند گرمایش را کند می کند – ممکن است با سرعتی بیش از آن چه تصور می شد درحال بدل شدن به یک منبع تولید کربن باشد.

طی ده سال گذشته تیمی از دانشمندان تحت سرپرستی پروفسور لوسیانا گاتی، از محققان موسسه ملی تحقیقات فضایی برزیل (INPE)، هر دو هفته یک بار با پرواز با هواپیمای مجهز به حسگرها بر فراز بخش های مختلف حوضه آمازون گازهای گلخانه ای را اندازه گرفته اند.

نتایجی که این گروه به آن رسید غافلگیرکننده بود: درحالی که بیشتر این جنگل ها هنوز توانایی جذب مقدار خیلی زیادی دی اکسید کربن را حفظ کرده اند – به خصوص در سال های مرطوب تر – به نظر می رسد که یک بخش از آمازون که درختان آن در ابعاد وسیع از میان رفته این توانایی را از دست داده است.

تحقیقات خانم گاتی حاکیست که این بخش در جنوب شرقی جنگل که حدود ۲۰ درصد کل آمازون را تشکیل می دهد، تبدیل به منبع تولید کربن شده است. او به برنامه نیوزنایت بی بی سی گفت: هرسال بدتر می شود.

ما شاهد بودیم که این ناحیه در جنوب شرقی یک منبع مهم کربن است. و مهم نیست که سالی مربوط داشته باشیم یا تر. ۲۰۱۷-۲۰۱۸ سالی مرطوب بود، اما هیچ تاثیری نداشت.

جنگل ها با مرگ تعداد زیادی از درختان می توانند به جای آنکه محل دفن کربن باشند تبدیل به جایی برای انتشار کربن شوند.

کارلوس نوبر (Nobre)، دیگر نویسنده مطالعه پروفسور گاتی، این یافته را خیلی نگران کننده می داند چون می تواند نشانگر نزدیک شدن به نقطه عدم تعادل باشد.

به اعتقاد او یافته های تازه حاکیست که در ۳۰ سال آینده بیش از نیمی از آمازون می تواند از جنگلی بارانی تبدیل به ساوانا (علفزارهای نیمه گرمسیری) بدل شود.

برای چند دهه، دانشمندان نسبت به قرار گرفتن آمازون در نقطه ای که ممکن است تعادل آن به هم بخورد هشدار می دادند: نقطه ای که جنگل توانایی بازآفرینی خود را از دست می دهد و شروع به تصاعد کربن می کند.

پروفسور نوبر سرپرست تحقیقات در موسسه مطالعات پیشرفته دانشگاه سائو پائولو و کارشناس ممتاز آمازون در برزیل می گوید: آمازون در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ یک منبع مهم جذب کربن بود، به طوری که شاید دو میلیارد تن دی اکسید کربن را سالانه از اتمسفر جذب می کرد.

این میزان امروز احتمالا به جذب یک تا ۱.۲ میلیارد تن دی اکسید کربن در سال کاهش یافته است.

برای درک ابعاد این میزان می توان اشاره کرد که یک میلیارد تن دی اکسید کربن تقریبا سه برابر چیزی است که بریتانیا رسما گفته در سال ۲۰۱۸ تولید کرده است.

اما این رقم شامل میزان دی اکسید کربنی نیست که از طریق قطع جنگل و آتش سوزی راهی هوا می شود.

به علاوه آمازون بعد از تقریبا یک دهه روند کاهش جنگل زدایی در سال های اخیر شاهد رشد نابودی درختان بوده است. روندی که به خصوص در سال ۲۰۱۹ وخیم بود. از ژوئیه تا سپتامبر سال گذشته این نابودی بیش از هزار کیلومتر مربع در ماه بود.

پروفسور نوبر گفت: براساس محاسبات ما، اگر جنگل زدایی از ۲۰-۲۵ درصد بالاتر برود، و گرمایش زمین در اثر تصاعد بی رویه کربن ادامه یابد، در آن صورت نقطه به هم خوردن تعادل از راه خواهد رسید. امروز ما حدود ۱۷ درصد این مسیر را طی کرده ایم. دیدگاه‌ها در مورد اینکه این نقطه چه زمانی از راه خواهد رسید متفاوت است.

سایمون لوئیس استاد علوم تغییرات جهانی در دانشگاه کالج لندن می گوید: بعضی ها فکر می کنند که این نقطه تا زمانی که هوا سه درجه (نسبت به دوران ماقبل صنعتی) گرمتر نشده اتفاق نخواهد افتاد – یعنی نزدیک پایان قرن، درحالی که دیگران فکر می کنند وقتی جنگل زدایی به ۲۰ درصد برسد این نقطه از راه خواهد رسید. بنابراین خیلی خیلی نامطمئن است.

با این حال پروفسور لوئیس نتایج تحقیق تازه در برزیل را تکان دهنده توصیف کرد: به نظر من این نتایج می گوید که آن سناریو (به هم خوردن تعادل از نظر جذب یا دفع کربن) نزدیک تر از آن است که فکر می کردم.

نظریه پروفسور نوبر بر مدل های اقلیمی استوار است. مطالعه تازه متکی بر مشاهدات واقعی است، که نتایج دقیق تری به دست می دهد.

پروفسور گاتی به برنامه نیوزنایت گفت که او می خواهد شاهد وقفه ای در جنگل زدایی باشد تا بتوان دید آیا می شود روند جاری را معکوس کرد یا نه؛ درخواستی که بعید به نظر می رسد عملی شود.

رئیس جمهور کنونی برزیل به روشنی گفته است که توسعه را بر حفظ جنگل ترجیح می دهد. نجات آمازون درحال حاضر یک انتخاب سیاسی است. اما مطالعات نشان می دهد که این گزینه مدتی نه چندان دور در آینده ممکن است دیگر در دسترسی نباشد.