ابر چالش‌های محیط زیستی و آبی در انتظار رئیس جمهوری بعدی
حجت میان‌آبادی | عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس
این روزها که کشور در گیرودار انتخاب ریاست جمهوری و تعیین سکان‌دار امور اجرایی کشور به عنوان رئیس قوه مجریه است، گذر از شعارهای هیجانی و وعده‌های کلی و کلی‌گویی به یکی از اصلی‌ترین خواسته‌ها و دغدغه‌های جامعه تبدیل شده است.
جامعه این بار از هر نامزدِ متقاضی نشستن بر مسندِ ریاست قوه مجریه و بدنه اجرایی کشور می‌خواهد که برنامه‌های خود را برای عملیاتی کردن وعده‌ها و شعارهای خود برای عموم جامعه و نخبگان ارائه کند تا این بار، مردم تنها مبتنی بر یک مجموعه از شعارها و وعده‌های کلی ارائه شده توسط نامزدها اکتفا و اعتماد نکند. زیرا متأسفانه سازوکار مشخصی در ساختار حکمرانی کشور وجود ندارد که اگر نامزدی پس از کسب رأی مردم به وعده‌های خود عمل نکرد، خودش یا گروه حامی او را در قبال جامعه و مردم پاسخگو ببیند.
در کنار فرصت‌ها، چالش‌ها و مشکلات و مسائل کشور نیز نسبت به سه دهه گذشته تغییرات جدی داشته‌اند. بخشی از این مشکلات، ناشی از تغییرات و تحولات در سطح بین‌الملل و بخشی جدی از آن نیز ناشی از رویکردها و سیاستگذاری‌های نادرست و سوءمدیریت‌هایی است که دولت‌های گذشته تا کنون از خود به جای گذاشته یا نسبت به آن بی‌توجه بوده‌اند و آثار و تبعات آن در سال‌های پیش‌رو در حال پدیدار شدن و سر باز کردن هستند.
بر این اساس، کمترین انتظار از نامزدهایی که توانایی آنها برای ریاست جمهوری یک کشور با این سطح از شبکه مسائل داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد تأیید قرار گرفته است، آن است که تا قبل از برگزاری انتخابات ۱- اشکالات و رویکردهای نادرست دولت‌های گذشته قبل از خود را شناسایی و اعلام کنند در طی دوران مسئولیت خود چطور و چگونه می‌خواهند با آن دسته از مسائل ومشکلات مواجه شوند و ۲- برنامه‌های آنها برای مواجهه با (ابر)چالش‌های بزرگ، اما کمتر‌شناخته شده پیش‌روی کشور چیست؟
چالش‌های حوزه منابع طبیعی، آب و محیط زیست یکی از بزرگترین چالش‌های پیش‌روی کشور هستند که با وجود اهمیت بسزای آن، به صورت کلی رغبتی از طرف سیاستمداران برای توجه عمیق و درخور نسبت به آنها وجود نداشته است. مسائلی که به‌طور مستقیم امنیت غذایی، امنیت آبی، امنیت زیست‌محیطی و امنیت محیط طبیعی کشور را تحت تأثیر جدی قرار داده‌اند و از این پتانسیل عظیم برخوردار هستند که مشکلات متعدد نوظهور اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی امنیتی نیز ایجاد کنند. مسأله رونق اقتصادی، افزایش تولید، ایجاد اشتغال و در کنار آن تأمین امنیت غذایی، آبی و زیست‌محیطی برای جمعیت رو به رشد کشور از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی هر رئیس‌جمهوری در چهار سال آینده خواهد بود. از سوی دیگر، افزایش ابعاد و مسائل اجتماعی و سیاسی آب، محیط زیست و منابع طبیعی به درهم‌تنیدگی و افزایش پیچیدگی این مسائل و رویکردها و سیاست‌های پیش‌رو دامن زده است. اما عمده این مسائل، غایب بزرگ برنامه‌ها و مناظره‌های نامزدهای ریاست جمهوری بود. هر چند این انتظار کاملاً غیرمنطقی است که فردی بتواند در کمتر از سه دقیقه به تشریح دیدگاه‌ها، رویکردها و سیاست‌های خود در مواجهه با این شبکه مسائل درهم‌تنیده طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، زیست‌محیطی و امنیتی بپردازد که این خود بیانگر یکی از ضعف‌ها و نقصان‌های جدی ساختار و سازوکار انتخابات ریاست جمهوری در کشور است.
با توجه به مشکلات و مسائل عدیده کشور بویژه در حوزه مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، انتظارات از رئیس‌جمهوری بعدی بسیار بیشتر از گذشته شده است. هم شبکه مسائل گذشته در این چند دهه روی هم انباشته‌تر شده‌اند و هم رویکردها و سیاست‌های نادرست دولت‌ها در چند دهه گذشته، سبب ایجاد مسائل نوظهور و تطورگرا شده است. از سوی دیگر، نباید انتظار داشت که یک نفر بتواند مجموع این شبکه مسائل را طی تنها چهار سال مدیریت یا حل و فصل کند. اما بدون شک، رئیس‌جمهوری بعدی باید تکلیفش را با مجموعه مسائل و چالش‌های حوزه منابع طبیعی، آب و محیط زیست یکی از بزرگترین چالش‌های پیش‌روی کشور، قبل از انتخاب شدن مشخص کرده باشد. زیرا این مجموعه ابرچالش‌ها به حدی در کشور ریشه دوانده و درهم‌تنیده شده است که از همان روزهای آغازین شروع کار دولت بعدی، گریبانگیر آن خواهد بود. مسائلی نظیر خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها، خشکسالی و سیل، امنیت آبی و امنیت غذایی، آتش‌سوزی مکرر و متعدد جنگل‌ها و مراتع، بیابان‌زایی گسترده، از دست رفتن امنیت خاکی و امنیت منابع طبیعی کشور، رویکردها در مواجهه با شبکه مسائل بین‌المللی آب، محیط زیست و منابع طبیعی از جمله مسائلی هستند که عمده نامزدهای ریاست جمهوری تکلیف و برنامه خودشان را در مواجهه با این شبکه مسائل مشخص نکرده‌اند./ منبع: خبر آنلاین
