آینده تاریک سفیدرود
محسن موسوی خوانساری | فعال حوزهٔ آب و محیط زیست
هفته گذشته برای رودخانه سفیدرود و سد سفیدرود، هفتهای نامبارک بود. به این دلیل که چندین سد مخزنی و طرح انتقال آب در سرشاخههای این رودخانه افتتاح و یا برای تکمیل طرحهای سدسازی تأمین اعتبار شد. بنابراین، سد سفیدرود که چندسالی است با شک و تردید قادر به تأمین آب شبکه آبیاری گیلان شده است، قطعاً در سالهای آتی با توجه به افزایش طرحهای سدسازی و انتقال آب در بالادست به شرایط دشوار و غیرقابلتحملی خواهد رسید. سد سفیدرود بر روی رودخانه سفیدرود در سال ۱۳۴۱ شمسی برای تأمین آب شبکه آبیاری ۱۷۵ هزار هکتاری دشت گیلان بهرهبرداری شد.
محل این سد در موقعیت اتصال دو رودخانه شاهرود و رودخانه «قزل اوزون» قرار گرفته است. طی هفته گذشته ابتدا وزیر محترم نیرو در استان زنجان و در مسیر رودخانه قزل اوزن، دستور به آبگیری سد «بلوبین» با حجم ۳۰ میلیون مترمکعب را صادر کرد، سپس در محل دو سد مخزنی «مشمپا» به حجم ۳۵۰ میلیون مترمکعب و سد مخزنی «مراش» به حجم ۴۰ میلیون مترمکعب حضور یافت و دستوراتی مبنیبر تکمیل این دو سد را اعلام کرد و بعد در تهران از آغاز بهرهبرداری از خط انتقال آب به ظرفیت ۱۵۰ میلیون مترمکعب از سد طالقان به کرج و تهران خبر داد. سد طالقان هم در سرشاخه اصلی رودخانه شاهرود و نهایتاً رودخانه سفیدرود قرار دارد و مستقیماً بر رواناب رودخانه سفیدرود تأثیرگذار است. همزمان وقتی طرحهای انتقال آب از رودخانه قزل اوزون به استان اردبیل و طرحهای سدسازی در استان کردستان و روی سرشاخههای رودخانه قزل اوزون را که در شرف آبگیری کامل قرار گرفتهاند، بررسی کنیم و از طرف دیگر، طرحهای متنوع انتقال آب از رودخانه شاهرود و سد طالقان به استان قزوین را در نظر بگیریم، مشاهده میشود پس از بهرهبرداری کامل این طرحها شرایط آبگیری سد سفیدرود از دو سرشاخه اصلی رودخانه قزل اوزن و رودخانه شاهرود به یک آینده تاریک و مبهم تبدیل شده و مشخص نیست سرنوشت کشاورزی ۲۰۰ هزار هکتاری شالیکاری در استان گیلان که پاییندست سد سفیدرود محسوب میشود، در افقهای ۱۴۰۵ و ۱۴۱۰ و بیشتر به کجا خواهد رسید.
اینکه تأمین آب شرب شهروندان از استان تهران و البرز گرفته تا استان کردستان و زنجان و قزوین و همدان به منابع آب رودخانه سفیدرود گره خورده و باید بههرترتیب، تأمین آب شهروندان این استانها انجام شود، شکی نیست و مورد تأیید است، ولی لازم است دولت جمهوری اسلامی ایران از هماکنون برنامهریزیهای لازم را برای جلوگیری از یک خشکسالی «انسانساخت» در استان گیلان به عمل آورد تا از بروز مشکلات اجتماعی جلوگیری کند. حدود ۲۸ درصد اشتغال و اقتصاد استان گیلان به کشاورزی وابسته است و آسیبهای ناشی از کاهش تولید برنج بهعلت کمبود آب در شبکههای آبیاری استان گیلان میتواند باعث بروز مشکلات اجتماعی متعددی شود که باید برای آن طرحهای آیندهپژوهی پیشبینی کرد.
