کاپ 30: اصلا ما اینجا چه غلطی میکنیم؟
به کاپِ بریکس خوش آمدید!
استعاره گاه خود را به بهترین شکل نشان میدهد. مثلا در همین اجلاس کاپ 30 در بلم برزیل که روز جمعه به پایان رسید. روز قبلش برای مدت کوتاهی آتش اشتیاق انجام کاری جایگاه رویدادها را در برگرفت. صحنهای از اجلاسی که قرار بود جلوی سوختن سیاره را بگیرد، اما یک جهنم واقعی آمد و این آتش کوتاه مدت را متوقف کرد، و همه به این نتیجه رسیدند که ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند تا در مقابل به نتیجه رسیدن کنفرانسهای جهانی اقلیم بیاستند، کنفرانسی که هر ساله نمایندگان ۲۰۰ کشور جهان را گرد هم میآورد.
به گزارش «انرژی امروز» از پالیتیکو، یک مقام دولتی اروپایی با صدای بلند پرسید: «اصلا ما اینجا چه غلطی میکنیم؟»
این سوالی است که همیشه در مذاکرات اقلیمی سازمان ملل مطرح میشود. اما شاید این سوال در مورد این دوره، COP30، بیش از هر دوره قبلی در تاریخ ۳۳ ساله مذاکرات بینالمللی صادق بود.
این جلسات معمولا برای سه هدف کلیدی برگزار شدهاند: تعیین قوانین جدید بینالمللی؛ عمل کردن به عنوان یک نمایشگاه بزرگ تجاری انرژی پاک؛ و به عنوان یک شاخص برای نشان دادن به سرمایهگذاران که سیاستمداران چقدر احتمال دارد در سالهای آینده از سیاستهای سبز حمایت کنند.
اما این روند با کمبود قوانین برای مذاکره مواجه است. توافقنامه مهم پاریس به پایان رسید. بخش نمایشگاه تجاری اجلاسها که شرکتها برای عقد قرارداد میآیند، به قوت خود باقیست.
اما بخش قوانین اقلیمی چطور؟
این بخش همان چیزی است که کشورها در طول دو هفته گذشته با آن دست و پنجه نرم کردهاند. وقتی هیچ نمایندهای از ایالات متحده، بزرگترین اقتصاد و تولیدکننده نفت و گاز جهان، در این کنفرانس حضور نداشت، چه سیگنال واقعی در مورد وضعیت جهان میتوانست ارائه دهد؟
کشورها با مجموعهای از اعلامیههای ناامیدکننده در مورد برنامههای جدید اقلیمی وارد مذاکرات شدند. یک سوم از کشورها این الزام را کاملا نادیده گرفتند. وظیفه این کنفرانس رسیدگی به این کسری بود. اما اتفاق مهمی نیفتاد.
در این کنفرانس که عصر جمعه همچنان درگیر کشمکشهای پایانی و تند بود، با گذشت مذاکرات از زمان تعیینشده، غیبت ایالات متحده به گروهی از اقتصادهای نوظهور از جمله برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی (بریکس) اجازه داد تا با کشورهای نفتی متحد شوند و اتحادیه اروپا که گرایش سبزتری به محیط زیست دارد را منزوی کنند و حتی از تکرار توافقهای گذشته برای پایان دادن به سوختهای فسیلی خودداری کنند.
نمایندگان حاضر در این اجلاس میگفتند این رویداد بخشی از یک تغییر قدرت بزرگتر بود. قدرتهای رو به رشد و نوظهور با اعتماد به نفس پا گذاشتند بر روی منافع غربِ دچار تفرقه.
یک دیپلمات اروپایی گفته بود: «این یک کنفرانس بریکس است».
مشکل همین است. زیرا وقتی صحبت از دنیای واقعی میشود، افزایش خودروهای برقی با انرژی تجدیدپذیر و سایر محصولات انرژی پاک، بدون شک اوضاع را تغییر میدهد.
این امر به ویژه در اقتصادهای نوظهور، از جمله کشور میزبان، برزیل، صادق است، جایی که فناوری ارزان چینی صنایع و بازارهای جدیدی را به وجود میآورد.
اما اگر اجلاسهای سازمان ملل حتی نمیتوانند بهترین اتفاقات روی زمین را به نمایش بگذارند و در عوض پیامشان دوگانه و مبهم است، جای تعجب نیست که اکثر سرمایهگذاران این روزها خیلی راحت نتایج نهایی مذاکرات اقلیمی سازمان ملل را نادیده میگیرند.
بسیاری خواستار آن هستند که این مذاکرات جنبهای بسیار عملیتر به خود بگیرد.
جنیفر مورگان، فرستاده سابق آلمان در امور اقلیمی، میگوید: «ما در نقطه عطفی در مورد آنچه در کنفرانسهای COP اتفاق میافتد، قرار داریم.»
او گفت که این کنفرانسها باید کسبوکارها و سرمایهگذاران بخش فناوری پاک را به مذاکرات نزدیکتر میکردند تا «عاملان واقعی با سیاستگذاران واقعی تعامل بیشتری داشته باشند.»
میزبانان برزیلی تلاش کردند تا کنفرانس را از بحثی در مورد تعیین اهداف برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای و وعدههای توخالی برای «گذار از سوختهای فسیلی» به چیزی ملموستر تبدیل کنند.
ایدههای چندی برای تشویق کشورها به تدوین «نقشه راه» برای کاهش سوختهایی که باعث گرمایش جهانی میشوند و پایان دادن به جنگلزدایی مورد بحث قرار گرفت.
اما این مذاکرات زمانی به سرعت با مشکل مواجه شد که امتناع کشورهای ثروتمند حاضر از تعهد به افزایش سطح حمایت مالی خود برای کمک به کشورهای فقیرتر در مقابله با مشکلات زیستمحیطی به اوج رسید.
بدون وزن و تجربه دیپلماتیک آمریکاییها، هیچ کشوری نمیتوانست مقاومت عربستان سعودی، چین یا هند را در هم بشکند.
کاپ 30 به جای حل مشکل تغییرات اقلیمی، به هدف دیگری روی آورد: دفاع از چندجانبهگرایی.
که خیلی شبیه به موافقت با هر چیزی به نظر میرسید، فقط برای القای این حس که نمایش ادامه خواهد یافت؛ انکار ملایم تمسخر رئیس جمهور ایالات متحده درباره «کلاهبرداری» در مورد اقلیم و تلاشهای او برای سوق دادن جهان به سمت سوختهای فسیلی.
