ترکمنستان وفادار می ماند یا از روس ها الگو می گیرد؟

با وجود اختلاف نظر ایران و ترکمنستان در مورد بدهی 1.8 میلیارد دلاری  ایران به ترکمنستان بابت گاز صادراتی در سال 2007 میلادی، دو کشور در آخرین روزهای سال 2016 میلادی تفاهم نامه تازه ای برای افزایش واردات گاز طبیعی ترکمنستان به ایران امضا کردند.تفاهم نامه ای که در مراحل اولیه  قرار دارد و هنز نمی توان اطمینان داشت به یک توافق پادار بلند مدت یا قرارداد لازم الاجرا تبدیل شود.

به گزارش خبرنگار بین الملل انرژی امروز، ترکمنستان بعد از روسیه بزرگترین شریک تجاری ایران است و بیشترین سهم واردات ایران از ترکمنستان را نفت و فراورده‌های نفتی ، گازطبیعی و محصولات پتروشیمی تشکیل می‌دهد. این کشور در سال 2010 میلادی 5 درصد از مصرف گاز ایران را تامین می‌کرد ولی در سال 2015 میلادی سهم ترکمنستان در تامین گازطبیعی ایران به 3 درصد تقلیل یافت که یک دلیل آن رشد تولید داخل بود.

سایت «ترند»در این مورد می نویسد: ترکمنستان مدعی است که  ایران بدهی خود بابت خرید گاز طبیعی در زمستان سال 2007-2008 میلادی را پرداخت نکرده است و این بدهی رقمی بالغ بر 1.8 میلیارد دلار است . اما مقامات ایران ضمن پذیرفتن این بدهی و ضرورت بازپرداخت آن می گویند که دلیل ایجاد این بدهی افزایش ناگهانی قیمت گاز طبیعی وارداتی از ترکمنستان در آن سال بوده است که باعث ایجاد اختلال در روند ورود گاز به بازار شد.آنها بر این باورند «در مورد مبلغ دقیق بدهی باید با مقامات ترکمنستان مذاکره کنند ولی اینکه ایران بابت گاز وارداتی از ترکمنستان بدهکار است مساله غیر قابل انکاری است» .

واردات گاز طبیعی ایران از ترکمنستان

 از سال 2006 میلادی تا کنون واردات گاز طبیعی به ایران رشد کرده است. در سال 2005  ایران تنها 6 میلیون متر مکعب گاز طبیعی از ترکمنستان وارد کرد و تا سال 2009 هم با نوسان اندک در همین سطح باقی ماند.اما در سال 2010 میلادی به یکباره واردات گاز ترکمنستان به ایران رشد کرد و به 8.3 میلیون مترمکعب رسید و یک سال بعد از آن رکورد 11.8 میلیون متر مکعبی شکسته شد. بعد از تشدید تحریم‌های ایران و اختلاف نظر دو کشور در مورد قیمت گاز وارداتی به یکباره ورق برگشت و ایران در سال 2012  تنها 4 میلیون متر مکعب گاز وارد کرد. از آن سال تا کنون واردات گاز ترکمنستان رشد کرده است ولی هنوز به رکورد قبلی نرسیده است.آمار نشان می دهد در سال گذشته 9 میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان وارد ایران شد . از طرف دیگردر نیمه اول سال کنونی شمسی واردات گاز ترکمنستان به ایران 25 درصد تنزل داشته است.

توافق چگونه پیش می رود؟

حال سوال این است که آیا با امضای تفاهم نامه نفتی تهدیدهای ترکمنستان برای توقف صادرات  گاز به ایران  یا تلاش برای افزایش قیمت در سردترین فصل سال به پایان می‌رسد یا  این کشور هم همان مسیری را طی می‌کند که  روسیه طی کرد؟ روسیه در سال 2009 میلادی صادرات گاز از مسیر خط لوله اوکراین را در فصل زمستان  به بهانه ضرورت افزایش قیمت و بدهی دولت اوکراین قطع کرد و در سال 2016 هم به مقامات اروپا هشدار داد احتمال  توقف صادرات از مسیر خط لوله اوکراین وجود دارد.

انجام این کار باعث می‌شود تا اعتمادجامعه جهانی و شرکای تجاری به کشور مذکور از بین برود و به دنبال آن ایران هم برای تامین نیاز گازی خود به دنبال بازارهای دیگر باشد. اگرچه ترکمنستان سهم 3 درصدی در تامین گاز ایران دارد و اگر این رابطه  گازی قطع شود، ایران از طریق افزایش تولید داخل یا انعقاد قرارداد با کشورهای دیگر نیازش را تامین کند و از این نظر با اروپا تفاوت کلیدی دارد.