زلزلهای پیش از بروز زمینلرزه در تهران
شهر تهران بهویژه منطقه ١٢ از سالها پیش تحتتاثیر خشکسالی و کاهش سطح آبهای زیرزمینی با بحرانی به نام گسترش مُغارها مواجه شده است.
به گزارش خبرنگار حوزه توسعه پایدار انرژی امروز، به نقل از دیده بان، فروچالهها چند وقت یکبار در منطقه ١٢ تهران دهان باز میکنند و به گفته مدیرکل میراث فرهنگی تهران، اتفاقی که بیشتر از ١٠ روز پیش هم در این منطقه تکرار شد، «یک هشدار است» و باید جدی گرفته شود، چرا که زمین سست بازار دیگر تحمل سنگینی این همه پاساژ، ساختمان و حضور جمعیت بیش از ظرفیتش را ندارد و هر لحظه ممکن است نقطهای از آن فرو بریزد.
این بازار دیگر بازار نخواهد شد
بعد از نشست زمین در سبزهمیدان، سخنگوی سازمان آتشنشانی شهر تهران، دلیل این اتفاق را حفر چاه غیرمجاز در بازار دانست و پیش از آن در حادثهای مشابه، مدیرعامل سازمان آتشنشانی شهرداری تهران منطقه ١٢ را بیش از هر نقطه دیگری مستعد بروز فرونشست زمین دانست: «شهر تهران بهویژه منطقه ١٢ از سالها پیش تحتتاثیر خشکسالی و کاهش سطح آبهای زیرزمینی با بحرانی به نام گسترش مُغارها مواجه شده است.» اکنون تکرار این اتفاقات و تغییرات مخربی که در پی آن دیده میشود، باعث شده منتقدان بگویند که «این بازار دیگر بازار نخواهد شد»، چرا که مدیران شهری و مسئولان میراث فرهنگی، قلب تاریخی تهران را نادیده گرفتهاند و هر روز مجوز تازهای برای ساختوساز امضا میکنند.
رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران دیروز این اتفاقات را «زلزلهای پیش از بروز زمینلرزه»ای دانست که از پیش درباره آن هشدار داده شده است گفت که باید متولیان حوزه شهری بهویژه سازمان آب و فاضلاب و محیط زیست وضع قناتهای منطقه در زیر بازار و منطقه تاریخی تهران را بررسی کنند، چرا که «احتمال بسته شدن قناتهای منطقه ۱۲ تهران بعد از این همه گودبرداری و ساختوسازهای زیاد وجود دارد» .
ساختوسازهایی نظیر پاساژ مریم که بعد از فرونشست حمام تاریخی، در دالان بازار ساخته شد یا ایستگاه متروی ١۵ خرداد که بدون استعلام از میراث فرهنگی استان تهران درست از قلب تاریخی شهر رد شد.
گودبرداریهای ممنوعی که انجام میشود
مهدی معمارزاده از کارشناسان ارشد میراث فرهنگی است که به اوضاع کنونی بازار امیدی ندارد و معتقد است که «این بازار دیگر بازار نمیشود.» او اینکه چرا بازار تهران به این وضع دچار شده را در یک جمله خلاصه میکند : مدیران میراث فرهنگی و شهرداری ضوابط میراث فرهنگی را رعایت نکردهاند و نه فقط در بازار که در تمام شهر، به ارزشهای تاریخی و فرهنگی بیتفاوتند.
معمارزاده وضع بازار را «فاجعه» توصیف میکند: از لحاظ منظری، نادیده گرفتن ارزشهای هویتی، کفسازی، تاسیسات برق و مکانیکی، ساختوسازهای غیرقانونی و غیرمجاز، رعایت نکردن استاندارد، فاضلاب، گودبرداریها، حضور جمعیت بیش از ظرفیت و تغییر کاربری، چاههای عمیق غیرقانونی؛ همه اینها بر اثر نادیده گرفتن ضوابط میراث فرهنگی بازار در طول زمان آسیبهای زیادی به این بازمانده تاریخ تهران زده است.
وزارت نیرو آماده بررسی قناتهای تهران است
هر گودبرداری در زیرزمین، افت آبهای سطحی را به دنبال دارد و درنهایت رطوبتی که به انسجام خاک میانجامد، از دست میرود و درنهایت فروچاله اتفاق میافتد؛ اتفاقی که در هفته گذشته در بازار تکرار شد.
هدایتالله فهمی، معاون دفتر برنامهریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو میگوید که این پدیده غیرقابل برگشت است: این اتفاق در شهرها علاوه بر اضافه برداشت آبهای زیرزمینی، به دلیل ساختوساز غیراصولی و بیرویه، وجود تونلها، مترو و سیستم آبرسانی و هر آنچه با توسعه به شهر رسیده، روی میدهد.
او اضافه میکند: سازههای آبی که از قبل در شهرها وجود داشتهاند هم به این پدیده دامن میزنند؛ مثل قناتها که در شهر قدیمی تهران، شبکه گستردهای از آن وجود دارد و اکنون بسیاری از آنها کور شدهاند و بعضی همچنان هستند اما غیرقابل استفادهاند.
به گفته فهمی، در وزارت نیرو برای قناتها بهخصوص آنها که در دشتها وجود دارند، بانک اطلاعاتی درحال تهیه است و بخشی از برنامه احیای قناتها هم برعهده جهاد کشاورزی است.
فهمی میگوید «قناتهای تهران اکنون نیاز به مطالعه دارد و باید تمهیداتی اندیشیده شود که بعدها در جریان توسعه شهر، تهدیدها بیشتر نشود. قناتها در خط موضعی میتوانند خطرساز باشند اما در ابعاد وسیع مشکلی ایجاد نمیکنند. در ساختمانهایی که بدون مطالعه، پایههایشان روی قنات تعبیه میشود، نشست اتفاق خواهد افتاد. بخش عمده کنترل این مساله به مدیریت شهری بازمیگردد ولی وزارت نیرو هم آمادگی دارد که قناتهای تهران را بررسی کند».
