مساله قراردادهای خرید تضمینی آب
حمیدرضا کشفی، مدیر دفتر تجهیز منابع مالی و گسترش مشارکت بخش غیردولتی آب و فاضلاب کشور در یادداشتی در شماره امروز «دنیای اقتصاد» نوشت: شاید زمانی که اجرای پروژهها در گرو منابع دولتی بود و همه پیمانکاران برای پیشرفت فیزیکی پروژهها در ماراتن جذب بودجه سعی بر آن داشتند تا از یکدیگر پیشی بگیرند، هرگز به ذهنها خطور نمیکرد که میشود با کمترین وابستگی به دولت پروژههای آب و فاضلاب را با بهترین نحو ممکن به اجرا درآورد. تغییر پارادایم در نحوه مشارکت کارفرمایان و پیمانکاران و تحول نگرش کارفرمایی در تکوین این مدلها، تاثیر غیرقابل انکاری داشته است. سالهای نه چندان دور با منابع دولتی پروژههای مختلف را راهبری میکردیم، هنگامی که چالشهای بیرونی، منابع داخلی را با کاستی روبهرو ساخت بدون توجه و تمرکز بر این اصل که شاید بتوان مدل مشارکتی پدید آورد به دنبال تامین و تجهیز منابع مالی از مسیر تسهیلات بانک جهانی، بانک توسعه اسلامی و… بودیم.
طراحی و تعریف قراردادهای EPCF نیز حکایتی مجزا دارد، در رسیدن از حوزه مشاوره مهندسی به تامین تجهیزات تا ساخت و در نهایت فاینانس سالیانی را گذران کردیم و ذهنیت افزایش نظارت در قراردادهایی با مدل EPCF نیز آنطور که باید و شاید نتوانست به کیفیسازی پروژهها کمک کند. با این تغییر، تنها راه حرکت به سوی کیفیسازی را سپردن بهرهبرداری به پیمانکاران دانستیم تا ضعفهای ساخت را که همیشه در بهرهبرداری متبلور میشد پوشش دهیم. گویی سرعت تغییر مدلهای اجرای پروژه، با ضرباهنگ توسعه و تعریف مدلهای کسب و کار جایگزین نگرش تعاملی به جای سیاستهای تقابلی هر لحظه دستخوش تحول میشد، دیگر افزایش نظارت، راهبردی مناسب برای دستیابی به کیفیت نبود چرا که جهان از نظامات خود کنترلی تبعیت میکرد. تفکر مدیریت تفویضی – مشارکتی، راهبرد جدید بعدی بود، در این مرحله طرف مقابل در کیفیت کار شریک شد تا برای حفظ منابع و منافع خود بهترین کار کیفی را اجرا و بهینهترین خدمات را ارائه کند.
اگر چه با تعریف قراردادهای خرید تضمینی آب با روشهای متداول R.O.T. B.O.T . B.O.O، بخش عمدهای از مشکلات مالی خود را حل کردیم، اما هرگز نباید فراموش کنیم مدلهای مرسوم یاد شده هرگز راهکاری برای برون رفت از معضل کمبود منابع مالی نیستند بلکه مدلهایی کارآ برای هر چه کیفی کردن پروژهها قلمداد میشوند. به اعتقاد بنده هرگز کشوری نظیر هلند بخاطر کمبود منابع مالی و بودجه، بزرگترین تصفیهخانه فاضلاب خود را در شهر آمستردام با مدل B.O.T به پیمان نسپرده است، بلکه تنها به فکر اجرا و بهرهبرداری با کیفیتتر بوده است. خوب که مینگریم، گویی، بیپولی این روزهایمان فرصتی برای کیفیسازی شده است، مسیری بالنده که نشان از توسعه و بهرهوری در صنعت آب و فاضلاب دارد، کاش یادمان باشد اگر اوضاع و احوال بودجهای خوب شد، با تزریق منابع مالی روند کیفیسازی را منهدم نکنیم، تجربه این روزهایمان گامهای بلند جذب سرمایه در پروژههای آب و فاضلاب کشور است که دوران گذار خود را به سوی ارتقای سطح کیفی و بهرهوری طی میکند و مدلهایی کارآ و قابل تعمیم در سایر بخشهای زیر بنایی کشور را پدیدار میسازد، این روزها از مدیران دولتی تا نمایندگان محترم همه به دنبال جذب سرمایهگذار برای اجرای پروژههای مرتبط حوزههای خود هستند، اگر چه حضور سرمایهگذاران در شرایط فعلی که تنگناهای مالی یارای کشور را در همراهی با پروژههای عظیم آب و فاضلاب از بین برده است، بهترین گزینه است اما حرکت در مسیر اجرای مدلهای قراردادی با استاندارد و چارچوبهای از پیش تعیین شده آنان میتواند این بازی برد – برد را در کشور تثبیت کند و معنی واقعی کیفیت و تفویض جاریسازی و اداره امور به بخش خصوصی را در بخش آب و فاضلاب که همواره از 2 دهه قبل با تصویب قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب مصوب 20 10 69 سکاندار و پیشگام خصوصیسازی در کشور بوده است، بیش از پیش تحکیم نماید.