دریاچه ارومیه در کش و قوس احیا

کیفیت زندگی بخش زیادی از جمعیت کشور به حیات دریاچه ارومیه بستگی دارد و خشک شدنش زندگی میلیون ها ایرانی را به چالش خواهد کشید؛ هرچند به همین دلیل دولت یازدهم از زمان شروع به کار، تلاش ویژه‌ای برای احیای دریاچه آغاز کرد، هم اکنون اخبار دقیقی به دست آمده که نشان می‌دهد، دولت از آغاز سال جاری عملیات احیا را رها کرده و ستاد احیای دریاچه نیز نسبت به آینده امیدوار نیست.

به گزارش خبرنگار حوزه توسعه پایدار انرژی امروز، به نقل از تابناک؛ همزمان با آغاز به کار دولت یازدهم، رییس جمهور به منظور تحقق یکی از وعده‌های انتخاباتی خود دستور تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه را صادر کرد و در این راستا عیسی کلانتری، وزیر اسبق جهاد کشاورزی مسوولیت این مهم را بر عهده گرفت.

اکنون که سه سال از شروع به کار این ستاد می گذرد، در حالی مسوولان از افزایش تراز دریاچه و موفقیت آمیز بودن برنامه‌ها خبر می‌دهند که منتقدان ادعاهای نگران کننده را مبنی بر بی‌فایده بودن تلاش‌های ستاد مذکور بیان می‌کنند.

آیا نگاه سیاسی بر احیا دریاچه ارومیه غالب شده است؟

از همان ابتدا نیز نسبت به عملکرد و موفقیت ستاد در احیای دریاچه نگرانی‌هایی وجود داشت. مواردی مثل غالب شدن نگاه سیاسی و انتخاباتی بر اصل بحران، کاهش امید و انگیزه تیم اجرایی، کارشکنی یا ناهماهنگی سایر دستگاه‌های مرتبط، مقاومت جوامع محلی با برنامه‌های احیا، تامین نشدن منابع مالی مورد نیاز و… از جمله این نگرانی‌ها بود.

در رابطه با آخرین وضعیت دریاچه ارومیه و عملکرد ستاد احیا، محمد علی شاعری، رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به کوتاهی‌‌های صورت گرفته روند احیای دریاچه ارومیه در سال جاری گفت: تراز دریاچه ارومیه در سه سال اخیر تنها دو سانتی‌‌متر افزایش یافته است و چنانچه تا بهار آینده، پروژه‌های در نظر گرفته شده به مرحله اجرا نرسد، تراز دریاچه کاهش خواهد یافت.

وی با انتقاد از عدم تامین بودجه برای 173 پروژه مقرر، عنوان کرد: بیشتر پروژه‌ها در شش ماه نخست سال جاری قابلیت اجرایی دارند و این درحالی است که پس از گذشت ده ماه هیچ یک از این پروژه‌‌ها اجرا نشده است.

رییس کمیسیون کشاورزی مجلس دهم با بیان اینکه در صورت ادامه‌ی روند فعلی، همه زحمات سه سال اخیر و اعتبارات اختصاص یافته با کاهش تراز دریاچه ارومیه هدر خواهد رفت، اضافه کرد: تاکنون چند صدمیلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده و حالا با وضعیتی روبه رو شده‌ایم که با برگشتن به سر نقطه شروع و حتی بدتر شدن وضعیت، فاصله چندانی نداریم.

فقط دو سانتی‌متر پیشرفت

وی در پایان احیای دریاچه ارومیه را مطالبه مردم آذربایجان خواند و تصریح کرد: احتمال وقوع طوفان‌‌های نمکی دور از انتظار نیست و چنانچه این اتفاقات ناگوار محقق شود، با چالش خطیری با نام خطرات زیست محیطی و آسیب‌‌های ناشی از آن روبه رو خواهیم شد.

بنا بر آنچه رییس کمیسیون کشاورزی مجلس به آن اشاره دارد، با اینکه در سه سال گذشته مجموعه قابل توجهی برنامه و با هزینه‌های هنگفت در دستور کار مسوولان قرار گرفت، تنها دو سانتی‌متر تراز دریاچه افزایش پیدا کرده و با استمرار روند کنونی شرایط بدتر نیز خواهد شد.

عمده انتقاد و نگرانی این نماینده آن است که دولت در سال جاری به تعهدات خود مبنی بر پرداخت اعتبارات لازم برای استمرار طرح‌های احیاء عمل نکرد و شش ماه ابتدایی سال جاری که فرصت مناسبی برای کار میدانی بود، از دست رفت؛ وضعیتی که به اعتقاد این نماینده مجلس باعث خواهد شد، شرایط به حالت قبل یعنی سال 92 بازگردد.

مسعود تجریشی، مدیر دفتر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه، در مورد آخرین تغییر و تحول تراز آب دریاچه ارومیه به «تابناک» گفت: اینکه گفته شود، تراز دریاچه به نسبت سال 93 تنها دو سانت افزایش یافته صحیح است، ولی در این باره باید به این نکته نیز اشاره کرد که از سال 73 تا سال 93 و 20 سال همواره تراز دریاچه کاهشی بود و سالانه 40 سانت از تراز آن کم می‌شد.

تجریشی ادامه داد: بر اساس این واقعیت در 20 سال گذشته تراز دریاچه 8 متر کاهش یافت و ما از زمانی که مسوولیت احیای دریاچه را بر عهده گرفتیم، گام نخستی که برای خود تعریف کردیم، تثبیت تراز دریاچه بود و اینکه تلاش کنیم، دیگر سطح آب دریاچه کاهش نیابد؛ بنابراین، به جای آنکه در این سه سال تراز دریاچه 120 سانت کم شود، نه تنها کم نشده بلکه دو سانت افزایش هم یافته است.

مدیر دفتر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه، همچنین در مورد عدم پرداخت اعتبارات لازم از سوی دولت و از بین رفتن فرصت شش ماهه نخست سال برای ادامه برنامه های احیا، اضافه کرد: دوران تثبیت در شهریور 95 تمام شد و ما برنامه‌های خود را برای احیای دریاچه تنظیم کردیم. کاهش آب مصرفی در بخش کشاورزی، افزایش بهره وری کشاورزی، کاشت گیاهان مناسب برای مبارزه با ریزگردها، نشاکاری، نصب کنتورهای تنظیم مصرف بر روی چاه های آب، آموزش کشاورزان و… از جمله این برنامه‌ها بود.

وی اضافه کرد: متاسفانه باید بگویم از ابتدای سال 95 تا کنون حتی یک ریال هم دولت به ستاد احیای دریاچه ارومیه اعتبار تخصیص نداده است و بر اساس شرایطی که پیش آمده یقینا ما به اهداف خود نخواهیم رسید.   هدف این بود که در شهریور 96 تراز آب دریاچه 30 سانت افزایش پیدا کند و برای این امر ما 85 طرح اجرایی در دستور کار داشتیم اما به دلیل نداشتن بودجه، همه پیمانکارها کار را رها کرده‌اند و انتظار این است که در شهریور سال آینده تراز دریاچه کاهش یابد چرا که یکباره همه طرح‌ها خوابید.   بر اساس آنچه آمد به نظر می‌رسد وضعیت دریاچه ارومیه هنوز به شرایط مطلوب خود نرسیده و از این رو دولتمردان و اعضای ستاد احیای دریاچه در ماه‌های باقی مانده از عمر دولت، کار زیاد آسانی برای عمل به یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی خود ندارند. آن هم در شرایطی که به گفته مسوولان ستاد احیای دریاچه دولت حتی یک ریال هم در سال جاری برای ادامه طرح‌ها کمک نکرده است.