ضربه آخر شیل به نفت خاورمیانه
برای سالهای طولانی شرکتهای بین‌المللی نفتی نقش مهمی در توسعه حوزه‌های نفت و گازطبیعی خاورمیانه و شمال افریقا داشته‌اند. این شرکتها همیشه از خاورمیانه به عنوان سرمایه انرژی دنیا یاد می‌کردند و برای اینکه سهمی هر چه بیشتر در این منطقه داشته باشند تلاش می‌کردند ولی به نظر می‌رسد اوضاع تغییر کرده است.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل امروز، تغییرات ساختاری در بازار نفت دنیا و بی‌ثباتی‌های سیاسی و امنیتی در شمار زیادی از کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا سبب شد تا ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار افزایش یابد. از طرف دیگر شرکتهای بزرگ نفتی یک بازار ایمن‌تر برای سرمایه‌گذاری پیدا کردند .آنها ترجیح می‌دهند در پروژه‌های شیل در امریکای شمالی سرمایه‌گذاری و به همین دلیل یکی یکی در حال خروج از بازار خاورمیانه هستند.
تحلیل‌گران حوزه انرژی در این زمینه می‌گویند:شرکتهای اکسون موبیل و چورون بیشتر روی سرمایه‌گذاری در امریکای‌شمالی متمرکز شده‌اند زیرا بر این باورند«سرمایه‌گذاری آنها در بازار امریکای‌شمالی سودآورتر است و سرعت بازگشت سود آنها بیشتر است».فروش سرمایه‌ها و سهام شرکتهای بریتیش‌پترولیوم و شل در ماههای اخیر هم فضا را برای فعالیت شرکت های نفتی منطقه‌ای و آسیایی در این منطقه بازتر کرده است. اخیرا هم خبر فروش سهام شرکت شل در صنعت پتروشیمی عربستان‌سعودی مخابره شد و شرکتSABIC عربستان جایگزین شل در این بخش شد.
چرا شرکتهای نفتی این تصمیم را گرفتند
برخی از تحلیل‌گران بر این باورند «تنش‌های سیاسی و ژیوپولتیکی عامل اصلی تصمیم شرکتهای نفتی به خروج از بازار خاورمیانه شده است. این در حالیست که خاورمیانه در سالهای گذشته به خصوص در سالهای جنگ عراق روزهای پر تنش‌تری را داشته است و حتی در همان دوران هم سرمایه‌گذاری در این منطقه انجام می‌شد».
سایت Trade Arabia در این زمینه می‌نویسد: در سالهای اخیر شرکتهای نفتی آسیایی برای سرمایه‌گذاری در خاورمیانه وارد شدند. شرکت‌هایی از قبیل شرکت ملی نفت چین و شرکتهای بزرگ ژاپنی و مالزیایی که برای استفاده از فرصت بزرگی که منابع انرژی خاورمیانه در اختیار آنها قرار می‌داد بریا سرمایه گذاری در این منطقه اقدام کردند و به رقابت با شرکتهای غربی پرداختند. این شرکتها بخشی از پروژه‌های نفتی را به خود اختصاص دادند و حجم بازاری که در اختیار شرکتهای بزرگ بین‌المللی بود را کاهش دادند.
از طرف دیگر در سال 2009 میلادی و بعد از تشدید تحریم های اقتصادی غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران، تمامی شرکتهای بزرگ نفتی فعال در این کشور مجبور به خروج از ایران شدند. مشکل خروج اجباری از کشورها و یا توقف موقتی فعالیت در پروژه‌ها در جریان جنگ عراق و امریکا ، بحران سیاسی در لیبی، درگیری ها در نیجریه و دیگر تحولات منفی -که اغلب هم ریشه در مداخلات غرب در خاورمیانه داشت -هم اتفاق افتاده بود ولی اجبار شرکتهای بزرگ به خروج از ایران در سال 2009 میلادی باعث شد تا شرکتهای بزرگ بین‌المللی ریسک سرمایه‌گذاری در این منطقه را بالا ارزیابی کنند و خروج را بر استمرار فعالیت ترجیح دهند.به نظر می رسد تاثیر این سیاست های خصمانه غربی و معرفی پروژه‌های شیل در امریکای شمالی به عنوان پروژه جایگزین نفت خاورمیانه تاثیر بزرگی در این تغییر بزرگ در جهت‌گیری سیاسی شرکتهای نفتی داشته است.
فروش سهام شرکت شل در پروژه پتروشیمی عربستان هم آخرین تیری بود که شرکتهای بزرگ بین‌المللی به هدف خود زدند و ردپایشان را در منطقه کمرنگ‌تر از قبل کردند.
