برای رسیدن به صلح در خاورمیانه، بر آب تمرکز کنید
20 سال است که اسرائیلیها و فلسطینیها در حال انجام مذاکرات صلح هستند. جیسون گرینباتل، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده به خاورمیانه، حالا تمرکزش را بر روی آب گذاشته است تا به عنوان گزینهای برای صلح مطرح باشد.
به گزارش خبرنگار بینالملل «انرژی امروز» از رویترز، برای فلسطینیان که از کمبود آب رنج میبرند و نیاز به مجوزهای اسرائیل دارند تا بتوانند میزان پمپاژ آب را از منابع مشترک خود با اسرائیل بیشتر کنند، یک موافقتنامه که میزان فروش آب از اسرائیل به فلسطین را تا 50 درصد افزایش میدهد به طور قابل توجهی زندگی و رفاه بخش فلسطینی را تسهیل میکند بدون اینکه کمبود آبی در بخش اسرائیلی به وجود آورد.
رویترز نوشته است که این تلاشها برای میانجیگری بین اسرائیل و فلسطینیان با استقبال گستردهای همراه بوده است. با این حال مشخص است که دولت ترامپ باید بخشی از سیاستهای خاورمیانهای خود را از منظر تامین امنیت آبی مورد بازبینی قرار دهد. به عنوان مثال، پیشنویس «قانون شدت عمل تیلور»، که به ممنوعیت کمکهای آمریکایی به کرانه باختری و غزه مربوط میشود، برنامههای آب را معاف نمیکند.
سوال رویترز این است که سرمایهگذاریهای آژانس امداد و اقدام سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی UNRWA بر روی بحران آب در غزه چه تاثیری خواهد داشت؟ بحرانی که پیش از این هم با مشکلات بیشماری مواجه بوده است. اگر قرار باشد میزان دسترسی فلسطینیان به آب بیش از این کم شود باز هم ثبات منطقه بیش از حد به خطر خواهد افتاد.
ایالات متحده با انتشار «استراتژی جهانی آب» خود، که اقدامات 16 آژانس دولتی ایالات متحده را با هم هماهنگ میکند، خواسته است تا اهمیت بینالمللی امنیت آب را مشخص کند.
اسرائیل نیز میداند که مقوله امنیت آب، یک تغییر دهنده بازی در تنش بین اسرائیل و فلسطین است. برای فلسطینیان هم اولویت، افزیش میزان آذوقه برای برآورد احتیاجات اولیه خود است و نیز حمایت از رشد اقتصادی و نیز امکان دسترسی و توسعه منابع آبی خود.
فلسطینیان از کمبود آب رنج میبرند و اگر بخواهند برداشت خود از منابع آبی مشترک با اسرائیل را افزایش دهند باید از اسرائیل مجوز بگیرند. بنابراین موافقتنامهای که بتواند فروش آب از اسرائیل را به بخش فلسطینی 50 درصد بیشتر کند به طور قابل توجهی باعث بهبود زندگی و رفاه مردم این منطقه خواهد شد بدون اینکه کمبود آبی در اسرائیل مشاهده شود.
بنابراین رویترز ادامه میدهد این میانجیگری بین اسرائیل و فلسطینیان بر سر آب باید ادامه داشته باشد.
بخشی از تنشهای بین اسرائیل و فلسطیل بر سر منابع آب مشترک است، منابع آبی چون آبخوان کواستال که بخشی از آن در اسرائیل و بخشی در غزه است، یا آبخوان مانتاین که بین کرانه باختری و اسرائیل مشترک است و یا رود اردن که رود مرزی است. بر همین اساس، رویترز مینویسد تا مسائل مربوط به آب حل نشود حل مسائلی چون مرزها، آوارگان و امنیت و غیره امکانپذیر نیست.
زمان در حال گذر است و وقت چندانی وجود ندارد. تغییرات اقلیم، کاهش منابع آب طبیعی و افزایش آلودگیها در حال وارد کردن هزینههای خود هستند. در کرانه باختری، حدود 60 میلیون متر مکعب فاضلاب تصفیه نشده در حال آلوده کردن آبخوانهای مانتین و کاستال و دریای مدیترانه است.
در غزه، سیلاب فاضلاب تصفیه نشده آنقدر زیاد است که دیگر آبهای زیرزمینی قابل آشامیدن نیستند و بسیاری از سواحل غزه و اسرائیل حالا از شدت آلودگی بسته شدهاند.
تاکنون بحران فاضلاب در غزه دو بار واحدهای نمکزدایی در اسرائیل را به تعطیلی کشانده است و منطقه را با تهدید مواجه کرده است.
فقدان دسترسی به آب سالم و بهداشتی باعث انتشار بیماریهای قابل پیشگیری بسیاری شده است، بیماریهایی که هیچ کدام مرزی نمیشناسند و فاضلابهای تصفیه نشده از مرزها جاری میشود و درهها و جریانهای آبی و نیز رود اردن را آلوده میکنند.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل هم نگرانی خود را از شیوع وبا و دیگربیماریهای واگیردار اعلام کرده است و مدعی شده است که تلاش خواهد کرد تا کیفیت آب را بالا ببرد تا از تاثیرات مخرب آلودگی آب بر بهداشت، محیط زیست و امنیت در اسرائیل جلوگیری کند.
رویترز مینویسد منطق ایجاد صلح از طریق دیپلماسی آب زمانی تقویت خواهد شد که بر عدم ثبات در مرزهای منطقه تاکید میشود. بهبود و توسعه پروژههای منطقهای آب همانند یک مستر پلان برای توسعه آب و بهداشت در دره اردن و افزایش تجارت آب که در کنار آن حقکشی آب هم مطرح نباشد، فرصتهای بسیاری برای ثبات منطقه فراهم میآورد.
کمبود آب علت اصلی تنش در سوریه بود و مهاجران سوری که سیلوار وارد اردن شدند و اگر بتوان از تنشهای بیشتر در این منطقه جلوگیری کرد هم برای جمعیت خود منطقه و هم برای مهاجران و پناهندگان فرصتهای اقتصادی بسیاری فراهم خواهد آمد.
واضح است که اگر منابع آبی منطقه به طور منصفانه تقسیم شود، زمینه برای ثبات در منطقه فراهم خواهد آمد. برعکس، ثبات در منطقه خاورمیانه زمانی به خطر خواهد افتاد که منابع آبی آن به طور منصفانه مدیریت نشود و تخصیص نیابد.
بنابر این رویترز از ترامپ میخواهد که اگر به ثبات در منطقه خاورمیانه فکر میکند باید پروژههای مربوط به آب را در اولویت سیاستهای خود قرار دهد. اسرائیلیها و فلسطینیها به مسیری پایدار برای رسیدن به صلح نیاز دارند.
