کلنگ‌زنی خط لوله گاز تاپی بعد از 23 سال
بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی و استقلال کشورهای آسیای میانه، ترکمنستان درصدد صدور منابع سرشار گازش به جنوب آسیا شد.
دو شرکت بریداس آرژانتینی و یونوکال آمریکایی برای اجرا این طرح به رقابت افتادند.
طرح عبور خط لوله گاز از ترکمنستان به پاکستان و هند در سال‌های ۱۹۹۴ میلادی بیشتر سر زبان‌ها افتاد.
گفته می‌شود که ظهور گروه طالبان با حمایت سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در این راستا بوده، طالبان این موضوع را کاملا رد می‌کند.
به گفته وحید مژده که در آن زمان معاون وزیر خارجه طالبان را عهده داشت، مشکل اصلی که مقام‌های ترکمنستانی مطرح کرده این بود که حضور شرکت آرژانتینی را آمریکا نمی‌خواست و حضور شرکت یونوکال آمریکایی درمنطقه باعث می‌شد که آمریکا مسایل حقوق بشری را مطرح‌کند.
به گفته او ترس از نفوذ آمریکا به کشورهای آسیای میانه و وقوع انقلاب مخملین از جمله نگرانی‌های دیگر کشور ترکمنستان بود.
مقام‌های ترکمنستانی در سفری که مقام‌های طالبان به ترکمنستان داشتند گفته بودند که ترکمنستان این طرح را به عنوان یک تحفه به مردم افغانستان می‌دهد که این کشور را از شر شوروی رها کرده است.
رئیس جمهوری پیشین این کشور گفته بود که اکنون ترکمنستان ظرفیت اجرای این پروژه بزرگ را ندارد و باید اجرای آنرا به یک شرکت خارجی بدهد. همچنین مقام‌های این کشور گفته بود که ترکمنستان منتظر می‌ماند هر زمان ظرفیت این کار را به دست آورد اقدام به اجرا این طرح می‌کند.
براساس گزارش‌ها در دسامبر ۱۹۹۷ نمایندگان طالبان به دعوت یونوکال به شهر هوستون آمریکا رفتند تا با آنان درباره کشیدن خط لوله گاز مذاکره شود.
وحید مژده می‌گوید که هدف شرکت یونوکال نشان دادن توان مالی‌اش به افراد گروه طالبان بود، طالبان نیز خواستار امتیازهای همانند ساخت همزمان جاده کابل-هرات، ساخت شهرک‌ها در مسیر عبور خط لوله برای کارگران و محاسبه قیمت حق‌العبور متناسب با افزایش قیمت گاز بود.
مشخص نیست که هیات گروه طالبان با یونوکال به چه نتیجه رسیدند، ولی گزارش‌هایی هم وجود دارد که طالبان در مقابل عبور این خط لوله خواستار به رسمیت شناخته شدن حاکمت این گروه به عنوان دولت رسمی افغانستان از سوی آمریکا بوده، اما مژده این گزارش‌ها را بی‌اساس می‌داند.
زلمی خلیل‌زاد، سفیر و نماینده سابق آمریکا در افغانستان و سازمان ملل میزبان هیات طالبان بوده، مقام‌های طالبان گفته که در این سفر خلیل‌زاد به دلیل احترام به آنها بر روی درخت کریسمسی که در خانه‌اش بوده یک پارچه انداخته بوده‌است.
خلیل زاد نیز تایید می‌کند که در نشست طالبان و مسئولین یونوکال حضور داشته و صحبت‌های تندی نیز با امیرخان متقی، از رهبران طالبان درباره برخورد آنان با زنان داشته است.
خلیل زاد در کتابش(نماینده) نوشته که در اواسط دهه ۱۹۹۰ نهاد انرژی کمبریج از او خواسته در یک تحقیق امکان سنجی شرکت نفتی یونوکال شرکت کند.
کلنگ تاپی بر زمین خورد
امروز ساخت بخشی از خط لوله گاز تاپی که از افغانستان عبور می‌کند با حضور اشرف غنی آغاز شد. این خط لوله که گاز ترکمنستان را به پاکستان و هند می‌رساند سالانه ۵۰۰ میلیون دلار حق ترانزیت عاید افغانستان خواهد کرد.
خط لوله انتقال گاز تاپی روز جمعه (۲۳ فوریه چهارم اسفند) در هرات کلنگ خورد. قرارداد این پروژه میلیاردی که طرحی مشترک بین ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند است، ۱۹ تیر ۱۳۹۲ در عشق آباد امضا شده بود. با این خط لوله، گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند صادر می‌شود.
احداث خط لوله قرار است در سال ۲۰۱۹ پایان یابد و سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را از حوزه گالکنیش ترکمنستان صادر شود. به تاکید عبدالقادر مفتی، سخنگوی وزارت انرژی افغانستان، کابل از رهگذر این پروژه نه تنها سالانه ۵۰۰ میلیون دلار حق ترانزیت می‌گیرد، بلکه تا یک میلیارد و پانصد هزار متر مکعب گاز نیز برای مصارف داخلی دریافت می‌کند.
سهم افغانستان از این خط لوله ۱۸۰۰ کیلومتری، ۸۱۹ کیلومتر است. خط لوله از چهار ولایت هرات، نیمروز، قندهار و هلمند در غرب، جنوب غربی و جنوب این کشور عبور می‌کند. در همه این ولایات کشمکش با ستیزه‌جویان طالبان جریان دارد.
ولایت هلمند، به طور کامل در سیطره اسلامگرایان است؛ البته طالبان نسبت به امنیت این خط لوله تضمین داده است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، به موازات شروع ساخت و ساز این خط لوله، دوباره بر تامین امنیت پروژه تاکید کرد. خبرگزاری آلمان از قول او می‌نویسد: «ما از شروع پروژه خط لوله گاز تاپی استقبال می‌کنیم. این طرحی ساختاری است که کمک می‌کند تا کشور ما روی پای خودش بایستد.»
اشرف غنی، قربانعلی بردی‌محمداوف روسای جمهوری افغانستان و ترکمنستان به همراه شاهد خاقان عباسی، نخست وزیر پاکستان و مبشر جواد اکبر، وزیر دولت هند در امور خارجه، روز جمعه ۲۳ فوریه در مراسم کلنگ‌زنی این پروژه در هرات حضور داشتند.
اشرف غنی در این مراسم از جمله گفت: «همکاری‌های مشترک منطقه‌ای به کاهش فقر خواهد انجامید.» او با ابراز خوشحالی از شروع عملیات پروژه و اشاره به نقش تاریخی هرات، یادآوری کرد که این شهر پیش‌تر نیز چهارراه آسیا بوده است.
همزمان با کلنگ خوردن خط لوله گاز تاپی در هرات، ساخت و ساز خطی برای انتقال ۵۰۰ کیلو ولت برق ترکمنستان به پاکستان و یک خط آهن کوتاه برای حمل و نقل کارگران و مصالح ساختمانی نیز آغاز شد.
رئیس‌جمهور افغانستان خطاب به مردم کشورش گفت این پروژه علاوه بر آن که برق و گاز می‌آورد، برای صدها نفر زمینه اشتغال فراهم می‌کند.
