چاه‌هایی که گلوی آب را می‌فشارند

مشکل آب بسیار جدی است و در این وضعیت بغرنج، وجود بیش 350 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور که 12 هزار حلقه آن در استان اصفهان شناسایی شده ، راه توزیع عادلانه این مایه حیات را سد کرده است.

حدود 750 هزار حلقه چاه آب در نقاط محتلف کشور حفر شده تا منابع آبی را عمق زمین بیرون بکشد که از این تعداد 400 هزار حلقه مجاز و 350 هزار حلقه غیرمجاز است.

به گفته صاحب نظران استحصال بی رویه از منابع آب زیرزمینی با حفر چاه های مجاز و غیرمجاز از جمله دلایلی است که باعث شده منابع آب زیرزمینی بشدت کاهش یابد، زمین در بسیاری نقاط فرو بنشیند و تنش ناشی از کمبود آب گریبانگیر بسیاری از نقاط کشو از جمله استان اصفهان شود که نمونه بارز آن حشک شدن زاینده رود و تالاب و گاوخونی به عنوان دو عرصه آبی و مهم کشور است.

زاینده رود به عنوان ستون فقرات شهر اصفهان و عرصه ای تاثیر گذار در اقتصاد و اقلیم فلات مرکز ایران هم اکنون یک سال است که در محدوده شهر اصفهان کاملا خشک شده و به تبع آن تالاب بین المللی گاوخونی در شرق این شهر نیز برخاک سیاه نشسته است.

این وضعیت با توجه به تغییرات اقلیمی موجب بروز تنشهای ناشی از کم آبی در بسیاری از نقاط اصفهان بویژه در شرق این کلانشهر شده و زندگی بیش از 300 هزار ساکنان کشاورز این منطقه را تنگنا قرار داده است .

حداقل طی دوسال اخیر دهها نشست و جلسه تخصصی برای مقابله با این وضعیت تشکیل شده و صدها مطلب و مقاله در این زمینه تولید و انتشار یافته است ، گرچه کارشناسان ، مسئولان و رسانه ها تاکنون از منظر های مختلف به این موضوع پرداخته شده است اما نکته مشترک همه این تلاش ها تاکید بر مدیریت بر منابع و مصرف بهینه و صحیح آب به عنوان نخستین گام عملی برای مقابله با وضعیت فعلی و پیشگیری از بدتر شدن اوضاع است.

این کارشناسان معتقدند: در کنار طرح های بلند مدت احیای زاینده رود، فعالیت های مقابله با تنش های آبی در کوتاه و میان مدت نیز اهمیت دارد که از مهمترین آنها می توان به جلوگیری از استفاده غیر قانونی از منابع آبی و چاه های غیرمجاز و نصب کنتور برای چاه های مجاز اشاره کرد.

به گفته مسعود میرمحمدصادقی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان، در بهار و تابستان امسال نه تنها امکان توزیع آب کشاورزی در شرق و غرب استان وجود ندارد، بلکه برای نخستین بار در طول تاریخ، آب زاینده رود به باغ‌ها و بطور کلی برای آبیاری درختان هم تعلق نمی ‌گیرد.

درختانی که نابودی آنها نخستین نیاز انسان برای زنده بودن یعنی هوای پاک را از میان خواهد برد و مشکلات شهروندان را دوچندان خواهد کرد.

از زاویه ای دیگر تامین آب شرب حدود 5 میلیون نفر در استان اصفهان و شهرهای همجوار در ماه های پیش رو نیز نگرانی هایی ایجاد کرده است، تا جایی که مدیران حوزه آب مردم را به صرفه جویی 30 درصدی فراخوانده، ضرورت کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و شرب و مقابله با برداشت غیرمجاز از منابع آبی را مورد تاکید قرار داده اند.

بر اساس آمارهای اعلام شده حدود 12 هزار حلقه چاه غیر مجاز در استان اصفهان وجود دارد و بنا بر تازه ترین آمارهای منتشره یک هزار و 22 حلقه از چاه ها طی سال 96 پلمب شده که میزان آب حفظ شده حاصل از پلمب این چاه ها 22 میلیون و 440 هزار متر مکعب تخمین زده می شود.

مقایسه این اعداد با یکدیگر و یک حساب ساده نشان می دهد که مسدود کردن تمامی چاه های غیر مجاز در استان اصفهان می تواند افزون بر یکصد میلیون متر مکعب آب را به چرخه استفاده منطقی و قانونی بازگرداند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان معتقد است به غیر از پلمب چاه های غیر مجاز، جلوگیری از حفر اینگونه چاه ها نیز باید با برنامه ریزی ویژه ای دنبال شود که این امر همکاری دستگاه های اجرایی، مردم و به ویژه کشاورزان را می طلبد.

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه ای اصفهان پارسال با گزارشهای واصله و اقدام به موقع از حفر 463 چاه غیر مجاز جدید جلوگیری شد و این سیاست امسال نیز باید بطور جدی دنبال شود.

به موازات این اقدام نصب سیستمهای هوشمند برای اندازه گیری مصرف چاه ها ،هوشمند کردن چاههای آب و نصب کنتورهای حجمی یکی راهبردهای رفع چالش کم آبی و مدیریت مصرف بهینه در کشور و به ویژه در استان اصفهان مورد تاکید کارشناسان و مسئولان امور آب قرار دارد .

در این زمینه دادستان عمومی و انقلاب اصفهان با اشاره به حمایت قانون برای مقابله با چاه های غیرمجاز گفت: باتوجه به بخشنامه دادستانی کل کشور در خصوص انسداد چاه های غیرمجاز آبی و نظر به اینکه تداوم وجود این چاه ها در کنار پدیده خشکسالی، ضربه مهلکی به سفره های آب زیرزمینی خواهد زد، پیگیری این موضوع بطور جدی در دستور کار دادستانی اصفهان قرار گرفته است.

حسن رحیمی اضافه کرد: انسداد چاه های غیر مجاز دارای منفعت عمومی است و در صورت عدم جلوگیری از برداشت آب از این چاه ها، سطح آب های زیرزمینی کاهش می یابد و به مرور شاهد از دست رفتن اندوخته های این موهبت الهی خواهیم بود.

وی با تأکید بر اینکه دادستانی اصفهان در کنار کشاورزان و نه در مقابل آن هاست از دستگاه های متولی خواست با در نظر گرفتن شرایط و اولویت ها نسبت به انسداد چاه های غیرمجاز اقدام کنند.