21 تیر ماه؛ روز جهانی جمعیت و روز بدون پلاستیک

21 تیرماه، دو مناسبت بسیار مهم را که چالش قرن حاضر نیز محسوب می‌شود، به خود اختصاص داده است: روز جهانی جمعیت و روز بدون پلاستیک. جالب است بدانیم که این دو موضوع به ظاهر متفاوت، بسیار با هم مرتبط هستند زیرا افزایش جمعیت در جهان، رابطه‌ مستقیم با افزایش تولید و مصرف پلاستیک و در نتیجه انباشت غیرقابل کنترل پسماندهای آن دارد. البته متذکر می‌شویم که بیست و یکم تیرماه، در ایران به نام روز بدون پلاستیک شناخته می‌شود و درسایرکشورها، روزهای دیگری را به این مناسبت نامگذاری کرده‌اند.

به گزارش «انرژی امروز» از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست ،پنجاه سال پیش دبیر کل سازمان ملل متحد، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) را تاسیس کرد و از سال 1969 که UNFPA شروع به کار کرده، کوشیده است تا موانع  برنامه‌ریزی خانواده را از میان بردارد و زنان را قادر به استفاده از حق بارداری و تولید مثل کند. این صندوق، پیشگیری از بارداری در سراسر جهان را، تقریبا به دو برابر یعنی از 36 درصد در سال 1970 به 64 درصد در سال 2016 افزایش داده است.

روز جهانی جمعیت که هدف آن، توجه به ضرورت و اهمیت مسائل مربوط به جمعیت است، توسط برنامه‌ی توسعه‌ سازمان ملل متحد در سال 1989 پیشنهاد شد و از دسامبر1990، مجمع عمومی این سازمان تصمیم گرفت که در راستای ادامه‌ی توجه، تاکید و تمرکز بر محیط زیست و توسعه، این روز را به عنوان یک روز بین‌المللی اعلام کند و نخستین بار در 11 جولای 1990، بیش از 90 کشور آن را به رسمیت شناختند. از آن تاریخ به بعد، دفاتر صندوق جمعیت سازمان ملل متحد( UNFPA) و سایر سازمان‌ها و موسسات، روز جهانی جمعیت را با همکاری دولت‌ها و جامعه‌ی مدنی جشن می‌گیرند.

در جهان امروز، شکاف طبقاتی و توزیع ناعادلانه‌ی ثروت، به طرز وحشتناکی گسترش یافته است. میلیاردها نفر از مردم در سطوح پایین دست جوامع قرار دارند در حالیکه در بالادست، منابع و امتیازات فراوانی وجود دارد و این وضعیت با دیدگاه برابری حقوق انسان‌ها که در اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر بر آن تاکید شده است، سازگاری ندارد.

تفاوت درآمد و توزیع نامناسب ثروت در جامعه یا همان تفاوت‌های اقتصادی، فقط بخشی از داستان نابرابری‌هاست. ابعاد دیگر آن، شامل نابرابری‌های اجتماعی، سیاسی، نژادی و جنسیتی در جهان است. نابرابری جنسیتی، بعد مهمی از این ماجراست که موجب عدم تحقق حقوق و بهداشت جنسی و باروری برای زنان است و متاسفانه توجه کافی به آن نمی‌شود و بدون اقدامات جدی در این خصوص، بسیاری از زنان و دختران در جهان در چرخه‌ی فقر و کم‌توانی، بدون دستیابی به حقوق حقه‌ی خود برای رشد و تحصیل، به ویژه در کشورهای در حال توسعه که شکاف‌های طبقاتی گسترده‌تر است، باقی خواهند ماند.

برنامه ریزی خانواده یکی از برنامه‌های UNFPA برای توانمند سازی مردم و توسعه‌ی ملت‌ها در سراسر جهان است. در حدود 225 میلیون زن در دنیا وجود دارندکه می‌خواهند از حاملگی اجتناب کنند، اما از روش‌های سالم و مناسب برای برنامه‌ریزی خانواده بهره مند نیستند، زیرا به اطلاعات یا خدمات لازم دسترسی ندارند. اکثر این زنان در 69 کشور از فقیرترین کشورهای جهان زندگی می‌کنند. این در حالیست که دسترسی‌هایی از این قبیل، حق انسانی هر فرد است.

شعار 2018 روز جهانی جمعیت :برنامه‌‌ریزی  برای خانواده، حق هر انسانی است

توانمندسازی زنان و برابری جنسیتی، یکی از عوامل کلیدی در کاهش فقر است و سرمایه‌گذاری در برنامه‌ریزی خانواده و آگاهی‌رسانی و آموزش در این زمینه، منافع اقتصادی بسیاری را بدنبال خواهد داشت. در همین راستا در سال 2017 همزمان با روز جهانی جمعیت، نشست برنامه‌ریزی خانواده(Family Plannin 2020) که هدف آن، گسترش دسترسی به برنامه‌های داوطلبانه کنترل جمعیت و خانواده به120 میلیون زن تا سال 2020 بود، انجام شد.

برآوردهای فعلی نشان می‌دهد سالانه حدود 83 میلیون نفر به جمعیت جهان افزوده می‌شوند. انتظار می‌رود حتی با فرض اینکه سطح باروری نیز کاهش یابد، جمعیت جهان در سال 2030 به 8.6 میلیارد، در سال 2050 به 9.8 میلیارد و در سال 2100، به 11.2 میلیارد برسد.

بخش جمعیت سازمان ملل متحد، با اجرای برنامه‌ها‌ی کاری خود و پیگیری کنفرانس بین‌المللی جمعیت و توسعه، با سازمان‌ها، صندوق‌ها و سایر برنامه‌های سازمان ملل متحد شامل بخش جمع‌آوری تخمین‌ها و پیش‌بینی‌ها، اطلاعات و تجزیه و تحلیل مسائل جمعیت و توسعه، ، به‌طور منظم همکاری و مشورت می‌کند.

این سازمان همچنین برای دستیابی به مأموریت خود، با بسیاری از شرکای داخل و خارج از سیستم سازمان ملل، از جمله دولت ‌ها، سازمان‌های غیردولتی، جامعه‌ی مدنی، سازمان‌های مذهبی، رهبران مذهبی و دیگران کار می‌کند.

خانم دکتر ناتالیا کانم، مدیراجرایی UNFPA، در پیام خود به مناسبت روز جهانی جمعیت در سال گذشته گفت:

به رغم پیشرفت‌های چشمگیر، چالش‌های فراوانی باقی مانده است: حدود 214 میلیون زن در کشورهای در حال توسعه، فاقد دسترسی به روش‌های سالم و مناسب برای برنامه‌ریزی خانواده هستند. اکثر این زنان در 69 کشور از فقیرترین‌ها زندگی    می‌کنند. در این کشورها در حدود 67 میلیون حاملگی ناخواسته تخمین زده می‌شود که یک سوم از مرگ و میرهای سالانه‌ی حاصل از سقط جنین در این حاملگی‌ها، کاهش یافته است.

 راهکارهای برنامه‌ریزی داوطلبانه در خانواده که مراقبت‌های بهداشتی باروری یکی از آنها است، می‌تواند اقتصاد خانواده را تقویت و به توسعه‌ی پایدار جوامع کمک کرده و زنان را در تکمیل آموزش خود، پیوستن به نیروی کار،کسب درآمد بیشتر و افزایش پس انداز و سرمایه‌گذاری، توانمند کند. افزون بر این مطلب مهم، برای هر دلار اضافی که در خدمات پیشگیری از بارداری ناخواسته صرف می‌شود، هزینه‌ی مراقبت‌های مربوط به بارداری خودخواسته به 2.30 دلار کاهش می‌یابد و مجموع این موارد، رفاه اجتماعی را درپی دارد.

بنابراین برنامه‌ریزی برای خانواده، به منظور دستیابی به اهداف توسعه‌ی پایدار و پایان دادن به فقر، امری حیاتی است و این مهم برای دستیابی به اهداف دیگر، مانند پایان دادن به گرسنگی و همچنین ارتقای سلامت و برابری جنسیتی، فرآیندی ضروری است. به عبارت دیگر اقدام در این خصوص، نه تنها حفاظت از سلامت و حقوق همه‌ی مردم است، بلکه سرمایه‌گذاری در توسعه‌ی اقتصادی و همچنین رفاه و پیشرفت بشریت نیز هست.

و اما روز بدون پلاستیک : 

از روز جهانی محیط زیست با شعار حذف آلودگی پلاستیک، فقط 37 روز سپری شده است و بی‌تردید حافظه‌ خوانندگان این یادداشت نسبت به موضوع ظروف یکبار مصرف و کیسه‌های پلاستیکی که در حال بلعیدن کره‌ی زمین هستند و هیچ نقطه از این سیاره‌ بی‌نظیر، از آفات و صدمات آنها در امان نمانده، همچنان حساس است.

  در آن یادداشت، آمار و ارقام جهانی تولید و مصرف پلاستیک و معضلات و آلودگی‌های ناشی از پسماندهای پلاستیکی که صدها سال در طبیعت می‌مانند را برشمردیم و با پرهیز از تکرار آنها به  علاقمندان پیشنهاد می‌کنیم.

 در اینجا ضمن هشدار مجدد نسبت به استفاده‌ی بی‌رویه و روزمره از این مواد ساخته دست بشر که به شدت برای برای حیات طبیعت و آینده زمین مضر است، چند راهکار حذف و یا کاهش استفاده از ظروف یکبار مصرف و کیسه‌های نایلونی که انجام آنها بسیار ساده است را پیشنهاد می‌دهیم :

    در مهمانی‌ها، مسافرت‌ها، جلسات و نشست‌های خانوادگی و یا کاری، از ظروف دایم استفاده کنیم.

    اگر نمی‌توانیم از ظروف یکبار مصرف و کیسه‌های پلاستیکی، چند بار استفاده کنیم، از گرفتن یا خرید آنها اجتناب کنیم.

    به رستوران‌ها و تهیه‌ی غذاها پیشنهاد دهیم از پلاستیک کمتری استفاده کنند.

    به‌جای دریافت کیسه‌های پلاستیکی، کیسه‌ی پارچه‌ای خود را برای خرید به سوپرمارکت‌ها ببریم.

    به دنبال فروشگاه‌هایی بگردیم که کمتر از بسته بندی‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند.

    اگر در کنار ساحل و یا جنگل قدم زدیم و به زباله‌های پلاستیکی برخورد کردیم، آنها را جمع کنیم.

    همدیگر را از اثرات زیانبار استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف آگاه و به پرهیز از استفاده از آنها دعوت کنیم.

    با  تفکیک زباله‌های تر و خشک، به بازیافت پلاستیک کمک کنیم.