اثر جهش قیمتی نفت بر شوک‌های ارزی در ایران

دکتر سهراب دل‌انگیزان/ دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی و مشاور اتاق بازرگانی کرمانشاه

روزنامه دنیای اقتصاد

ابتدا این را می‌دانیم که الگوی ارزی کشور ما شناور کنترل شده است و بانک‌مرکزی در بازار ارز مداخله مستقیم دارد و باید داشته باشد. همچنین می‌دانیم که در اقتصاد ایران می‌توان اینگونه انگاشت که منابع مالی حاصل از فروش نفت قبل از تحریم‌های بین‌المللی و آمریکا علیه کشورمان به دست دولت می‌رسید و دولت آن را از طریق بانک‌مرکزی به پول ملی مبادله می‌کرد و معادل ریالی پول نفت را به‌طور مستقیم در بودجه هزینه می‌کرد؛ ولی پس از اعمال تحریم‌های ظالمانه توسط آمریکا و برخی دیگر از کشورها، پول نفت عملا نمی‌تواند وارد کشور شود و دولت به صورت مستقیم به منابع مالی حاصل از فروش نفت دسترسی ندارد. در این صورت دولت بستانکاری خود از خریدار را که به حسابی در یک بانک خارجی واریز شده، ولی قابلیت آزادسازی و بهره‌برداری از آن وجود ندارد، به بانک مرکزی فروخته و مجددا معادل ریالی آن را از بانک‌مرکزی دریافت کرده است. این فرآیند چه به صورت اولی و چه به صورت دومی، در اقتصاد ایران تقریبا رویه‌ای مرسوم است.

باید توجه کرد که عرضه و تقاضای ارز در ایران در دو حوزه نقدی و حواله همواره در بازار ارز جاری بوده است. عرضه ارز یا توسط بانک‌مرکزی صورت می‌گیرد که اصلی‌ترین منابع بانک‌مرکزی نیز ارزهای دولت یا بخش‌های اقتصادی مانند پتروشیمی‌هاست که طبق موادی از قانون مکلف به فروش ارزهایشان به بانک‌مرکزی هستند یا اینکه بانک‌مرکزی سامانه‌هایی را ایجاد کرده است و صادر‌کنندگان مجبورند منابع ارزی خود را در این سامانه‌ها و با قیمت‌هایی که به‌طور کامل یا تا حدودی توسط بانک‌مرکزی تعیین و اعمال می‌شوند، ارز خود را به فروش برسانند. بنابراین می‌توان گفت که هم در بازار نقدی اسکناس و هم در بازار سامانه‌ای، اصلی‌ترین عامل تعیین نرخ ارز در بیشتر مواقع بانک‌مرکزی است که در اصطلاح مرسوم به بازارساز معروف است. حال سوال این است که عامل تعیین قیمت ارز در دوره‌های متفاوت زمانی در کشور کیست؟ آیا همیشه بانک‌مرکزی توان تعیین قیمت را داشته و بازارساز بوده است؟

پاسخ به این سوال ابعاد آشکار، شفاف و البته مبهم و ناپیدایی دارد. در شرایطی که انتظارات تورمی و انتظارات قیمتی تحت یک روند معمول و بلندمدت تعادلی قرار گرفته است و نوسانات بازارهای داخلی و بین‌المللی زیاد نیست، اصولا اخبار مثبت و منفی هستند که روزانه به‌خصوص روی بازار نقدی و اسکناس تاثیر می‌گذارند و نوسان قیمتی به وجود می‌آورند. ولی اندازه نوسان به حدی نیست که از دامنه تحمل یا توان بازارساز بیرون برود. بنابراین بازارساز با عرضه مقداری منابع نقد بیشتر، خبر و اثر را کنترل و نرخ را حفظ می‌کند؛ ولی وقتی اتفاقی در فضای بین‌الملل یا در ارتباطات بین‌المللی کشور با نظام جهانی و به‌خصوص آمریکا در حال شکل‌گیری باشد که ماهیتی بزرگ‌تر از کوتاه‌مدت یا دارای اثرات بزرگ تعبیرشده توسط جامعه باشد، آنگاه انتظارات اجتماعی به سمت افزایش جدی تقاضای ارز نسبت به عرضه آن حرکت کرده و نوسانات بزرگ‌تری را به وجود خواهد آورد و به تبع آن اگر بانک‌مرکزی قصد کنترل داشته باشد، باید هزینه کنترل بزرگ‌تری بپردازد.

در اینکه عرضه و تقاضا قیمت را در بازار تعیین می‌کند شکی نیست؛ ولی اینکه اندازه نوسان و نیز مسیر و هدایتگری نوسان در اختیار بازارساز قرار بگیرد، به اندازه نوسان و منبع ایجاد‌کننده آن و نیز تداوم و سخت‌جانی عامل ایجاد‌کننده بحران بستگی دارد. نوسانات بزرگ در قیمت نفت همواره این ظرفیت را دارد که عرضه منابع ارزی از سوی بانک‌مرکزی را تحت‌تاثیر قرار دهد. هرچند از زمانی که تحریم‌های بین‌المللی عاملی برای عدم‌توان بانک‌مرکزی در عرضه ارز درتملک خود بود، دیگر بانک مرکزی مانند قبل توان دخالت در بازار اسکناس را نداشت، ولی همین که معادل ریالی این ارز را در اختیار دولت قرار می‌داد و از آن طریق منابع ایجاد نقدینگی را گسترش داده و عملا با ایجاد تورم در کالاها و خدمات امکان افزایش نرخ ارز را به وجود می‌آورد، می‌توان گفت که نوسانات قیمت و میزان عرضه نفت کشور، همواره منابع مهمی برای ایجاد نوسان در قیمت ارز بوده است.

افزایش قیمت نفت یا توان فروش آن با افزایش منابع در دسترس، در شرایطی که دسترسی به ارز مربوطه ممکن باشد، می‌تواند عرضه ارز را در بازار گسترش دهد و در کوتاه‌مدت عاملی برای کاهش قیمت ارز باشد؛ ولی در بلندمدت با افزایش منابع ریالی بودجه و ضرب شدن این منابع در ضریب تکاثری بخش پولی کشور، می‌توان انتظار داشت که در بلندمدت برعکس کوتاه‌مدت اثر گذاشته و قیمت ارز را افزایش دهد. از سوی دیگر هرگاه منابع ارزی کشور افزایش یافته و در کوتاه‌مدت قیمت ارز از طریق عرضه بیشتر در بازار کاهش داشته، عملا عاملی برای افزایش تمایل به واردات و سفرهای خارجی بیشتر بوده است که در دوره بعدی عاملی برای افزایش تقاضای ارز بوده و نرخ آن را افزایش داده است.

حال فرض کنیم که این اتفاق بیفتد و منابع حاصل از قیمت نفت در بازارهای جهانی یا میزان عرضه آن بیشتر شود و نفت بیشتری را با قیمت‌های بیشتر بفروشیم، ولی نتوانیم به علت تحریم‌ها منابع حاصل از آن را به داخل کشور وارد کنیم؛ در این صورت به علت رفتار مبادله‌ای بانک‌مرکزی و دولت، تامین مالی بودجه از طریق فروش منابع ارزی کنز شده در بیرون کشور به بانک مرکزی صورت می‌گیرد و تورم‌زایی در آینده اتفاق خواهد افتاد. البته در کوتاه‌مدت نیز عرضه ارز به صورت نقد در بازار داخلی شکل نخواهد گرفت و همین باعث می‌شود که قابلیت و توانمندی بانک‌مرکزی در کنترل نوسانات و بازارسازی تا حدودی با محدودیت مواجه شود.  به‌طور کلی می‌توان گفت، چه تحریم باشیم و چه نباشیم، به علت مکانیزم فروش ارزهای حاصل از فروش نفت توسط دولت به بانک‌مرکزی، هنگام افزایش قیمت نفت یا افزایش توان فروش آن، فرآیند تورمی و پس از آن افزایش نرخ ارز را حداقل از یک دوره بعد به صورت مستمر مشاهده خواهیم کرد؛ ولی وجود یا نبود تحریم باعث می‌شود که اندازه نوسان‌های نرخ ارز بزرگ‌تر یا کوچک‌تر باشد.

قابل ذکر است که هنگام نوسان شدید قیمت نفت و نوسان بالای درآمد حاصل از فروش آن، چون در کشور صندوق توسعه ملی به صورت مستقیم بخشی از این منابع را دریافت خواهد کرد، همه نوسان وارد بودجه دولت نمی‌شود، اما بخش قابل‌توجهی از نوسان منتقل خواهد شد؛ ولی اگر مکانیزم صندوق به گونه‌ای تنظیم شود که دولت فقط بتواند مقدار تعیین‌شده در بودجه سالانه را برداشت کند و مازاد درآمد نفتی کشور کامل وارد صندوق توسعه ملی شود، آنگاه اثرات نوسانی این تغییرات می‌تواند به‌شدت کاهش یابد؛ حتی اگر نوسانات در مسیر کاهش قیمت نفت یا کاهش درآمدهای دولت از نفت باشد. این موضوع البته مشمول عدم‌تقارن معنادار آماری در اثرات بالا رفتن یا کاهش قیمت نفت است؛ ولی وجود صندوق توسعه ملی و فرآیندهای ارتباطی این صندوق با درآمدهای نفتی می‌تواند دامنه نوسانات را کنترل یا اندازه اثرات نامتقارن را تا حدودی به سمت تعادل مقداری متمایل کند.

 

برچسب ها
مشاهده بیشتر

فاطمه لطفی

• فوق لیسانس مهندسی محیط زیست • خبرنگار تخصصی انرژی • مترجم کتابهای عطش بزرگ، تصفیه پسابهای صنعتی، تصفیه آب، استفاده مجدد از آبهای صنعتی، فرایندها و عملیات واحد در تصفیه آب و ساز و کار توسعه پاک

نوشته های مشابه

7 دیدگاه

  1. Hello energyemrooz.ir Admin!

    My name’s Eric and I just came across your website – energyemrooz.ir – in the search results.

    Here’s what that means to me…

    Your SEO’s working.

    You’re getting eyeballs – mine at least.

    Your content’s pretty good, wouldn’t change a thing.

    BUT…

    Eyeballs don’t pay the bills.

    CUSTOMERS do.

    And studies show that 7 out of 10 visitors to a site like energyemrooz.ir will drop by, take a gander, and then head for the hills without doing anything else.

    It’s like they never were even there.

    You can fix this.

    You can make it super-simple for them to raise their hand, say, “okay, let’s talk” without requiring them to even pull their cell phone from their pocket… thanks to Web Visitors Into Leads.

    Web Visitors Into Leads is a software widget that sits on your site, ready and waiting to capture any visitor’s Name, Email address and Phone Number. It lets you know immediately – so you can talk to that lead immediately… without delay… BEFORE they head for those hills.

    CLICK HERE https://bit.ly/leadgenerationc to try out a Live Demo with Web Visitors Into Leads now to see exactly how it works.

    Now it’s also true that when reaching out to hot leads, you MUST act fast – the difference between contacting someone within 5 minutes versus 30 minutes later is huge – like 100 times better!

    That’s what makes our new SMS Text With Lead feature so powerful… you’ve got their phone number, so now you can start a text message (SMS) conversation with them… so even if they don’t take you up on your offer right away, you continue to text them new offers, new content, and new reasons to do business with you.

    This could change everything for you and your business.

    CLICK HERE https://bit.ly/leadgenerationc to learn more about everything Web Visitors Into Leads can do and start turing eyeballs into money.

    Eric
    PS: Web Visitors Into Leads offers a FREE 14 days trial – you could be converting up to 100x more leads immediately!
    It even includes International Long Distance Calling.
    Paying customers are out there waiting.
    Starting connecting today by CLICKING HERE https://bit.ly/leadgenerationc to try Web Visitors Into Leads now.

    If you’d like to unsubscribe click here https://bit.ly/3rD0G5c

  2. Hi to the energyemrooz.ir Administrator!

    I am Lakeisha, and I just found your site, energyemrooz.ir.

    Your site is got a lot going for it, but I’ve got an idea to make it even more effective.

    Presenting Web Visitors Into Leads – CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena for a live demo right now.

    Web Visitors Into Leads is a widget which is operates on your site, set to capture any visitor’s Name, Email address, and Phone Number. This tool notifies you the moment they let you know they’re interested – meaning that you can chat to that lead whilst they’re literally viewing your site.

    Moreover, when you’ve got their phone number, with our new SMS Text With Lead feature, you can automatically start a text (SMS) chat… and if they don’t take you up on your offer at that time, you can follow up with text messages for fresh offers, content links, or even just “how you doing?” notes to develop a relationship.

    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to find out what Web Visitors Into Leads can do for your business.

    The gap between connecting with someone in 5 minutes compared to a half-hour means you could be turning up to 100X more leads right now!

    Lakeisha
    PS: Research reveal that 70% of a site’s visitors vanish and are lost after just a moment. Don’t continue losing them.
    Web Visitors Into Leads provides a FREE 14 days trial – and it even includes International Long Distance Calls.
    You have customers eager to chat with you right now… don’t leave them waiting.
    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to try Web Visitors Into Leads today.

    If you’d prefer to unsubscribe click here https://bit.ly/3rD0G5c

    Only a fast note – the names and email used here, Lakeisha and Leibowitz, are placeholders and not real contact information. We value transparency and want to ensure sure you’re aware! If you desire to reach out with the genuine person responsible for this message, kindly visit our website, and we’ll link you with the correct individual.}

  3. To the energyemrooz.ir Owner,

    My name’s Michale and I just recently came across your website – energyemrooz.ir – in the search results

    So here’s what that means to me… to me…

    Your SEO’s functioning.

    You’re getting eyeballs – mine at least.

    Your content’s decent, wouldn’t change a thing.

    BUT…

    Eyeballs don’t pay the bills.

    CUSTOMERS do

    And studies show that 7 out of 10 people to a site like like energyemrooz.ir will drop by, look around, and then depart without doing anything else.

    It’s like they never never were even even there.

    You can resolve this.

    You can render it super-simple for them to raise their hand say, “okay, let’s talk” without requiring them to even pull their cell phone from their pocket thanks to Web Visitors Into Leads.

    Web Visitors Into Leads is a widget that sits on your site, ready and waiting to capture any visitor Name, Email address and Phone Number. It allows you know immediately – so you can talk to that lead immediately… without delay… BEFORE they head for those those hills.

    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to try out a Live Demo with Web Visitors Into Leads now to see precisely how it works.

    Now it’s also true that when reaching to hot leads, you MUST act fast – – the difference between contacting someone 5 minutes versus 30 minutes later is huge – like 100 times better.

    That’s what makes our new SMS Text With Lead feature so powerful so powerful you’ve got their phone number, so now you can start a text a text message (SMS) conversation with them… so even if they don’t don’t take you up on your offer right away, you continue to text to text them new offers, and new reasons to do business with you with you.

    This could change everything for you and your business.

    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to discover more about everything Web Visitors Into Leads can do and start turing eyeballs into money

    Michale
    PS: Web Visitors Into Leads offers a FREE a FREE 14 days trial trial – you could be converting up to 100x more leads immediately immediately!
    It even includes International International Long Distance Calling.
    Paying customers customers are out there waiting
    Starting connecting today by by CLICKING HERE https://bit.ly/LeadGena to try Web Web Visitors Into Leads now.

    If you’d prefer to unsubscribe click here https://bit.ly/3rD0G5c

    Just a quick note note – the names and email used Michale and Hoskins, are placeholders and not genuine contact information. We cherish transparency and wanted to make sure you’re you’re aware If you wish to get in touch with the genuine person behind this message this message, please please visit our website and we’ll connect connect you with the right individual individual.}

  4. Greetings to the energyemrooz.ir Administrator! it’s Eric and I found energyemrooz.ir a few minutes ago.

    Appears great… now what?

    By that I mean, once someone like myself locates your website – by a Search or just bouncing around – what happens next? Are you get a lot of leads from your site, or at least enough to make you happy?

    To be honest, most business websites come a bit short in terms of it comes to generating paying customers. Research reveal that 70% of a site’s visitors disappear and are gone forever after only a moment.

    Here’s an idea…

    Why not making it really EASY for each visitor who arrives to get a personal phone call you as soon as they hit your site…

    This is possible –

    Web Visitors Into Leads is a software that’s operates on your site, set to capture every visitor’s Name, Email address and Phone Number. It signals you the second they make you know they’re interested – so that you can chat to that lead while they’re really checking out your site.

    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to check out a Live Demo with Web Visitors Into Leads now to understand exactly how it works.

    You’ll be surprised – the contrast between connecting with someone within just 5 minutes versus a half-hour or more later could enhance your results 100-fold.

    It gets even better… after you’ve grabbed their phone number, with our new SMS Text With Lead function, you can instantly start a text (SMS) conversation.

    That way, even if you don’t close a deal right away, you can stay connected with text messages for new deals, content links, or even just “how you doing?” notes to establish a relationship.

    Pretty sweet – AND effective.

    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to learn what Web Visitors Into Leads can do for your business.

    You could be turning up to 100X more leads right now!

    Eric
    PS: Web Visitors Into Leads gives a FREE 14 days trial – and it even includes International Long Distance Calling.
    There are customers waiting to talk with you right now… don’t leave them waiting.
    CLICK HERE https://bit.ly/LeadGena to try Web Visitors Into Leads now.

    If you’d like to unsubscribe click here https://bit.ly/3rD0G5c

    Just a brief note – the name and email used here, Lynell and Lamar, are for representation and not real contact information. We respect transparency and wanted to ensure you’re aware! If you want to get in touch with the actual person responsible for this message, kindly visit our website, and we’ll link you with the appropriate individual.}

  5. Hey!
    Typli.ai is the writing assistant that writes ALL the marketing copy for you & your clients using a simple command as your input!

    Check it out here in this short video: https://www.kagrowth.org/typliai

    With NEVER-BEFORE-SEEN features like…

    ? Artificial Intelligence uses over 50 writing commands to help you create the perfect copy in whatever niche you want.

    ? Chrome and Mozilla extensions + A WordPress Plugin to help you generate content straight from your WordPress blog or any other text editor.

    ? Ability to control the number of words you would like to generate per article

    ? A BUILT-IN SEO checker to help you optimize your article before publication.

    ? Keyword Analytics and Keyword suggestion

    ? And lots more…

    Now since you are my long-time customer, I am extending you the same offer I extended to those that were at the LIVE launch event.

    You can get Typli.ai for a fraction of what it costs publicly.

    Now – if you go and buy this through the normal pricing, you’d be set back $348.

    But – since you have been a customer for a long time, I am extending you this offer where you can get access to Typli.ai for a fraction of what it’d otherwise cost you.

    Go here and get Typli.ai right now: https://www.kagrowth.org/typliai
    Sincerely,
    William Lee

    UNSUBSCRIBE: https://www.kagrowth.org/unsubscribe

    Address: 3681 Ming Ave, Bakersfield, CA 93309

  6. Quick question to ask you… Are you aware that by reading this message you just proved that contact form marketing works? That’s right, and we can get eyeballs on your offer too! Pricing starts at just $100 to blast YOUR ad message to 1 MILLION contact forms on websites just like yours worldwide. Contact me on Email and let’s discuss what will work for your product/service. My Skype Address is: live:.cid.303294bd15a81bc7 this message was sent to your website contact form at: energyemrooz.ir

  7. Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 300-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you have any questions, let me know, and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Libby

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن