یک دستورالعمل ساده برای همیشه مقصر جلوه دادن مردم!
فاطمه لطفی | روزنامه‌نگار و کارشناس محیط زیست
رسانه کارش اطلاع‌رسانی است. اما این اطلاع‌رسانی می‌تواند به نحوی تغییر یابد که به راحتی حق را باطل و باطل را حق جلوه دهد. نمونه تحریف واقعیت‌ها کم نیستند و مختص به ایران هم نیستند. تاریخ تحریف رسانه‌ای در دنیا، تاریخی به قدمت خود رسانه دارد، از همان زمانی که رسانه‌ها شکل گرفتند تا به امروز که دنیا، دنیای رسانه‌هاست. به خصوص که این رسانه رسانه‌ای حکومتی باشد و تمام توانش در جهت نیل به اهداف حکومت صرف شود.
به اصطلاح خبرگزاری ایرنا از مردم درباره «کمبود آب» نظر سنجی کرده است و مردمی که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند همه متفق‌القول خودشان را عامل «کمبود آب» معرفی کرده‌اند. ما از نحوه انجام این نظرسنجی اطلاعی نداریم.
اول: نظرسنجی کردن اصول و روش‌های مشخصی دارد که باید رعایت شود. آیا در این نظرسنجی اصول و دستورالعمل‌های مرسوم رعایت شده است؟ مشخص نیست. مثلا آیا سوالات طوری نبوده که شنونده ناخوادآگاه آنچه را که در ذهن پرسش‌کننده بوده به عنوان جواب ارائه کند؟ اللهُ اعلم.
دوم: این نظرسنجی می‌گوید «مخاطبان ایرنا در یک نظرسنجی تلفنی، مصرف بی‌رویه خانگی آب را عامل اصلی کم‌آبی در کشور می‌دانند و همچنین راهبرد اصلی مقابله با این بحران را «اطلاع‌رسانی به موقع و آموزش کافی» دانسته‌اند. علاوه براین ۷۲ درصد از مخاطبان ایرنا می‌گویند مردم بحران خشکسالی و کم آبی در کشور را جدی نمی‌گیرند.» این گزاره به کل غلط است. چرا؟ برایش دلیل دارم.
کشور ما چندین سال است دچار خشکسالی شده است. این واقعیت غیرقابل کتمان است. پس «مصرف بی‌رویه آب» نمی‌تواند عامل اصلی کم‌آبی در کشور باشد، چه برسد به «مصرف بی‌رویه آب در بخش خانگی».
به این آمار دقت کنید: در ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است.
چطور ممکن است وقتی مصرف آب شرب، که می‌توان همان مصرف آب در بخش خانگی قلمداد کرد، فقط 8 درصد کل مصرف آب کشور باشد، اما اصلی‌ترین دلیل کمبود آب هم مصرف بی‌رویه در همین 8 درصد بوده باشد؟ مسلما از همین 8 درصد، درصدی هم هستند که در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کنند یا مصرف بهینه دارند. اما خیلی راحت بخش کشاوری که 90 درصد آب موجود در کشور را می‌بلعد اصلا در آمار مصرف بی‌رویه به حساب نیاید؟
جواب مشخص است.
خبرگزاری ایرنا، یک خبرگزاری حکومتی است. حکومت می‌داند که مشکل کمبود آب، به غیر از خشکسالی، در بهینه‌نبودن مصرف آب در بخش کشاورزی است. غول مصرف آب کشاورزی در حال نابودی سرزمین ایران است. اما حکومت رویه «خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی» را در پیش گرفته است. این رویه علاوه بر نابودی سرزمین، علاوه بر نابودی و هدر دادن آبهای شیرین سرزمین، علاوه بر نابودی بخش کشاورزی، علاوه بر بیکار کردن کشاورزان و خالی از سکنه شدن روستاها،… رانت بزرگی برای شرکت‌های حکومتی ایجاد می‌کند با عنوان «سدسازی». سد می‌سازند تا آب مورد نیاز کشت و زرعی را تامین کنند که تنها عایدی آن برای سرزمین، نابودی منابع آب شیرین و نابودی خاک و نابودی جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دشت‌هاست.
مجبور هستند چیزی را تبلیغ کنند که عملا وجود ندارد و برای به واقعیت تبدیل کردن این چیزی که وجود ندارد، مجبور هستند دروغ بگویند، و باز هم مردم را مقصر جلوه دهند. و عذاب وجدان نبود آب و کمبود آب را به گردن مردمی بیندازند که در خانه‌های چهل پنجاه متری، تنها دلخوشی‌شان یک بار در روز دوش گرفتن بعد از یک روز کاری خسته‌کننده است.
همه چیز را به گردن مردم انداختن (از شیوع کرونا که مردم رعایت نمی‌کردند، از گرانی دلار که مردم می‌خرند، از گرانی مواد غذایی که مردم نخرند تا ارزان شود، از گرانی و بی‌کیفیت بودن خودروها که مردم نباید ثبت‌نام می‌کردند، از ایمن نبودن جاده‌ها که مردم نباید تند برانند، از سانسور کتاب‌ها که مردم چرا کتاب نمی‌خوانند، …) همه و همه تنها یک دلیل دارد و آن هم «فرار از مسئولیت» حاکمان است.
خودروی بی‌کیفیت می‌سازیم اما این مردم هستند که بد رانندگی می‌کنند و باعث تصادفات و بالا رفتن آمار مرگ جاده‌ای می‌شوند. سیاست‌مداری بلد نیستیم و خزانه خالی است اما این تقصیر مردم است که دلار می‌خرند و دلار گران می‌شود. هوا آلوده است چون مازوت می‌سوزانیم اما این مردم هستند که سوار خودروی شخصی می‌شوند و هوا را آلوده می‌کنند. کشاورزی تمام آبهای سرزمین را می‌بلعد و عایدی هم ندارد اما این مردم هستند که با ظرف شستن باعث می‌شوند آبهای کشور تمام شود…
تا کی قرار است مردم مقصر ندانم‌کاری‌های شما باشند؟ و تا کی قرار است رسانه‌ها این مقصران را مقصرتر نشان دهند؟
