درآمد ۱۴۰ میلیون دلاری طالبان از صادرات زغال‌سنگ ارزان به پاکستان
وزارت مالیه (دارایی) طالبان می‌گوید درآمد تعرفه گمرکی صدور زغال سنگ افغانستان به پاکستان افزایش داشته است. این وزارت گفته در 10 ماه نخست سال جاری «۱۲ میلیارد و ۱۴۳ میلیون افغانی» (۱۳۶.۴ میلیون دلار) درامد گمرکی بدست آورده است.
به گزارس «انرژی امروز» از بی‌بی‌سی، پاکستان تنها وارد کننده انحصاری زغال سنگ افغانستان است و برای تولید انرژی برق ارزان شدیدا به این نوع سوخت نیاز دارد.
به گفته این وزارت در ۱۰ ماه نخست سال ۱۴۰۱ خورشیدی ۲.۷ میلیون تن زغال سنگ صادر شده است، که در مقایسه با زمان مشابه سال ۱۴۰۰ که ۹۴۸ هزار تن زغال سنگ صادر شده بود، افزایش حدود سه برابر را نشان می‌دهد.
درآمد تعرفه صادرات زغال سنگ نیز از یک میلیارد و ۸۹۳ میلیون افغانی در سال ۱۴۰۰ به ۱۲ میلیارد و ۱۴۳ میلیون افغانی رسیده است که افزایش بیش از ده میلیارد را نشان می‌دهد.
نیاز طالبان به پول و نیاز پاکستان به انرژی ارزان
بنا به اعلامیه وزارت مالیه طالبان عواید هر تن زغال سنگ در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۹۹۷ افغانی (حدود ۲۳ دلار به نرخ ۸۷ افغانی) بوده و در سال جاری طالبان با چندبار افزایش تعرفه از صادرات هر تن زغال سنگ ۴۴۹۷ افغانی (حدود ۵۰ دلار به نرخ ۸۹ افغانی) دریافت کرده است که افزایش بیش از دو برابر را نشان می‌دهد.
در ماه ژوئن گذشته، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، برای تولید برق ارزان در این کشور دستور تسریع واردات زغال سنگ از افغانستان را داد.
شریف همچنین دستور داد که بهای زغال سنگ وارداتی از افغانستان «به جای دلار به روپیه پرداخت شود، تا در منابع ارزی کشور صرفه‌جویی شود.»
شماری از نیروگاه‌های عمده تولید انرژی برق در پاکستان متکی به سوخت زغال سنگ است و «دلیل اصلی افزایش هزینه‌های تولید برق» افزایش بهای جهانی این سوخت بوده که پاکستان درصدد جبران آن با واردات زغال سنگ افغانستان برآمده است.
در ماه جولای ۲۰۲۲، عصمت الله برهان، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم در کابل، به رسانه‌ها گفته بود که بهای هر تن زغال سنگ این کشور ۲۸۰ دلار است و روزانه حدود ۱۰ هزار تن زغال سنگ به پاکستان صادر می‌شود.
در همین ماه قیمت جهانی زغال سنگ به بیش از ۴۰۰ دلار رسید.
حکومت طالبان معادن زغال سنگ را ابتدا به تاجران افغان می‌فروشد و آنها به کشور همسایه صادر می‌کنند.
وزارت مالیه طالبان عوارض گمرکی را نیز تا ۳۰ درصد در هر تن افزایش داد، با این وجود زغال سنگ افغانستان هنوز نسبت به قیمت بازار بین المللی حدود ۴۰ درصد ارزانتر به پاکستان صادر می‌شود.
حکومت طالبان بودجه خود را باید از منابع داخلی تامین کند، در حالی‌که حدود دو سوم بودجه عادی و توسعه‌ای دولت پیشین افغانستان از طریق کمک‌های بین‌المللی تامین می‌شد.
طالبان بردریافت مالیات و عوارض گمرکی بیش از گذشته تمرکز کرده است و در بسیاری موارد با چند برابر شدن انواع محصول و مالیات، گزارش‌های از استفاده «زور و خشونت» برای جمع‌آوری عواید از سوی طالبان استفاده شده است.
هفته گذشته نیز وزارت مالیه طالبان خبر داد که با جمع‌آوری «۱۰۰ میلیارد افغانی در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۱، عواید گمرکی در به بلندترین سطح خود رسیده است». بر اساس اعلامیه این وزارت، عواید گمرکی در سالهای گذشته هیچ‌گاه از «۷۲ میلیارد افغانی» بیشتر نشده بود.
طالبان می‌گوید افزایش عواید گمرکی در حالی بوده که تعرفه‌های گمرکی واردات مواد غذایی اولیه را «۶۸ درصد» کاهش داده است.
در همین حال برخی از مالیه‌دهندگان در افغانستان گفته‌اند معیارهای طالبان برای جمع‌آوری مالیات، با در نظر داشتن وضعیت بحرانی اقتصاد، غیر واقع‌بینانه است.
افزایش بهای جهانی انرژی
در سال گذشته، به ویژه پس از بحران اوکراین، بهای انرژی افزایش قابل ملاحظه‌ای در سطح جهان داشته است و برخی کشورها از جمله پاکستان به این سوخت برای تولید برق رو آورده‌اند.
زغال سنگ حتی در آمریکا نیز«ظرف چند سال از ارزان‌ترین به گران‌ترین سوخت بدل شده است.» چین درحال حاضر ۱۰۵۸ نیروگاه زغال سنگی دارد که بیش از نیمی از ظرفیت کل جهان است.
در این مدت بهای جهانی زغال سنگ نیز حدود ۲.۵ برابر افزایش یافته است.
زغال سنگ یک سوخت فسیلی، آلاینده و قابل جایگزینی است که جهان می‌کوشد آن را کنار بگذارد.
برای همین تولید و مصرف زغال سنگ در همه مناطق جهان به‌جز آسیا رو به کاهش است. البته تولید آسیا آنقدر بالا رفته که کاهش اندک تولید آن در اروپا و آمریکا در ۱۵ سال گذشته کمتر به چشم می‌آید.
ایران در سالهای اخیر بر خلاف روند جهانی، تولیدات و صادرات زغال سنگ خود را بالا برده است.
