چرا یک کانال ساختِ سال 1869 امروزه از هر زمانی اهمیت بیشتری یافته است؟

رابرت تاتل | بلومبرگ

کانال سوئز که با عبور از میان مصر مدیترانه را به دریای سرخ وصل می کند امروزه از آنچه که سازندگان آن در سال 1869 تصور می کردند اهمیت بیشتری برای تجارت جهان یافته است.

این مسیر استراتژیک کشتی‌رانی از روز 23 ماه مارس سال جاری میلادی که کشتی باری مملو از کانتینر اورگیون، کشتی که طول آن از ارتفاع برج ایفل هم بزرگتر است در آن به گل نشست، بسته شد آن هم به دلیل وزش بادهای شدید که باعث شد سینه کشتی به لبه این آبراه کوبیده شود. این حادثه ناگوار وضعیت وخیمی را در این آبراه بین المللی به وجود آورد و تیم‌های متخصص بسیاری را برای شناورسازی مجدد این کشتی غول‌پیکر به کانال سوئز کشاند.

1- کانال سوئز چیست؟

کانال سوئز آبراهی است ساخته دست بشر با طول 193 کیلومتر (120 مایل) که با عبور از مصر دریای مدیترانه را به دریای سرخ و از آنجا به اقیانوس اطلس و اقیانوس هند وصل می کند. این آبراهه مسیری کلیدی در حمل و نقل دریایی کالاها بین آسیا و اروپا و شرق ایالات متحده است.

این کانال در سال 1869 به بهره برداری رسید، یعنی 45 سال قبل از کانال پاناما که بسیار کوتاه تر از کانال سوئز است و اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس پیوند می دهد.

بر اساس GlobalSecurity.org این کانال در نوع خود طولانی ترین کانال در دنیاست که طی مسافت از ابتدا تا انتهای آن 13 تا 15 ساعت طول می کشد.

2- چرا این کانال مهم است؟

سالانه حدود 12 درصد از تجارت جهانی از این کانال عبور می کند، از نفت خام گرفته تا حبوبات و قهوه. اگر کانال سوئز نباشد، سوپرنفتکش هایی که نفت خام خاورمیانه را به اروپا می رسانند باید 6 هزار مایل بر مسیر حرکت خود اضافه کنند و دماغه امید نیک در آفریقا را دور بزنند، یعنی 300 هزار دلار هزینه اضافی برای سوخت بپردازند (هرچند عوارض عبور از کانال سوئز سالانه به صدها هزاردلار می رسد). از آنجایی که این کانال هیچ نوع سد و مانعی در خود ندارد، بنابراین حتی به کار حمل و نقل هوایی هم می آید.

3- چه چیزی از میان این کانال رد می شود؟

هر آنچه که تصورش برود از این کانال عبور می کند، و بر اساس اعلام مسئولان کانال سوئز، در سال 2019 حدود 1.03 میلیارد تن محموله از این کانال عبور کرد. این میزان عبور محموله از این کانال تقریبا چهار برابر عبور محموله ها از کانال پاناما بود. موقعیت منحصربه فرد این کانال آن را به یک مسیر کلیدی برای نفت خام و دیگر هیدروکربن ها از کشورهای تولید کننده ای چون عربستان سعودی به اروپا و آمریکای شمالی تبدیل کرده است.

در سال 2019 به همراه کالاهایی که از این مسیر عبور کرد، 54.1 میلیون تن غلات، 53.5 میلیون تن سنگ معدنی و فلزات و 35.4 میلیون تن زغال سنگ و کک از این کانال عبور کرده است.

4- منشا ایجاد کانال سوئز به چه زمانی برمی گردد؟

ایده ایجاد این کانال به دوران باستان باز می گردد اما تا نیمه های قرن نوزدهم که سعید پاشا، نائب السطنه عثمانی در مصر، امتیاز انحصاری ساخت یک کانال در این منطقه را به یک شرکت فرانسوی نداده بود از این کانال خبری نبود. ساخت این پروژه 10 سال طول کشید و 1.5 میلیون کارگر برای احداث آن کار کردند و 100 میلیون دلار (معادل 1.9 میلیارد دلار فعلی) هزینه ساخت آن شد که دو برابر تخمین هایی بود که ابتدا زده شده بود.

کانال سوئز از سال 1869 شروع به کار کرد اما مالک آن با مشکلات مالی بسیاری دست و پنجه نرم می کرد و بنابراین مجبور شد امتیاز کنترل آن را به بریتانیا بفروشد و به این ترتیب بریتانیا به مدت هشت دهه کنترل سوئز را در دست داشت.

5- مالک فعلی کانال سوئز کیست؟

جمال عبدالناصر، رییس جمهور ضد استعماری مصر، در سال 1956، این کانال را ملی اعلام کرد، حرکتی که به بحران سوئز منجر شد و همان سال اسرائیل، بریتانیا و فرانسه نیروهای خود را به سوئز گسیل کردند. این بحران بعد از مداخله نیروهای ایالات متحده بر ضد نیروهای مهاجم پایان یافت درحالی که کانال سوئز به مدت چهار سال بسته ماند. (و این کانال برای اولین بار نیروهای حافظ صلح سازمان ملل را هم دید).

یک دهه بعد، در جنگ 1967 بین اعراب و اسرائیل، که به صف آرایی نیروهای مصری و اسرائیلی در سراسر مرزهای آبی خود منجر شد، مصر را بر آن داشت تا این کانال را ببندد. امروزه، کانال سوئز را «سازمان کانال سوئز» که یک سازمان دولتی است، اداره می کند و یکی از بزرگترین منابع درآمد دولت مصر به حساب می آید. سال گذشته این کانال 5.61 میلیارد دلار عایدی برای مصر به همراه داشت.

در سال 2015 پروژه 8 میلیارد دلاری توسعه کانال به راه افتاد که هدف آن افزایش رفت و آمد کشتی ها و دو برابر کردن درآمد  این کانال است./ منبع: بلومبرگ