آتش هورالعظیم به میادین نفتی آزادگان شمالی رسید

در سومین ماه سوختن هورالعظیم درحالی که عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست می گوید که تنها بخش عراقی هورالعظیم در آتش می سوزد، آتش هور به میادین نفتی آزادگان رسیده است. فعالان محیط زیست خوزستان خبر می دهند که در پی این آتش سوزی گسترده، شرکت های نفتی مستقر در منطقه در محاصره شعله های آتش قرار گرفتند و میدان نفتی آزادگان شمالی از ۵ نقطه دچار حریق شده است. اما اخبار رسمی حکایت از این دارند که آتش سوزی به سرعت مهار شده و خطر برای میادین نفتی رفع شده است.

یک فعال محیط زیست خوزستان در اینباره گفت:« عصر پنجشنبه، بخش هایی از هورالعظیم در مجاورت میدان نفتی `آزادگان شمالی` دچار آتش سوزی وسیع شد.»

ناصر عبیات گفت:« متاسفانه این آتش سوزی بزرگ در نزدیکی میدان های نفتی و حوض شماره یک، دو و `شط علی` هورالعظیم رخ داده است که تا ظهر امروز ادامه داشته است.»

او افزود:« علت اصلی آتش سوزی از یکسو پایین بودن دبی آب در اثر پرداخت نشدن حقابه هورالعظیم است؛ به طوری که دبی آب حوض شماره 4 و 5 بسیار پایین آمده است. از سوی دیگر، پساب شرکت نفت در بخشی از تالاب تخلیه می شد که عامل دیگری برای این آتش سوزی بوده است.»

این فعال محیط زیست تاکید کرد:« ما فعالان تا امروز بارها بر حقابه هورالعظیم تاکید کرده ایم اما نمی دانیم چرا وزارت نیرو به آن توجهی نمی کند و حقابه را نمی پردازد و محیط زیست هم نمی تواند این حقابه را بگیرد.»

او گفت که به دلیل پرداخت نشدن حقابه هورالعظیم، 3 ماه است که هورالعظیم در آتش می سوزد و زندگی مردمان در دود فرو رفته است؛ علاوه بر آن خشکی هور تا حدی بوده که آبزیان و لاک پشت فراتی و بسیاری از دیگر گونه ها از بین رفته اند.»

آتش میادین نفتی به سرعت خاموش شد

احمدرضا لاهیجان زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان اما می گوید که آتش میادین نفتی به سرعت و با کمک امکاناتی که شرکت نفت دارد خاموش شده است و حالا دیگر خبری از آتش نیست.

او می گوید:« دو سه روز پیش، آتش سوزی در میادین نفتی رخ داد که در حدود 2 ساعت طول کشید و با سرعت خاموش کردند. هورالعظیم در بخش های پایینی در ایران، هنوز مقداری آب دارد و مانند عراق، به طور کامل خشک نشده است و خوشبختانه اکنون آتش مهار شده است.»

پساب شرکت نفت عامل آتش

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان با رد ادعای برخی فعالان محیط زیست درباره رهاکردن پساب های شرکت نفت در هورالعظیم به عنوان عامل آتش سوزی گفت:« شرکت نفت در آن منطقه بسیار مراقبت می کند که کوچکترین آتش سوزی اتفاق نیفتد؛ چرا که هم تاسیساتش در آنجاست و هم خطوط آنها درگیر است و هرگز خودشان زمینه ساز آتش سوزی نمی شوند. ضمن اینکه از نظر ایمنی و مباحث پدافند غیرعامل بسیار دقیق عمل می کنند. برای همین به محض اینکه در بخش انتهای حوضچه شماره 2 و حوضچه شماره 3 کوچکترین آتش سوزی رخ بدهد به سرعت وارد عمل شده و آتش سوزی را مهار می کنند.»

او تاکید می کند که شاید اگر مثلا 4 سال پیش این موضوع گفته می شد در یک مکان هایی درست بود؛ ولی الان در چند سال اخیر مساله پسماندهای شرکت نفت، به طور کامل مدیریت می شود و آلودگی نفتی در آن منطقه نداریم.

برنامه مدون و مدیریت یکپارچه

هورالعظیم، تالابی که میان دو کشور ایران و عراق قرار گرفته 3 ماه است که در آتش می سوزد. علاوه بر آلوده شدن هوا، اکوسیستم تالاب از میان رفته و در حال نابودی است. کارشناسان دلیل اصلی طولانی شدن آتش سوزی هورالعظیم را پرداخت نشدن `حقابه` از سوی وزارت نیرو می دانند؛ این در حالی است که بر اساس قانون حفاظت از تالاب ها این حقابه باید پرداخت می شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان اما معتقد است که یک عزم جزم میان دستگاهی و مدیریت یکپارچه حوضه آبریز و برنامه ریزی دقیق برای مصرف آب و اصلاح الگوی کشت می خواهد تا مشکل حقابه هورالعظیم حل شود.

لاهیجان زاده می گوید:« تا زمانی که وزارت نیرو نتواند یک `مدیریت یکپارچه` بر روی حوضه آبریز اعمال کند و تا زمانی که وزارت جهادکشاورزی نتواند یک برنامه ریزی مدون برای مصرف آب و اصلاح الگوی کشت در کشاورزی منطقه پیاده کند معضل `هورالعظیم` حل نمی شود و هر سال نیز بر آن اضافه می شود؛ چرا که هر سال میزان بارش ها در حال کاهش است.»

لاهیجان زاده در پاسخ به این پرسش که `چرا به رغم داشتن مصوبه و نیز قانون حفاظت از تالاب ها، حقابه هورالعظیم پرداخت نمی شود؟` گفت:«هورالعظیم بخش انتهایی رودخانه کرخه است. زمانی که در استان های بالادستی این رودخانه، مثل لرستان، ایلام، کرمانشاه، همدان برداشت های آب صورت می گیرد و معمولا کنترل و نظارتی نیست آب کاهش می یابد و پرداخت حقابه با مشکل مواجه می شود.»

او افزود:« بسیاری از کشاورزان در بالادست با استفاده از پمپ های غیرمجاز آب را پمپاژ و استفاده می کنند. همین می شود که تا آب به `سد کرخه` و از آنجا به پایین دست برسد و وارد دشت خوزستان شود میزان آن بسیار اندک شده است. ضمن اینکه دوباره بخش زیادی از کشاورزی خوزستان در حوضه رودخانه کرخه است و این برداشت ها دارد اتفاق می افتد. در نتیجه، هورالعظیم با مشکل کم آبی و خشکی مواجه شده است.»

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان تاکید کرد:« تا زمانی که وزارت نیرو نتواند یک `مدیریت یکپارچه` بر روی حوضه آبریز- که 6 استان را در بر می گیرد- داشته باشد و تا زمانی که وزارت جهادکشاورزی نتواند یک برنامه ریزی مدون برای مصرف آب و اصلاح الگوی کشت در کشاورزی پیاده کند ما این معضل ها را داریم و هر سال نیز بر آنها اضافه می شود؛ چرا که هر سال میزان بارش ها در حال کاهش است.»

لاهیجان زاده یاداور شد:« طبق آمارها طی 50 سال گذشته، در حدود 50 میلی متر از بارش ها کم شده؛ یعنی تقریبا سالی یک میلی متر کاهش بارندگی داشته ایم. مخصوصا سالی مثل سال 96-97 هم پیش آمده که با یک خشکسالی خیلی شدید و کم سابقه ای مواجه شده ایم که دیدید که چه وضعیتی برای کشور به وجود آمد.»

حقابه تالاب

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان درباره حقابه تالاب `هورالعظیم`گفت:« با توافقی که بین سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو به انجام رسید بین 1 و 6 دهم تا 1 و 9 دهم میلیارد مترمکعب حقابه برای هورالعظیم مشخص شده است. انصافا از سال 94 تا 97 حقابه هورالعظیم تا حد ممکن، توسط `سازمان آب وبرق خوزستان` تامین می شد و نزدیک به 80 درصد اکوسیستم تالاب به زیر آب رفت و هورالعظیم برگشت. اما در سال آبی 97-96 به دلیل خشکسالی زیاد شاید سازمان آب وبرق نتوانست تامین آب کند؛ اما 1 میلیارد و 215 میلیون مترمکعب از مهر ماه 96 تا اول شهریور 97 تامین آب برای تالاب تامین کند.»

او افزود:« در سال 95 -96 هم 1 میلیارد و788 میلیون مترمکعب آب، برای تالاب تامین شد؛ یعنی تقریبا توانست حقابه ای که موافقت شده بود را تامین کند. شرایط یک مقدار برای هورالعظیم بهتر بود امسال پاییز، شرایط بهتر خواهد بود؛ زیرا بنابر پیش بینی ها، میزان بارندگی ها نرمال خواهد بود.»

لاهیجان زاده در پاسخ به این پرسش که `اما در همین حال کم بارشی، حقابه صنایع و بعضی از محصولات کشاورزی آب بر مانند نیشکر، از سوی وزارت نیرو پرداخت می شود` گفت:« این مشکلات برمی گردد به توان نظارتی دستگاه های متولی. یعنی وقتی که برداشت آب از رودخانه ده ها و صدها برابر میزان مجاز است اصلا نمی توان انتظار داشت که حقابه ای برای تالاب باقی بماند.»

هیچکس برنده نیست!

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان تاکید می کند که دستگاه های متولی مانند `وزارت نیرو` و `وزارت جهادکشاورزی` به عنوان دستگاه بهره بردار باید کنار هم باشند تا مشکل تالاب ها را بتوان حل کرد. تالابی مانند هورالعظیم اگر وجود نداشته باشد و خشک بشود؛ اثرات اقتصادی واجتماعی دارد و کشاورزی را مختل می کند و ریزگردهایی که تولید می شود باعث مشکل برای کشاورزی خواهد شد.

او می افزاید:« وزارت جهادکشاورزی فکر نکند که اینجا اگر آب بیشتری برداشته برنده شده است. بلکه کانونی را پدید آورده که می تواند خود کشاورزی را تحت الشعاع قرار داده و باعث شود که دیگر سرمایه گذار هم وارد استان نشود و یا موجب مهاجرت مردم و سرمایه گذارها به خارج استان شود. بر این اساس به نفع همه است که بعد از تامین آب شرب، ابتدا حقابه های محیط زیستی از جمله تالاب هورالعظیم پرداخت شود و سپس بقیه حقابه های بخش صنعت و کشاورزی.»