گروه بیست چیست؟

گروه بیست از همراهی ۱۹ کشور و اتحادیه اروپا تشکیل شده است. اعضای این گروه همه ساله جلسه دارند. موضوعات محوری نشست سران و رهبران کشورهای گروه بیست ناظر بر سیاست‌های اقتصادی است. ترامپ قاعده بازی را برهم زده است.

نشست دو روزه سران و رهبران کشورهای گروه بیست (جی ۲۰) روز جمعه ۹ آذر (۳۰ نوامبر) در آرژانتین آغاز به کار کرد.

ناکامی نشست پیشین سران و رهبران کشورهای گروه بیست در هامبورگ بر موفقیت همایش سال جاری آن سایه انداخته است. علت ناکامی نشست پیشین و نگرانی شرکت‌کنندگان در اجلاس سال جاری در یک نام خلاصه می‌شود: دونالد ترامپ.

رسم بر  این است که در پایان نشست سران و رهبران کشورهای وابسته به جی‌۲۰ بیانیه مشترکی منتشر شود. بیانیه‌ای که اهداف و انتظارات شرکت کنندگان را بازتاب می‌دهد و از منظر حقوقی، برای هیچ یک از کشورهای شرکت کننده الزامی ایجاد نمی‌کند.

گروه بیست چیست؟

کشورهای وابسته به گروه بیست حدود دو سوم کل جمعیت جهان را نمایندگی می‌کنند. افزون بر آن، این کشورها مجموعا ۸۰ درصد کل تولید ناخالص اقتصادی جهان را رقم می‌زنند.

کشورهای گروه بیست از کنار هم قرار گرفتن ۱۹ کشور و اتحادیه اروپا شکل گرفته است. نمایندگان صندوق بین‌المللی پول و همچنین بانک جهانی نیز در نشست‌های کشورهای گروه بیست حضور دارند.

اعضای این گروه شامل کشورهای صنعتی و در حال پیشرفت و از این قرارند: آراژنتین، برزیل، استرالیا، چین، آلمان، فرانسه، بریتانیا، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، کانادا، مکزیک، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا.

گروه بیست چه‌زمانی تشکیل شد؟

ریشه شکل‌گیری گروه بیست به همایش‌های ۷ کشور صنعتی برمی‌گردد. در ژوئن ۱۹۹۹ در شهر کلن آلمان، مهم‌ترین کشورهای صنعتی جهان در همایش خود تصمیم گرفتند تا برای پاسخ‌گویی به نیازهای جهان، گروه کشورهای بیست را ایجاد کنند.

موضوع همایش کشورهای گروه هفت (جی-۷) در شهر کلن یافتن چاره برای بحران آسیا در سال ۱۹۹۷  بود. در آن همایش تصمیم گرفته شد  تا بازیگران اصلی اقتصاد  جهان را با هدف یافتن راه‌حلی برای مشکلات اقتصادی بین‌المللی دور یک میز گرد آورند.

چینش کشورهای گروه بیست از همان ابتدا با انتقاد برخی از کشورها روبه‌رو بود. از جمله مالزی خواستار  حضور در این همایش بود. حال آنکه کشورهای جی-۷ عضویت اندونزی را بر مالزی ترجیح داده بودند.

نخستین همایش کشورهای گروه بیست با حضور سران و رهبران کشورهای عضو در سال ۲۰۰۸ برگزار شد. در آن هنگام بحران مالی و اقتصادی فراگیری بر کل جهان سایه افکنده بود.

در بیانیه پایانی کشورهای عضو در نوامبر سال ۲۰۰۸ در واشنگتن درباره تشکیل این گروه آمده بود: «ما امضا‌کنندگان این بیانیه مصمم هستیم همکاری‌های خود را عمق و وسعت بخشیده، و برای شتاب بخشیدن به آهنگ رشد اقتصادی جهان اقدام به اصلاحات ضروری مالی در سطح جهان بنماییم.»

میزبان نخستین همایش رهبران و سران کشورهای گروه بیست در آن هنگام جورج بوش، رئیس جمهوری آمریکا بود. آنچه که در بیانیه مشترک کشورهای شرکت‌کننده در آن همایش آمده بود، پذیرش یک اقتصاد باز و بری از سیاست‌های حمایت‌گرایانه در بازرگانی خارجی بود.

یک سال پس از آن، باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا در نشست رهبران و سران کشورهای گروه بیست در لندن ضمن تاکید بر سامان دادن به یک اقتصاد باز جهانی اعلام کرده بود که آمریکا مایل است در این راستا پیشگام شود.

نقش گروه بیست در تحولات کنونی جهان

از زمانی که دونالد ترامپ پا به درون کاخ سفید نهاده است، بارها سیاست‌های جهانی اقتصادی را به چالش کشیده و درباره الزام پایبندی به سیستم‌های جهانی ناظر بر تحولات اقتصادی و از جمله توافق‌های چند جانبه و پیمان‌های گروهی ابراز تردید کرده است.

ترامپ در چارچوب سیاست «نخست آمریکا» از سیاست‌های حمایت‌گرایانه اقتصادی در آمریکا جانبداری می‌کند و اقدام به وضع تعرفه‌های گمرکی علیه چین و کشورهای عضو اتحادیه اروپا نموده است. این در حالی است که چین و به‌ویژه کشورهای عضو اتحادیه  اروپا در شمار اصلی‌ترین هم‌پیمانان و شرکای اقتصادی آمریکا در گروه بیست به شمار می‌آیند.

مخالفت‌های دونالد ترامپ با پیمان‌های اقتصادی فراگیر خود را در بیانیه پایانی همایش سران و رهبران کشورهای گروه بیست در هامبورگ در سال ۲۰۱۷ نشان داد.

برای نخستین بار در بیانیه پایانی همایش گروه بیست، پاراگرافی به متن اضافه شده بود که حکایت از عدم توافق بین کشورهای شرکت‌کننده بر سر مهم‌ترین مسائل اقتصادی مطرح شده در آن همایش را داشت.

دولت ترامپ به درستی می‌داند  که همایش رهبران و سران کشورهای گروه بیست بدون همراهی و پشتیبانی قوی‌ترین قدرت  اقتصادی جهان، یعنی آمریکا قادر به پیشبرد سیاست‌های خود نخواهد بود.

در مورد مهم‌ترین مسائل از جمله در مورد تعرفه‌های گمرکی و مسائل اقلیمی، مشارکت و همکاری آمریکا نقشی تعیین‌کننده دارد.

آرژانتین، میزبان همایش دوروزه رهبران و سران کشورهای گروه بیست به آن امید بسته است که اظهارات و اقدامات دولت ترامپ بر موفقیت این اجلاس مهم جهانی سایه نیفکند. این همایش روز جمعه ۹ آذر (۳۰ نوامبر) در بوئنوس آیرس آغاز به کار کرده است.