آب بندانها طی فرایند شفاف به متقاضیان اجاره داده می شود
شرکت آب منطقه ای گیلان همواره آمادگی داشته و دارد تا آب بندان های استان را طی فرایند شفاف به متقاضیان اجاره دهد.
آنچه که مسلم است دسترسی به آب مورد نیاز و کافی در فصل زراعی، همواره یکی از دغدغههای اصلی کشاورزان ایران به ویژه در استانهای شمالی از جمله گیلان که عمده کشت غالب در این استانها زراعت برنج میباشد، بوده است. برای حل این مشکل نیز از گذشتههای دور در شمال کشور، از آب بندان ها بعنوان منابع ذخیره آب کشاورزی استفاده میشده است.
از سویی دیگر با توجه به بارندگیهای فراوان و پراکنش نامنظم آنها در استان گیلان که امکان مهار 100 درصدی آنها وجود ندارد احیا آببندان ها و حفاظت و بهره برداری از آنان از راهکارهای موثر برای استفاده بهتر از منابع آبی است.
ناگفته پیداست که مهار روان آبهای سطحی و جلوگیری از خروج آنها از منطقه، امکان استفاده چند منظوره از آب بندان ها، آبیاری مزارع، باغات و شالیزارها، پرورش انواع ماهی و ماکیان، زیستگاه مناسب برای پرندگان وحشی و مهاجر بودن، امکان استفاده از آنها بعنوان مکانهای تفریحی و گردشگری، عدم نیاز به تکنولوژی خاص و پیچیده جهت احداث، نگهداری و بهره برداری و مطابقت با توان علمی و فنی ساکنین منطقه، پائین تر بودن هزینههای نگهداری و بهره برداری نسبت به حفر و تجهیز چاههای عمیق و نیمه عمیق، پایداری این سازهها و سازگاری کامل آنها با محیط زیست و کمک به تنوع زیستی و حفظ محیط زیست، اشتغال زائی و آبادانی روستاها و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر، جلوگیری از تغییر الگوی کشت و واردات محصولات کشاورزی و کمک به کشاورزان برای کشت دوم پس از برداشت برنج در شالیزارها، تغذیه مصنوعی سفرههای آب زیرزمینی تنها شماری از مزایای وجودی آب بندان هاست.
از سویی دیگر همزمان با احداث سد سفیدرود و شبکه آبیاری و زهکشی وابسته به آن بهره برداری از آنها، سازههای سنتی تامین آب از جمله آب بندان ها که برای قرنها در گیلان، از مهمترین سازه تامین آب کشاورزی بودند کم کم به فراموشی سپرده شدند و اکثر آنها به علت انباشت رسوبات و تخریب بازوها حجم مفید خود را از دست داده و متوسط عمق آب در بسیاری از آنها کاهش یافته و متاسفانه همین امر زمینه ساز وقوع تصرفات و تغییر کاربری این آب بندان ها گردیده است که چند سالی است شرکت آب منطقهای گیلان از مجاری حقوقی به شدت در حال پیگیری و بر خورد های پیش بینی شده در قانون در راستای رفع اینگونه تصرفات است.
از طرف دیگر سد سفیدرود نیز که سالها بدون دغدغه آب شالیزارهای گیلان را تامین کرده است با کاهش حجم ذخیره بعلت انباشت رسوبات و همچنین کاهش حجم آب ورودی از رودخانههای شاهرود و قزل اوزن مواجه شده است و این علت دیگری است که لزوم احیای آب بندان ها و بهره گیری از توان ذخیره آب آنها را بر همگان آشکار مینماید. از همین روی با توجه به آنچه که گفته شد، احیای آببندان های گیلان در دستور کار قرار گرفته است.
شرکت آب منطقهای گیلان از ابتدای دهه 90 خورشیدی اجرای طرح شناسنامه دار کردن کلیه آببندان های گیلان را آغاز و از طریق مشاور کار بازدید از تک تک آببندان های استان گیلان را آغاز نمود. در روند اجرای این طرح نیز کلیه آببندان های استان یعنی آببندان های شخصی، دولتی یا همان طبیعی و مصنوع انسان که طی این سالها توسط دستگاههایی مانند سازمان جهاد کشاورزی احداث شده بود، سرشماری شد.
برای آببندانهای استان در حدود 9 هزار هکتار؛ مورد به مورد توسط شرکت آب منطقهای گیلان شناسنامه صادر شد. در حال حاضر مشخصات دقیق کلیه آب بندانهای گیلان در 27 جلد و به تفکیک شهرستانها در اختیار آب منطقهای گیلان و به تبع آن مدیران امورات نواحی این شرکت قرار دارد.
خبرگزاری صدا و سیمای مرکز گیلان نیز طی گفتگوی مفصلی که با وحیدخرمی رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان محتوایی تولیدی به صورت گزارش مکتوب تحت عنوان آب بندان های چندمنظوره؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال منتشر کرد.
در این گفتگو مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان گذری بر گذشتههای دور آب بندان ها دارد و در تعریف این پهنههای آبی میگوید: برخی از این آب بندان ها میلیونها سال پیش، بر اثر حرکت لایههای زیرین زمین، به شکل چالههای کم عمق ایجاد و با نفوذ آب باران و جمع شدن روان آبهای سطحی و آب رودخانهها به تدریج، به استخرهای طبیعی ذخیره آب تبدیل شدهاند؛ البته برخی هم با دخالت انسان، گودتر، خاک برداری و حصاربندی شدهاند و سالها به عنوان منبع ذخیره آب، آب مورد نیاز کشاورزی را تامین کردهاند.
وحید خرمی جلوگیری از وقوع سیل، رسوب گیری رودخانهها و کمک به تنوع زیستی و حفظ محیط زیست را از دیگر فواید آب بندان ها بر شمرد و افزود: بسیاری از آب بندان های گیلان، پناه گاه و محل زندگی بسیاری از حیوانات از جمله پرندگان کنار آبزی و آبزیان است.
او با بیان اینکه تا همین چند دهه پیش، آب بندان ها نقش مهمی در تامین آب کشاورزی گیلان، به ویژه شالیزارها داشتند گفت: پس از بهره برداری از سد سفید رود- تنها سد مخزنی گیلان – کم کم وابستگی شالیکاران به آب بندان ها کم شد و وسعت این پهنههای آبی، آب رفت به طوری که از 17 هزار هکتار آب بندان در دهه 40 به 9 هزار و 25 هکتار فعلی معادل نصف مساحت آن زمان، کاهش یافت.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان معتقد است کاهش وسعت آب بندان های گیلان، نتیجه رو به فراموشی رفتن این منابع ذخیره آب، انباشته شدن رسوبات و لجن، فرسایش دیوارهها و تصرف اراضی برخی آب بندان ها توسط اشخاص حقیقی وحقوقی است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان در تشریح الزامات احیای آب بندان های این استان گفت: تغییرات اقلیمی و خشک سالی در سالهای اخیر دامن گیر استان پر باران گیلان هم شده و از طرفی ظرفیت ذخیره سازی آب سد سفید رود که تامین کننده آب 172 هزار هکتار شالیزار گیلان است، به علت رسوباتی که در دل خود فرو برده، از یک میلیارد و 765 میلیون مترمکعب به حدود یک میلیارد و 50 میلیون مترمکعب کاهش یافته است؛ امری که اهمیت لزوم استفاده از ظرفیتهای دیگر آبی چون آب بندان ها را الزامی میکند.
آنطور که وحید خرمی میگوید: 39 هزار هکتار شالیزار در گیلان آب خور آب بندان های استان هستند.
وی حجم تنظیم ذخیره آب 9 هزار و 25 هکتار آب بندان گیلان را 200 میلیون متر مکعب اعلام کرد و گفت: اگر همه آب بندان های گیلان تعمیق و بازسازی شوند، حجم تنظیم ذخیره آب در آنها تا 2 برابر افزایش خواهد یافت و با این کار شالیزارهایی که از این آب بندان ها آب میگیرند، دیگر در فصل گرم با تنش آبی مواجه نخواهند شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان از کمبود اعتبارات به عنوان سدی یاد میکند که همواره در مسیر احیا و بازسازی آب بندان ها قرار گرفته است اما در عین حال اذعان دارد امسال اعتبارات خوبی برای احیای آب بندان ها اختصاص یافته است.
وحید خرمی میگوید: اگرچه شرکت آب منطقهای متولی امور آب بندان هاست اما براساس تفاهم نامهای که بین سازمان برنامه و بودجه، وزارت جهاد کشاورزی واستانداران 3 استان شمالی گیلان، مازندران وگلستان، منعقد شده، لایروبی و تعمیق آب بندان های شمال کشور، به سازمانهای جهاد کشاورزی واگذار شده است.
آنطور که او تشریح کرد تعیین و تشخیص نوع کاربری، اجاره دادن آب بندان های برای اجرای طرحهای اقتصادی سازگار با کاربری تامین آب زراعی کشاورزی و در یک کلام چند منظوره کردن آب بندان ها و مدیریت بهره برداری از آب بندان ها برعهده شرکت آب منطقهای است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان با بیان اینکه تا کنون 950 هکتار از آب بندان های گیلان به 130 بهره بردار اجاره داده شده است گفت: 50 هکتار آب بندان هم برای اجرای طرحهای گردشگری به بهره برداران اجاره داده شده است.
وحید خرمی افزود: از طرفی خاک برخی از آب بندان ها که بسیار حاصلخیز و قابل استفاده در گلخانهها و باغچهها است قیمت خوبی دارد؛ به طوری که خاک یک پهنه آب بندان 60 هکتاری، حدود 2 و نیم میلیارد تومان قیمت گذاری شده است. وی میگوید: براساس شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها و تالابهای گیلان که در مرحله ابلاغ نهایی است، به بهره بردارانی که متقاضی اجاره این دست آب بندان ها هستند، اجازه داده میشود تا خاک لایروبی شده حاصلخیز برخی آب بندان ها را بفروشند و از محل فروش آن هزینههای لایروبی را تامین کنند که البته منتظر ابلاغ کشوری هستیم تا این کار را اجرایی کنیم.
مرتضی میرزایی معاون حفاظت وبهره برداری شرکت آب منطقهای گیلان در گفتگویی با روابط عمومی در این خصوص اظهار داشت: پس از شناسنامه دار شدن آببندان های استان گیلان زمینه مناسبی فراهم آمد تا شرکت سهامی آب منطقهای گیلان در راستای کمک به اشتغال، کارآفرینی، توسعه گردشگری، حمایت از تولید و راهبردهای کلان نظام، و در راستای سال رونق تولید، گام بردارد. به همین منظور با دو هدف اصلی تامین آب زراعی بوسیله احیای آببندان ها در اقصی نقاط استان بخصوص مناطق خارج از شبکه و اجاره دادن آب بندان ها به متقاضیان عملیاتیتر شد.
وی افزود: بانک اطلاعاتی آببندان های گیلان در اختیار مدیران امور منابع آب شرکت سهامی آب منطقهای گیلان و فرمانداران شهرستانها قرار گرفت تا در هر شهرستان امکان اجاره دادن آببندان ها به متقاضیان آنها پس از انجام تشریفات قیمت گذاری توسط کارشناس رسمی دادگستری گیلان فراهم آید.
معاون حفاظت وبهره برداری شرکت آب منطقهای گیلان تصریح کرد: متقاضیان محلی مجاورین آب بندان ها با مراجعه به ستاد یا امورات آب منطقهای گیلان در شهرستانها میتوانند درخواست خود را ارائه و پس از امکان سنجی، استعلام از مقامات محلی (فرمانداری، بخشداری و…) و طی مراحل قانونی منافع حاصل از بهره برداری از آببندان مورد نظر خود را اجاره نمایند.
مرتضی میرزایی اعلام نمود: اگر فردی متقاضی اجاره برکههای طبیعی و آبندانها میباشد، میتواند با تقاضای اولیه و ارائه مدارک شناسایی به شرکت آب منطقهای اولین گام را بردارد و در ادامه پاسخ استعلام بخشداری یا فرمانداری مبنی بر عدم وجود تنش اجتماعی در محل مورد تقاضا و معرفی نامه از دستگاههای مرتبط از جمله اداره کل شیلات (در خصوص پرورش ماهی)، میراث فرهنگی (در خصوص گردشگری)، معاونت امور دام (در خصوص پرورش ماکیان) اقدام نماید.
معاون حفاظت وبهره برداری شرکت آب منطقهای گیلان تاکید نمود: این شرکت همواره آمادگی داشته و دارد تا آببندان های استان گیلان را با انجام مکانیسم شفافی که اعلام شد به متقاضیان با قرارداد اجاره واگذار نماید.
در این گفتگو هادی پاک زاد معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقهای گیلان اظهار داشت: شیوه نامه اجرایی فعالیتهای گردشگری و تفریحی در منابع و تاسیسات آبی و پیرامون آنها توسط وزارت نیرو و وزارت گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور جهت تسهیل فعالیتهای سرمایه گذاری در بحث گردشگری در تاسیسات آبی تهیه و اجرایی شده است.
به گزارش «انرژی امروز» از وزارت نیرو، وی گفت: مطابق بند 8-2 این شیوه نامه، نقاط مستعد گردشگری تاسیسات آبی که مورد تایید کمیته هماهنگی استانی (شرکت سهامی آب منطقهای و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان) قرار گرفته است جهت انجام فراخوان میبایست تاییدیه کارگروه اقتصادی، اشتغال و سرمایهگذاری استان محل اجرا را اخذ نماید که در این خصوص شرکت آب منطقهای گیلان طی مکاتبهای با ارسال فهرستی از ظرفیتهای گردشگری آبی تصویب شده در دومین کمیته هماهنگی استانی؛ منتظر تایید کارگروه اقتصادی، اشتغال و سرمایه گذاری استان است که به محض دریافت این تاییدیه، تمامی نقاط مستعد گردشگری آبی استان به اطلاع عموم خواهد رسید.