اراده محکمی برای همکاری با بخش خصوصی وجود ندارد
از زمان تشکیل مجلس دهم و آغاز فعالیت های کمیسیون انرژی، بخشی از فعالیت ها روی وزارت نفت متمرکز شد. برهمین اساس از مسئولان، معاونان و وزیر نفت دعوت کردیم که برنامه‌های دستگاه‌هایی که در اختیار دارند را ارائه دهند. عمدۀ برنامه‌های وزارت نفت معطوف به میادین مشترک، تولید بنزین عاری از آلاینده‌ها، افزایش تولید نفت و قرار دادن ایران در جایگاه قبلی در اوپک بود. برای تحقق یافتن این اهداف، بحث دعوت از شرکت‌های بین‌المللی مطرح و بر اجرایی شدن نسل جدید قراردادهای نفتی (IPC) تأکید شد. اگرچه این موضوع با چالش های متعددی مواجه شد، اما با پیگیری نمایندگان و کمیسیون‌های مختلف مجلس، اصلاحاتی صورت گرفت و در نهایت، مسئولان وزارت نفت آن را مبنای کار قرار دادند.
تسریع در روند توسعۀ پارس جنوبی را می توان اصلی ترین فعالیت درخور تقدیر وزارت نفت برشمرد. بعد از برجام، سرعت پیشرفت فیزیکی پروژه ها در فازهای مختلف آنچنان بیشتر شد تا میزان برداشت گاز ایران با قطر برابر شود. از دیگر اقدامات خوبی که بدنۀ وزارت نفت اجرایی کرد، افزایش تولید نفت از حدود 2 میلیون بشکه به بیش از 3.5 میلیون بشکه است. در بخش تولید گاز پارس جنوبی هم‌اکنون 600 میلیون مترمکعب گاز برداشت می‌شود که این مقدار با برنامه‌های اعلام شده مطابقت دارد. در تولید بنزین یورو 4 نیز بخشی از کلان شهرها از این بنزین استفاده می‌کنند و طبق برنامه‌ریزی وزارت نفت، به زودی همۀ بنزین تولیدی در کشور دارای استاندارد یورو 4 خواهد شد.
انتقاد از روند کند پیشرفت پالایشگاه ستارۀ خلیج فارس
در این میان، اما انتقادی که به وزارت نفت وارد است، پیشرفت کند پروژۀ پالایشگاه میعانات گازی ستارۀ خلیج فارس است. در این پروژه که باید این روزها شاهد بهره‌برداری کامل از آن باشیم، فقط یک فاز، آن هم با ابهام پیش رفته و توسعه و تولید در فازهای 2 و 3 و تولید بنزین با اکتان بالا، همچنان با مشکل روبه‌رو است و از برنامه عقبیم.
اگرچه در موضوع ضریب بازیافت، مطالعاتی انجام شده، اما نمی‌توان در حال حاضر اشاره‌ای به این زمینه داشت، زیرا قرارداد مشخصی در هیچ یک از شرکت های نفت مرکزی، فلات قاره و حتی مناطق نفت خیز جنوب منعقد نشده است که شاهد افزایش تدریجی ضریب بازیافت از مقدار نامناسبی همچون 15 درصد به بیش از 30 درصد باشیم. برای دستیابی به این هدف باید کارهای عملیاتی صورت بگیرد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
ضرورت توجه ویژه به گازهای همراه
جمع‌آوری گازهای همراه، همچنان یکی از معضلات بخش تولید در صنعت نفت محسوب می شود. ان‌جی‌ال بسیار آلوده‌کننده است و از سال‌های گذشته، حرکت‌هایی برای جمع‌آوری آن صورت گرفته بود، اما در عمل توفیقی کسب نشده بود و خوشبختانه به تازگی در غرب کارون ۵٠٠ میلیون متر مکعب گاز جمع‌آوری شده است. البته گزارش‌هایی درمورد انجام این حرکت در بخش‌های دیگر مانند خارگ نیز داده شده و فعالیت های ارزشمند دیگری نیز صورت گرفته، اما هنوز با جایگاه مطلوب در این حوزه فاصله داریم و همچنان شاهد آن هستیم که شعلة گازهای همراه به سمت آسمان حرکت می‌کند که با این کار، هم سرمایۀ ملّی هدر می‌رود و هم محیط زیست آلوده می‌شود.
در بخش بانکرینگ نیز اگرچه ظرفیت های بسیاری موجود است، اما این توفیق را نداشتیم که سود بانکرینگ در خلیج فارس را به کشور منتقل کنیم و همچنان منافع این فعالیت به سمت امارات و کشورهای دیگر سرازیر می شود و آنها بهترین بهره را از این بخش می بر ند. همچنین در بخش لجستیک دریایی نیز باید از ظرفیت‌های موجود، استفادۀ مناسبی کنیم و بهرۀ لازم را ببریم. البته اخیراً شنیده‌ام برای توسعۀ این بخش از پیمانکاران خارجی استفاده کرده‌اند که این موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
توجه بیشتر به بخش خصوصی
ضرورت بسیار مهمی که باید به آن بیش از هر زمان دیگری توجه داشته باشیم، این است که بخش خصوصی باید حضور پررنگ‌تری در اقتصاد کشور داشته باشد. بخش خصوصی دارای ظرفیت‌هایی است که متأسفانه وزارت نفت توجه مناسبی به آنها ندارد و غیرشفاف بودن بسیاری از قوانین نیز مزید بر علت شده است. آنطور که مشهود است، در بدنۀ وزارت نفت ظاهراً ارادۀ محکمی برای همکاری با بخش خصوصی وجود ندارد و به بهانه‌های مختلف کارشناسی، استانداردهای فنی، الزام های زیست محیطی و سایر موارد مربوط به کیفیت، مانع ورود بخش خصوصی واقعی به پروژه ها می‌شوند. البته ناگفته نماند سیستم‌های اداری و اقتصادی ازجمله تأمین اجتماعی نیز تمایل چندانی به کار با بخش خصوصی ندارند و در زمینۀ کار با شرکت‌های داخلی، سختگیری‌های بی‌موردی می‌کنند که متأسفانه برای خارجی‌ها چنین نیست. در این میان بدنۀ وزارت نفت نیز متأسفانه توجه شایسته ای به سازندگان داخلی و تمایلی به استفاده از محصولات آنها ندارد که این مورد، از مهم‌ترین انتقادهای مربوط به عملکرد وزارت نفت است.
