افتتاح پروژه بانکرینگ پس از 11 سال
تصمیم بر این است پروژه بانکرینگ منطقه سلخ قشم به بزرگ‌ترین قطب سوخت رسانی در سواحل ایران تبدیل‌شود و قشم را به هاب سوخت‌رسانی به کشتی‌های ایرانی و خارجی تبدیل کند.
روزنامه «اعتماد» در شماره امروز خود نوشت:
چرا باید ایران که دارای منابع ارزشمند نفت و گاز است، این منابع را به بنادر فجیره صادر کرده تا بازرگانی آنها در جای دیگری صورت گیرد؟ این سوالی است که محمد سعیدی، مدیرعامل کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در مراسم راه‌اندازی بانکرینگ قشم مطرح می‌کند؛ سوالی که نشان می‌دهد مجموعه تحت مدیریت او تلاش زیادی برای به ثمررساندنش کرده‌اند، هرچند که برخی دستگاه‌ها چندان هم همراهی نکردند. با این حال، کشتیرانی نا امید نشد. کار را پیش برد تا طرح به مرحله بهره‌برداری برسد؛ حتی وقتی می‌دانست 4 رقیب قدر دارد.
فجیره، خرفکان، شارجه، دوبی رقبای سرسخت بانکرینگ قشم هستند. البته بندر نفتی خلیج‌فارس هم یکی از مراکز سوخت‌رسانی به کشتی‌ها در خلیج فارس است، اما سهمش در مقایسه با فجیره ناچیز است. در میان رقبا، سهم بندر فجیره بیش از سایرین است و ایران کمترین سهم را از سوخت رسانی به کشتی‌ها در این میان داشته است. فجیره از ۲۰ سال گذشته با ورود به عرصه بانکرینگ و توسعه این صنعت توانسته به یکی از بزرگ‌ترین مراکز عرضه خدماتی در سوخت‌رسانی به کشتی‌های عبوری تبدیل شود. در غیاب رقبایی که پتانسیل بالا دارند، فجیره در این سال‌ها با تامین سالانه ۱۲میلیون تن سوخت موردنیاز کشتی‌ها به سومین بندر بزرگ جهان تبدیل شده است؛ بندری که حتی گفته می‌شود، حدود ۸۰ درصد سوخت مورد معامله در بندر فجیره به‌طور مستقیم از طریق شرکت ملی نفت تامین شده است.
از سال ۱۳۸۴ که طرح سوخت‌رسانی به کشتی‌ها مطرح شد، هدف این بود که ایران به سهمی ۲۵ درصدی از بازارسوخت‌رسانی در منطقه تا سال 91 دست پیدا کند. اما این اتفاق نیفتاد. اولویت‌های دیگر مطرح شد. همان اولویت‌ها که علی ربیعی دل پُری از طرح شان دارد. البته تحریم‌ها هم مزید بر علت شد که سهم فروش سوخت به کشتی‌های عبوری به زیر ۱۰ درصد برسد. حتی کار به جایی رسید که کشتی‌های ایرانی هم برای سوخت‌گیری 130 مایل طی می‌کردند تا به فجیره برسند و سوخت بزنند. مسیری که بیشتر از آنکه اقتصادی باشد، بوی دلالی می‌دهد.
11 سال رویا دیدن برای هاب منطقه‌ای شدن
توافق برجام و لغو تحریم‌ها، انگیزه را برای بازیابی طرحی که متوقف شده بود، افزایش داد. طرحی با سهم ۶۰ درصدی کشتیرانی سهم ۲۵درصدی منطقه آزاد قشم و ۱۵ درصدی شرکت ملی نفتکش ایران بالاخره ساخته شد. حالا 10 مخزن عمومی برای فاز اول این پروژه با ظرفیت هر مخزن ۵۲۶۰ تن احداث شده که قرار است در فاز اول این پروژه ۵۲ هزار و ۶۰۰ تن سوخت ذخیره‌سازی کند. البته مدیران پروژه می‌گویند، بانکرینگ منطقه سلخ قشم البته قابلیت سوخت‌رسانی تا ۱ میلیون بشکه در سال را دارد. سرانجام صبح پنجشنبه طرح بانکرینگ بعد از 11 سال با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی افتتاح شد. بهره‌برداری نمادین از آن با سوخت‌گیری کشتی «داریوش» هدف‌گذاری بعدی، براساس گفته‌های مدیر پروژه، افزایش ظرفیت به ۱۰۰ هزار تن است. به تناسب افزایش فعالیت‌ها هم قرار است تا ظرفیت ۵۰۰ هزار تن و در نهایت تا ظرفیت ۷۵۰ هزار تن افزایش یابد.
تصمیم بزرگ‌تر هم این است که پروژه بانکرینگ منطقه سلخ قشم به بزرگ‌ترین قطب سوخت رسانی در سواحل ایران تبدیل‌شود و قشم را به هاب سوخت‌رسانی به کشتی‌های ایرانی و خارجی تبدیل کند. آن‌طور که مدیرعامل کشتیرانی می‌گوید، قیمت بانکر خلیج فارس در جزیره قشم در مقایسه با قیمت فجیره 5 تا 7 دلار ارزان‌تر تمام می‌شود. حال آنکه منابع نفت و گاز ایران از پالایشگاه‌ها به فجیره صادر می‌شود. محمد سعیدی مکررا در سخنانش به ارزش افزوده در صادرات اشاره دارد. او با طرح این سوال که چرا نباید از این منابع برای اشتغالزایی ایرانیان استفاده شود، می‌گوید: نباید فقط تولیدکننده باشیم، باید خدمات با ارزش افزوده نیز ارایه دهیم. در بخش پتروشیمی به عنوان یک تولیدکننده فعالیت می‌کنیم اما سالانه حدود 5 1 میلیارد دلار از قِبل محصولات پتروشیمی درآمد نصیب بروکرها می‌شود.
سوال بعدی مدیرعامل پتروشیمی این است: «چرا سوخت کشور به بنادر فجیره صادر می‌شود؟ چرا نباید این پول به جیب تولیدکنندگان ایرانی برود. حال آنکه براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته قرار است ظرفیت سایت بانکرینگ سلخ در فاز‌های 50 هزار تنی به 500 هزارتن افزایش یابد. با این کار در وضعیت پسابرجام که 17 خط بین‌المللی به آب‌های ایران تردد دارند، می‌توانیم بهترین بازارها را برای سوخت‌رسانی به کشورها به دست بیاوریم.»
مدیرعامل کشتیرانی از آماری خبر می‌دهد که بر‌مبنای آن 42 درصد هزینه‌های کشتی مربوط به سوخت می‌شود. او می‌گوید: اگر زیرساخت مناسب سوخت‌رسانی در کشور را فراهم کنیم کشتی‌ها به جای انحراف 130 مایلی که به فجیره می‌روند در سایت‌های سوخت‌رسانی ایران تامین سوخت کرده که این مساله باعث ایجاد ارزش افزوده و اشتغالزایی سالم برای مردم ایران خواهد شد.
از سویی 87 درصد تجارت دنیا از طریق دریا انجام می‌شود، در ایران 85 درصد تجارت از طریق دریا انجام می‌شود. در پسابرجام توانسته‌ایم با توان لازم به تمام بنادر دنیا به جز دو کشور سفر کنیم. هم‌اکنون 5 سرویس مشترک کشتیرانی به تمام نقاط دنیا یعنی اروپا، آفریقا، امریکای لاتین، آسیای شرقی و امریکای شمالی راه‌اندازی شده است.
در اقتصاد هم قدرت اول منطقه شویم
گزارش‌ها نشان می‌دهد به‌طور متوسط روزانه حدود ۱۷ میلیون بشکه نفت خام و ۱۸ هزار فروند کشتی در خلیج‌فارس تردد می‌کنند. تا پایان سال گذشته حدود سه میلیون و ۳۰۰ هزار تن سوخت مایع از طریق مراکز بانکرینگ به کشتی‌های عبوری خلیج‌فارس تحویل داده شده است. در واقع تردد سالانه بیش از ۴۰ هزار کشتی کوچک و بزرگ از تنگه هرمز ظرفیت مناسبی برای درآمدزایی است. موقعیت ایران در خلیج فارس و دریای عمان و 14 جزیره به لحاظ ژئوپولتیک موقعیت مناسبی برای عرضه خدمات بندری و سوختی به کشتی‌ها ایجاد کرده است. موقعیتی که علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر آن در مراسم افتتاح پروژه بانکرینگ قشم می‌گوید: اهمیت و مفهوم قدرت در منطقه بسیار حایز اهمیت است و باید از طریق گسترش فعالیت‌های اقتصادی در منطقه به قدرت دست یابیم.
ربیعی معتقد است در کشتیرانی باید به موضوع متنوع کردن فعالیت‌ها و خدمات توجه شود. او حتی می‌گوید: باید حوضچه‌های خشک ایجاد شود و آن را به زنجیره کار و کشتیرانی گره بزنیم تا اثرگذاری بیشتری داشته باشیم. آنچه را امروز افتتاح کردیم بخشی از گستره زنجیره کشتیرانی است و اخیرا قرارداد خرید 10 فروند کشتی را از کره نهایی کردیم و قراردادی هم با سنگاپور در این حوزه منعقد شد و به‌زودی با کانادایی‌ها قرارداد خواهیم بست.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرد: چرا زمانی که در دولت قبل 157 میلیون دلار پول زبان بسته ایرانی برای خرید کشتی‌ها از خارج از کشور باطل شد کسی اعتراضی نکرد؟ این در حالی است که در آن زمان پول نقد داده شده بود اما این قرارداد با فاینانس به امضا رسیده است که این نخستین فاینانسی بود که در ایران در شرایط پس از برجام به نتیجه رسید و پس از آن فاینانس‌ها برای پروژه‌های دیگر ایجاد شده‌اند.
ربیعی پروژه بعدی قشم را تعمیرات کشتی‌های بزرگ اعلام کرد. پروژه‌ای که به گفته او باید در بخش‌هایی مانند کشتیرانی که ظرفیت زیادی برای درآمدزایی و ارتقای اقتصاد را دارند سرمایه‌گذاری‌های بیشتری انجام شود. ایران باید قدرت اول منطقه در بانکرینگ شود و ما مایلیم بخش خصوصی قدرتمند در تمام زمینه‌ها شکل گیرد.
ربیعی البته پاسخ منتقدانی که فعالیت صندوق‌های بازنشستگی را زیر سوال می‌برند، هم داد. او گفت: در دوره‌ای نگاهی جفاکارانه به صندوق‌ها در کشور شکل گرفت که البته بخشی از آن به دلیل عملکردهای گذشته است و از این‌رو عده‌ای صندوق‌های سرمایه‌گذاری را محل جولان بدون حسابرسی عده‌ای می‌دانند. درحالی که فعالیت صندوق‌ها از جمله زیرمجموعه‌های این وزارتخانه ماهیتی عدالت‌جویانه دارند چرا که سرمایه بخش قابل‌توجهی از ملت ایران را در اختیار گرفته و در نهایت به خود آنها بازمی‌گرداند اما عده‌ای با برچسب‌های نامناسب، ارزش کار آنها را پایین می‌آورند.
