معجزه در بیابان
عمان، کشوری است که بیش از سه چهارم آن بیایان است، خوشبختی‌اش منابع طبیعی فراوانش است: نفت، مس، سنگ آهک و سنگ گچ، فقط بخشی از این منابع هستند. حالا عمان در شرف بهره‌گیری از یکی از بزرگ‌ترین دارایی‌های خود یعنی گاز طبیعی است.
به گزارش خبرنگار بین الملل «انرژی امروز» میدان گازی خزان می‌تواند تا دهه‌ها گاز مورد نیاز عمان را تامین کند.
صنایع نفت و گاز در طول تاریخ توانسته‌اند در اکتشاف منابع جدید به پیشرفت‌های خوبی دست یابند. اما کشف گاز یک میدان بسیار پیچیده و هزینه‌بر هستند.
این موضوع حقیقتا در میدان خزان صدق می‌کند. میدانی که در اصل در سال 1990 توسط شرکت توسعه نفت عمان، PDO، که متعلق به دولت عمان و شرکت‌های شل، توتال و پارتکس است کشف شد.
تخمین زده می‌شود این میدان 10.5 تریلیون فوت مکعب گاز قابل استخراج داشته باشد اما در 5 کیلومتری زیر زمین در زیر سنگ‌های بسیار سخت و قدیمی و محصور در میان مخازن با قابلیت نفوذپذیری پایین که در این صنعت به آن‌ها مخازن گاز فشرده می‌گویند. هزینه‌های استخراج این مخازن بسیار بالاست.
نزدیک به یک دهه بعد، دولت عمان از شرکت‌های خارجی برای مزایده بلوک 61 این میدان دعوت به عمل آورد.
همزمان شرکت بی‌پی در حال تبدیل شدن به یکی از متخصصان استخراج گاز به‌هم فشرده به خصوص در آمریکای شمالی بود. پس بی‌پی برنده مزایده خزان شد و قرارداد آن در سال 2007 امضا شد.
جمع‌آوری دیتا تا توسعه میدان
کار بی‌پی به سرعت آغاز شد و اقدام به انجام مطالعات زمین‌نگاری جدید کرد و در مدت سه سال آزمایش‌های چاه توسعه یافته انجام شد. نتایج این آزمایش‌ها دولت عمان را مجاب به توسعه کامل میدان کرد با این وعده که اولین گاز از این میدان در پایان سال 2017 استخراج خواهد شد.
یوسف ال‌اوجایلی، رییس بخش عمان شرکت بی‌پی می‌گوید «تحویل گاز در زمان وعده داده شده یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما بود. ما به غیر از بیابان و ضرب‌العجل سخت در شروع کار چیزی نداشتیم. دیگر چالش ما توسعه میدان بود. در روزهای اول سوالات زیادی وجود داشت در مورد اینکه چطور می‌توانیم واقعا به آن مقدار گاز محبوس دست پیدا کنیم آن هم به صورتی که صرفه اقتصادی داشته باشد؟»
اما با اقداماتی که شرکت بی‌پی انجام داد هزینه این چاه‌ها تا 45 درصد کاهش یافت و از طریق حفاری و تکنیک‌های شکست هیدرولیکی موفقیت‌ها به دست آمد.
شهری در بیابان
خزان، در 350 کیلومتری جنوب غرب مسقط، یک میدان عظیم، دورافتاده و توسعه نیافته بود. امروز تاسیساتی که در این میدان قرار دارند بزرگ‌تر از نواحی متعلق به شهر لندن هستند. به سختی می‌توان چالش‌هایی را که شرکت بی‌پی در این میدان با آن مواجه بود توضیح داد، خزان، جز به جز از زمین سربرآورد.
جولیان اُ کنل، قائم مقام پروژه خزان می‌گوید: انجام این پروژه در مدت چهار سال یک کار شگفت‌آور بود. با هر نوع استاندارد صنعتی که بسنجیم، این مدت زمان برای توسعه یک چنین پروژه‌ای زمانی بسیار اندک است».
به غیر از چاه‌ها و تاسیسات فرآوری مرکزی این میدان، تاسیساتی که بی‌پی در آن راه‌اندازی کرد شامل موارد زیر بودند:
آشپزخانه‌ها؛ محل استراحت؛ واحد اسمز معکوس برای تولید آب آشامیدنی از آب شور؛ تصفیه‌خانه آب و فاضلاب؛ ایستگاه برق؛ یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های فیبری موجود در تاسیساتی که ساخت آن‌ها بر عهده بی پی بوده است؛ سایت دفن بهداشتی زباله؛ تاسیسات مدیریت زائدات خطرناک.
خزان به روایت اعداد
شرکت بی‌پی و عمان اولین موافقتنامه اکتشاف را در سال 2007 امضا کردند. 42 ماه تولید کشید تا اولین گاز استخراج شد.
13500 نفر در این پروژه کار کردند؛ 90 میلیون نفر ساعت کار؛ روزانه 60000 قرص نان فطیر برای خوراک کارکنان پخته شد؛ 70 کیلومتر جاده آسفالته توسط بی‌پی ساخته شد در حالی که در خود عمان در سال 1970 فقط 30 کیلومتر جاده آسفالته وجود داشت.
فاصله زمانی بین مسقط تا خزان 6 ساعت با اتومبیل است. شرکت بی‌پی 60 کیلومتر خط لوله آبرسانی برای سایت خزان ساخت.
در بازه زمانی یک ساله، تیم خزان از یک دکل حفاری به 10 دکل رسید و از حفاری سه چاه به حفاری 30 چاه.
هر چاه تقریبا 4.5 کیلومتر طول دارند. چاه‌ها معمولا افقی هستند و پس از آن هزار متر هم به صورت جنبی حفاری می‌شوند. در تابستان‌ها دمای هوای این بیابان به 50 درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد. بی‌پی باید 400 کیلومتر خط لوله در خزان کار می‌گذاشت.
حالا از 60 چاه اول خزان گاز تولید و فرآوری می‌شود که باعث شده است عمان بتواند نیاز داخلی خود به منابع انرژی را تامین کند. انتظار می‌رود در اولین پروژه توسعه خزان یک میلیارد فوت مکعب گاز در روز تولید شود آن هم از 200 چاه میدان خزان.
در فاز دوم، که در سال 2016 به تصویب دولت عمان رسید و هم‌اکنون در حال ارزیابی است، 0.5 میلیارد فوت مکعب دیگر هم گاز تولید خواهد شد.
