عربستانی‌ها ریزگردها را هم سیاسی کردند

عرب‌ها هم نگران قضیه هستند اما چند نفر از اعضای جلسه از سیاسیون بودند و کار را مشکل کردند و الا با روندی که داشتیم می‌توانستیم مشکل را حل کنیم.

به گزارش «انرژی امروز» دکتر مجید مخدوم، رییس هیات مدیره انجمن ارزیابی محیط زیست ایران، در گفتگو با خبرنگار توسعه پایدار «انرژی امروز» مشکل ریزگردهای ایران با منشا خارجی را سیاسی و ابزار فشاری از سوی عربستان به ایران ارزیابی می‌کند.

بودجه سازمان محیط زیست کمتر از بودجه یک سد است

این استاد خوشرو و خوش صحبت محیط زیست ایران در پاسخ به این سوال که «عملکرد چهار ساله سازمان محیط زیست را در دولت یازدهم چطور ارزیابی می‌کنید؟» گفت:

خیلی چکیده‌وار می‌توانم بگویم که مثل معروفی هست که می‌گوید هر چقدر پول بدهید همان‌قدر هم آش خواهید خورد در محیط زیست ما صدق می‌کند. با این بودجه بسیار کمی که سازمان محیط زیست ایران دارد، فکر می‌کنم اگر عملکرد این سازمان متوسط نباشد، بد هم نیست. خیلی ساده عرض می‌کنم که بودجه سالانه سازمان محیط زیست،‌ خیلی کمتر از بودجه ساخت یک سد در وزارت نیروست.

با این بودجه و کارشناس‌های خوبی که سازمان محیط زیست دارد، تلاش می‌کند که کارش را انجام دهد اما در عین حال هم بنده دخالت‌های ناروای دستگاه‌های دیگر را در این قضیه بی‌ارتباط نمی‌دانم.

اما با همین پول کم و همین دخالت‌هایی که انجام می‌گیرد به نظر من می‌رسد که عملکرد چهار ساله سازمان محیط زیست در دولت یازدهم خیلی بهتر از دولت دهم و نهم بوده است.

اما مشکلاتی وجود دارد که این مشکلات را می‌شود حل کرد از جمله مسله ریزگردها را اشاره کنم که ریشه و منشا این ریزگردها بیشتر در عربستان سعودی است.

مااز نوزدهم تا بیست و یکم آوریل سال جاری در یک جلسه علمی در آلمان،‌که محرمانه هم بود، شرکت کردیم تا بلکه بتوانیم بین ایران و عربستان یک تفاهم علمی به وجود بیاوریم، ولی متاسفانه عربستانی‌ها این را سیاسی کردند و به هیچ عنوان حاضر نشدند این تفاهم علمی به عمل بیاد.

عربستانی‌ها گفتند اول مشکل سیاسی ما را حل کنید تا بعد ما بیاییم با سازمان محیط زیست شما و دیگر نهادها صحبت کنیم. اما در عین حال در جزییات مساله قبول کردند که مشکل با آن‌هاست و ایران می‌تواند کمک کند که این مشکل حل شود.

این مسله ریزگردها یکی از مسایلی است که واقعا دیپلماسی محیط زیست می‌خواهد. و دولت ما اگر بیشتر در این زمینه کار کند بهتر می‌تواند این قضیه را حل کند.

در کار سازمان محیط زیست دخالت می‌کنند

اما در مورد دخالت‌های ناروایی که در داخل کشور در کار سازمان محیط زیست صورت می‌گیرد غیر از قوه مجریه، ‌قوه‌های دیگر هم متاسفانه در کار سازمان دخالت می‌کنند. و همین بضاعت اندکی را که سازمان محیط زیست دارد را گاهی زیر سوال می‌برند و برآیندش را این‌طور نشان می‌دهند که وضع خراب است.

اما یک مشکل دیگری که وجود دارد در محیط زیست ما این است که بنده هم همیشه گفتم 50 درصد محیط زیست ما دست مردم است، 30 درصد محیط زیست ایران دست دولت است و 20 درصد آن دست استادهای دانشگاه و دانشجویان است.

این را از این جهت گفتم که متاسفانه مردم ما این 50 درصد مسوولیتی را که دارند به خاطر ناآگاهی به خوبی ایفا نمی‌کنند. و بیست درصدی هم دست اساتید دانشگاه‌ها هست و متاسفانه دانشگاه‌های آزاد و پیام‌نور ما سالانه پنج هزار متخصص تحویل جامعه می‌دهند بدون استاد،‌مزید بر علت شده است.

یکی از دلایل خرابی محیط زیست ما بی‌سوادی این‌چنین دانشگاه‌هایی است.

عربستانی‌ها موضوع را سیاسی کردند

وقتی از مخدوم خواسته شد توضیح بیشتری در مورد جلسه‌ای که با عربستانی‌ها در آلمان دهد،‌ گفت: این جلسه در واقع یک جلسه علمی بود. ما رفته بودیم که همتاهای خودمان از دانشگاه عربستان سعودی صحبت کنیم و مسله را حل کنیم، اما متاسفانه یکی از کسانی همتراز من هست در عربستان، یعنی استاد محیط زیست دانشگاه ریاض هست، در این جلسه شرکت نکرد، در آخرین لحظه لغو کرد.

فکر می‌کنم مسله را سیاسی کرده بود. قرار بود که ما باهم از نظر علمی به تفاهم برسیم و بدانیم که چه کار کنیم که مشکل ریزگرد را حل کنیم.

البته مشکل ریزگرد را فقط ما نداریم، دبی، بحرین، کویت، عراق،‌حتی خود عربستان هم این مشکل را دارد. آن‌ها هم نگران قضیه هستند اما چند نفر از اعضای جلسه از سیاسیون بودند و کار را مشکل کردند و الا با روندی که داشتیم می‌توانستیم مشکل را حل کنیم.

از رییس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران پرسیدیم «با توجه به این که آقای دکتر ناصر کرمی، اقلیم شناس و استاد دانشگاه ترندهایم نروژ گفته بود که عربستان در مورد ریزگردها همکاری نمی‌کند چون از نظر اقلیمی ریزگردها چندان تاثیری در این کشور ندارند، و مشکل چندانی با این مسله ندارد، شما این مسله را تایید می‌کنید؟» که این استاد دانشگاه جواب داد: نخیر درست نیست. شما اگر اوایل بهار تشریف ببرید دبی، همین مشکل ریزگردها را خواهید دید، بحرین با این مسله مواجه هست، عراق و کویت هم مسله ریزگردها را دارند، و در جنوب عربستان هم این مشکل وجود دارد.

در این جلسه هم ما با نقشه این مساله را به آن‌ها نشان دادیم، خودشان هم به وجود چنین مشکلی در کشورشان اذعان کردند.

از این رو این مشکل باید با همکاری چند کشور باهم حل شود، حتی اعضا شورای عالی خلیج فارس هم در این جلسه بودند. آن‌ها هم به همین نکته تاکید داشتند. اما متاسفانه عربستانی‌ها موضوع را سیاسی کرده‌اند.

شش سال پیش به توافق رسیدیم اما…

مخدوم در پاسخ به این سوال که «با توجه به این که اجلاس ریزگردها قرار است در ایران برگزار شود، آیا فکر می‌کنید این کشورها در این اجلاس شرکت خواهند کرد؟» ابراز امیدواری کرد که این کشورها در اجلاس تهران شرکت کنند و ادامه داد: اگر این کشورها شرکت بکنند و همیاری و همکاری داشته باشند حتما مشکل حل می‌شود.

شش سال پیش خاطرم هست یک همکاری و همیاری بین این شش کشور انجام شد و ایران هم با توجه به این که کارشناسان بسیار خوبی در این زمینه داریم، قبول کرده بود شش میلیارد دلار بدهد و همه قبول کرده بوده‌اند، اما یک مشکلی را آقای ا.ن، به وجود آورد، همه چیز ریخت به‌هم.

من دردم از این هست که حتی عربستانی‌ها هم به ما گفتند تقصیر ما نیست. تقصیر شماست که یکی از شما بلند می‌شود یک چیزی می‌گوید و همه چیز را می‌ریزد به‌هم.

امیدوارم در این اجلاس تهران چنین اتفاقی نیفتد.

رییس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران در پاسخ به این که «در مورد دیپلماسی محیط زیست، ایران و سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت امور خارجه چه عملکردی داشته است؟» گفت: به طور کلی دیپلماسی محیط زیست یکی از رشته‌ای بسیار نوین محیط زیست هست که متاسفانه دولتمردان ما در این قضیه کم کار کردند. دکتر مکنون، استاد دانشگاه امیرکبیر کار زیادی در این زمینه انجام داده‌اند اما متاسفانه کسی دنباله کار ایشان را نگرفت.

مثلا در مورد ستاد احیا دریاچه ارومیه خیلی راحت عرض کنم که که زمانی که ستاد احیا دریاچه ارومیه بی‌پول و کار کردن در آن رایگان بود، بنده پنج شش سال تا سال 1392 آنجا کار کردم، ولی بعد از اینکه ستاد اعتبارات گرفت ما را کنار گذاشتند. چون ما اجازه نمی‌دادیم این پول‌ها جای دیگر خرج شود!

ارزیابی زیست محیطی مهجور مانده است

مخدوم به عنوان رییس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران، ارزیابی خود از ارزیابی زیست محیطی پروژه‌ها در ایران را هم این‌طور توضیح داد که: در کمسیون ماده دو سازمان محیط زیست که معمولا چهارشنبه‌ها تشکیل می‌شود و چند وقتی هست تشکیل نشده است، بنده هم عضو این کمسیون هستم.

طرح‌ها خیلی خوب زیرسوال می‌رود، همه کارها انجام می‌شود، اما پیگیری این مصوبات انجام نمی‌گیرد، و کارفرما موافقت اصولی را می‌گیرد و می‌رود. درصورتی که کارفرما باید هر ماه گزارش پایش خودش را به سازمان بدهد ولی این کار انجام نمی‌شود.

موضوع بعدی هم همان دخالت‌های ناروایی است که قبلا گفتم در سازمان هست. مثلا نفت و نیرو و غیره دخالت می‌کنند، و یک جوری قضیه را حل می‌کنند و پروژه دوباره انجام می‌شود.

پروژه سد لاسک را کلا رد کردیم؛ اما قبول نکردند. اگر کمیسیون ماده دو دولت که در راس این قضیه است این پروژه را رد می‌کند چطور وزارت نیرو دوباره بدون توجه به سازمان حفاظت محیط زیست این کار را انجام می‌دهد. من فکر می‌کنم سازمان محیط زیست را خیلی ضعیف کرده‌اند.

این سد اگر ساخته شود در سال 36.5 میلیون مترمکعب آب کمتر به تالاب انزلی می‌رسد. یعنی در واقع این تالاب خشک خواهد شد. وضعیت کنونی تالاب انزلی که اصلا خوب نیست، قرار است 36.5 میلیون متر مکعب آب کمتر هم به این تالاب برسد.