معادله چهارمجهولی یک قتل نفتی روزگار خوش ترامپ آغاز شد؟
رییس جمهور ایالات متحده، سیاست خارجی بر پایه «توییتر» را ادامه می‌دهد. «لذت ببرید! 54 دلار، در حالی که 82 دلار بود. تشکر از عربستان، باز هم باید پایین‌تر برود!» او در حالی از عربستان سعودی تشکر می‌کند که سایه سنگین قتل خاشقچی بر سر روابط ریاض و واشینگتن است. پای نفت در میان است.
به گزارش خبرنگار بین الملل «انرژی امروز» ترامپ در حالی از عربستان تشکر می‌کند که موضع‌گیری رئیس جمهوری آمریکا در قبال عربستان سعودی و دفاع از شاهزاده سعودی حتی اگر قتل خاشقچی به فرمان او صورت گرفته باشد، با اعتراض شدید برخی از نمایندگان کنگره آمریکا و رسانه‌های این کشور روبرو شده است.
اظهارات رئیس جمهوری آمریکا در دفاع بدون قید و شرط از شاهزاده سعودی، محمد بن سلمان مورد اعتراض وسیع تعدادی از نمایندگان کنگره آمریکا از احزاب مختلف، حتی متحدان دونالد ترامپ از حزب جمهوریخواه نیز قرار گرفته است.
باب کروکر، سناتور جمهوریخواه و رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا گفت: «کنگره تمام امکانات خود را برای برخورد مناسب با این موضوع به کار خواهد گرفت.»
حمایت رییس جمهور ایالات متحده از عربستان سعودی و تشکر ویژه ترامپ از عربستان در حالی صورت می گیرد که از چند ماه ترامپ در ادامه سیاست «توییتری» خود کشورهای اوپک و در راس آن عربستان سعودی را تحت فشار قرار می داد تا نسبت به کاهش قیمت نفت اقدام جدی انجام دهند.
ترامپ که از روز اول با شعار «اول آمریکا» بر راس قدرت ایالات متحده تکیه کرده است نشان داده است که به هیچ قرارداد بین المللی پایبند نیست و تنها تضمین منافع ایالات متحده برای او اهمیت دارد.
اگر قیمت نفت همچنان بالا می ماند، قیمت بنزین و سوخت در ایالات متحده افزایش می یافت و این اصلا به نفع ترامپ نیست.
محمد بن سمان، گرفتار در جنگ قدرت در عربستان
در سوی دیگر ماجرا، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، که بسیاری از رسانه ها نقش مستقیم وی را در صدور دستور قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد این کشور، انکار نمی کنند، در جنگ قدرت در داخل عربستان گرفتار است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشته است در خاندان سلطنتی سعودی تلاش‌هایی برای برکناری محمد بن سلمان از ولیعهدی در جریان است.
این خبرگزاری از قول سه منبع نزدیک به دربار سعودی می‌نویسد که گروه‌های پرنفوذی در خاندان سلطنتی می‌خواهند فرد دیگری جانشین پادشاه ٨٢ ساله سعودی شود، اما ملک سلمان حاضر به برکناری فرزند محبوبش نیست. بنابراین آنها باید تا زمان درگذشت او صبر کنند.
ملک سلمان بر خلاف سنت اجماع، برای تعیین ولیعهد با هیات بیعت که وظیفه انتخاب پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی را بر عهده دارد مشورت نکرد و رویترز از قول منبع مطلع می‌نویسد که شاهزاده احمد، تنها برادر تنی زنده ملک سلمان، که یکی از اعضای این هیات ٣۴ نفره بود با ولایتعهدی محمد بن سلمان مخالف بوده است.
انگشت اتهام در قتل جمال قاشقجی که اکنون به سمت محمد بن سلمان به عنوان آمر اصلی نشانه گرفته شده، فرصتی فراهم کرد برای شاهزاده احمد که خود را به تخت شاهی برساند و به گزارش رویترز، او که چهل سال معاون وزیر کشور عربستان بوده از حمایت آمریکا هم برخوردار است.
محمد بن سلمان از آغاز حکومت خود برنامه های بلند پروازانه ای برای عربستان به اجرا درآورد و برای سال های آتی عربستان نیز برنامه های بزرگی در نظر گرفته است. اقداماتی چون اجازه رانندگی به زنان و باز کردن سینماها تابوهایی بودند که شکسته شد اما در واقع محمد بن سلمان با تسویه حساب هایی که در داخل خاندان سلطنتی انجام داد، باعث شد دشمنان بسیاری در داخل کاخ سلطنتی دور خود جمع کند.
از این روز در گزارش رویترز که به نقل از منابع سعودی نوشته شده، آمده است که در خاندان سلطنتی تصور بر این است که محمد بن سلمان ستونهای حاکمیت تقریبا صد ساله آل سعود را تخریب کرده، خاندان سلطنتی را تضعیف و بی‌ثبات کرده و جنگ پرهزینه و تاکنون بی‌نتیجه در یمن هم محصول تصمیم‌گیری‌های توجیه‌ناپذیر اوست.
با این حال، و با وجود فشار بین‌المللی بر عربستان پس از قتل جمال خاشقجی و همچنین نارضایتی در برخی اعضای خاندان سلطنتی، پادشاه عربستان روز دوشنبه ۱۹ نوامبر، در نطق سالانه خود در مجلس مشورتی، به این بحران اشاره‌ای نکرد اما از دستگاه قضایی و دادستان‌های عربستان تقدیر کرد.
پادشاه عربستان همچنین تاکید کرد که محمد بن سلمان فرزند جوان و جانشینش باید بر توسعه منابع انسانی و آماده کردن جوانان برای آینده تمرکز کند.
به نظر می‌رسد ملک سلمان فعلا تنها بهایی را که برای افشا شدن قتل روزنامه‌نگار عربستانی حاضر است بپردازد، در یمن است و گفت از تلاش سازمان ملل برای آتش‌بس در این کشور حمایت می‌کند.
یک نوار صوتی که «کاخ سعودی را زیر و زبر می کند»
انتشار نوار صوتی قتل جمال قاشقجی می‌تواند معادله را هر چه بیشتر به ضرر محمد بن سلمان و به نفع مخالفانش بهم بزند. روزنامه ینی شفق ترکیه نوشت که نوار صوتی قتل جمال خاشقجی منتشر خواهد شد که حاوی «مکالمه بین قاتل‌ها، گفتگو با ریاض بعد از قتل و گفتگویی است که ثابت می‌کند محمد بن سلمان آمر قتل بوده است.»
«این اطلاعات دنیا را تکان خواهد داد، زلزله‌ای منطقه‌ای ایجاد خواهد کرد، کاخ سعودی را زیر و رو خواهد کرد و شرایطی تازه را برای ساختار جدید قدرت در منطقه فراهم خواهد کرد.»
رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه هم در سخنرانی خود در مجلس ترکیه درباره ماجرای قتل قاشقجی روشن کرد که دستور قتل در رده‌های بالای حکومت عربستان گرفته شده و تا روشن نشدن کامل ماجرا این موضوع را دنبال خواهد کرد.
اما عادل جبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی سرسختانه از محمد بن سلمان در برابر اتهامات مربوط به دخالت او در قتل جمال خاشقجی دفاع کرده و درخواست برکناری ولیعهد را عبور از «خط قرمز» حکومت عربستان خواند و گفت ریاض این موضوع تحمل نخواهد شد.
عادل جبیر اتهام پنهان‌کاری درباره قتل این روزنامه‌نگار را رد کرد و گفت: در عربستان رهبری ما خط قرمز ماست. خادمین حرمین شریفین و ولیعهد ما خط قرمز ما هستند. انها نماینده یک یک شهروندان سعودی هستند و یک یک شهروندان سعودی انها را نمایندگی می کنند. و ما هیچ موضعی را که در پی بی اعتبار کردن خاندان سلطنتی یا ولیعهد ما باشد تحمل نخواهیم کرد.
حمایت بی قید و شرط نفتی ترامپ از محمد بن سلمان و مخالفت کنگره
سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، به این نتیجه رسیده که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دستور قتل جمال خاشقجی را داده بود، اما دونالد ترامپ گفت «… این احتمال کاملا وجود دارد که ولیعهد عربستان سعودی از این واقعه غم انگیز اطلاع داشته- شاید داشته و شاید هم نداشته است!»
او افزود: «ما شاید هرگز به همه واقعیت های مرتبط با قتل آقای جمال خاشقجی دست پیدا نکنیم. در هر صورت، [مهم] رابطه ما با پادشاهی عربستان سعودی است. آنها در مبارزه مهم ما با ایران یک متحد عالی بوده اند».
اما ترامپ در این اظهارات خود از حمایت قاطع کنگره برخوردار نیست. سناتور کورکر، رئیس جمهوریخواه کمیته روابط خارجی مجلس سنا، با انتقاد شدید از اظهارات آقای ترامپ، کاخ سفید را متهم کرد که به عنوان شرکت مشاور روابط عمومی ولیعهد عربستان سعودی عمل کرده است.
او در توییتر نوشت: هیچ وقت فکر نمی کردم روزی را ببینم که کاخ‌سفید نقش توجیه‌گر و شرکت روابط عمومی ولیعهد عربستان را بازی کند.
سناتور کورکر و سناتور باب ممنندز (دموکرات) رسما از کاخ سفید درخواست کردند که درباره احتمال دست داشتن ولیعهد عربستان سعودی در قتل جمال خاشقجی تحقیق بکند.
کنگره آمریکا چند سال پیش «قانون ماگنیتسکی» را برای تحریم مرتکبین نقض جدی حقوق بشر در روسیه و سایر کشورها تصویب کرد که حالا کنگره می تواند از آن برای تحریم مقامات ارشد عربستان سعودی استفاده کند.
ترکیه هم سرسختانه به دنبال یافتن آمران قتل خاشقچی است. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه سه شنبه گفت در صورت به بن بست خوردن تماس ها با ریاض در این زمینه، کشورش ممکن است خواستار تحقیقات رسمی سازمان ملل متحد در مورد این پرونده شود.
این که چه اهدافی پشت پرده سرسختی ترکیه در مقابل عربستان سعودی وجود دارد بماند، اما اینکه ترامپ خاشقچی را قربانی کاهش قیمت نفت کرده است کاملا واضح است.
مایک پمپئو، در دیدار با چاووش اوغلو گفته است: «جهان جای پست و کثیقی است» و آقای ترامپ «متعهد به اتخاذ سیاست هایی است که منافع ملی آمریکا را پیش می برد».
این سخنان در حالی مطرح می شود که با انتشار بخشی از نوار صوتی قتل خاشقچی، ترامپ گفته بود « گفته بود که به طور کامل در جریان جزئیات نوار صوتی که در زمان قتل جمال خاشقجی ضبط شده، قرار گرفته اما شخصا این نوار را گوش نکرده چون معتقد است خیلی وحشتناک و خشن است که بتواند آن را گوش کند».
و پای نفت در میان است
اینکه قتل یک روزنامه نگار در خارج از عربستان سعودی، آن هم با آن وضعیت فجیع، چه هدفی داشته و آیا این قتل «پیغامی برای فرد یا افراد خاصی بوده است» هنوز مشخص نیست. خاشقچی با این که یک روزنامه نگار منتقد عربستانی است اما آنقدر نمی توانسته خطرناک باشد که عربستان بخواهد این همه دردسر را به جان بخرد و او را سر به نیست کند.
قتل خاشقچی، آن هم به صورت تکه تکه کردن و در اسید حل کردن و به فاضلاب ریختن، مطمئا پیغامی به فرد یا افرادی بوده که در زمان نامناسب ارسال شده است.
این زمانه نامناسب، بالا رفتن قیمت‌های نفت و عصبانیت ترامپ از اوضاع نفتی جهان و بنزینی ایالات متحده بوده است.
قتل جمال خاشقچی، با هر هدفی که بوده، اهداف ترامپ در تسلط بر خاورمیانه را تامین کرده است. او از این قتل به عنوان سلاحی برای تحت فشار قرار دادن بزرگ ترین تولید کننده نفت سازمان اوپک استفاده خواهد کرد. سازمانی که ترامپ آن را «غیرقانونی» می داند.
