قطر بر گاز خود قمار می‌کند؟
اگر دقیق نگاه کنیم در «بازی جوجه» که خلیج فارس گرفتار آن شده است، قطر با کوبیدن پایش بر روی گاز طبیعی، مسوول شکافی است که در شورای همکاری خلیج فارس GCC رخ داده است.
به گزارش «انرژی امروز» اصطلاح «بازی جوجه» در نظریه بازی‌ها به این معنی است که هیچ کدام از طرفین بازی قصد تسلیم شدن ندارند حتی اگر ادامه دادن بازی خطرناک هم باشد. بازی‌کنی که زودتر کنار بکشد »جوجه» است.
در چند هفته گذشته دولت قطر در حال توسعه یک برنامه متنوع‌سازی بود که به قولی وابستگی اقتصادی کشور را به صادرات گاز طبیعی کاهش دهد. پیغامی که این برنامه دارد، برنامه‌ای که از روسیه اقتباس شده است، ساده است: محاصره به جای آنکه باعث رکود شود تبدیل به فرصت می‌شود.
اما این ادعا چندان بر واقعیت‌ها استوار نیست.
استخراج گاز طبیعی از اعماق آب‌های خلیج فارس، تاکنون پیشه‌ای سودآور بوده است، LNG قطر را تبدیل به ثروتمندترین کشور دنیا کرده است، و GDP این کشور تقریبا بالاترین GDP در میان کشورهای دنیاست.
میدان گازی پارس جنوبی گنبد شمالی، که با ایران، دیگر همسایه خلیج فارس در آن مشترک است، احتمالا 51 تریلیون متر مکعب گاز دارد. هر چند این اعداد چندان دقیق نیستند، برآورد بریتیش پترولیوم می‌گوید قطر 24 تریلیون متر مکعب و ایران 35 تریلیون متر مکعب گاز دارند.
هر چند به نظر می‌رسد این منبع عظیم LNG به این زودی‌ها به اتمام نخواهد رسید، اما در چند سال اخیر قطر قدم‌هایی هر چند کوچک برای متنوع‌سازی اقتصاد بیش از اندازه باز خود برداشته است.
در حال حاضر، نفت و گاز طبیعی 85 درصد درآمد این کشور را به خود اختصاص داده است. قدم‌هایی که قطر برداشته است از زمان آغاز بحران این کشور شکل و شمایل جدید‌تری به خود دیده است. دوحه بر صنعت توریسم سرمایه‌گذاری کرده است و با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بسیار کلانی چون توسعه فرودگاه بین‌المللی حمد، خود را آماده می‌کند تا به «هاب منطقه‌ای تجارت» تبدیل شود.
البته باید در نظر داشت بحران بین قطر و اعضا GCC چشم‌اندازهای آتی این کشور را تحت تاثیر قرار داده است. موسسه مودی چشمانداز بانکی قطر را در رتبه‌بندی‌های خود کاهش داده است و بلمبرگ هم پیش‌بینی کرده است که در دو دهه آتی سرعت رشد اقتصادی قطر کاهش یابد.
از طرفی قطر در میانه دوران افزایش صادرات LNG قرار گرفته است و ممنوعیت حفاری در میدان شمالی را بعد از 12 سال برداشته است. حفاری‌های جدید احتمالا منجر به تولید دو میلیارد فوت مکعب در روز گاز خواهد شد که معادل 400 هزار بشکه نفت است. هدف قطر مشخص است: تبدیل شدن به منبع گاز طبیعی در زمانه‌ای تقاضا برای آن در حال افزایش است.
یک ماه بعد از شروع بحران قطر، برنامه‌هایی برای تولید 12 درصدی گاز از میدان شمالی اعلام شد که تولید LNG قطر را به طور کلی 30 درصد افزایش می‌داد و به 100 میلیون تن می‌رسانید. اصول حاکم بر قطر مشخص بود: این کشور دریافت که با بحرانی که با عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین دارد، یک شبه مورد تنفر GCC خواهد بود.
حالا ایران و ترکیه پشتیبان قطر محاصره شده هستند، اما اگر این‌ها بازارهایی هستند که قطر برای تبدیل شدن به هاب منطقه‌ای به آن‌ها تکیه می‌کند، شروع خوبی برای قطر نخواهد بود.
سرمایه‌گذاری‌های جهانی در حال حاضر نگرانی‌هایی در خصوص نقش قانون در ترکیه، فقدان اصلاحات، عدم ثبات سیاسی و تنش‌های روز این کشور دارد، از سویی تحریم‌های ایالات متحده و چشمانداز ناروشن توافق اتمی اوباما با ایران نیز هر نوع ریسک تجاری را در ایران افزایش داده است.
از نظر همسایگن قطر، نزدیکی این کشور به ایران بزرگ‌ترین اشتباه قطر بوده است، روابطی که اقدامات دو کشور در میدان پارس جنوبی گنبد شمالی را آسان‌تر کرده است اما به مذاق GCC و ایالات متحده خوش نیامده است.
بر همین اساس، اویل پرایس نوشته است که علی‌رغم اتهامات متقابل بین قطر و CCG، شرایط موقعیت فعلی قطر، خودکرده‌ای است که دودش به چشم شهروندان قطری خواهد رفت. روابط با تهران، حمایت از گروه‌هایی چون حماس، القاعده، طالبان و دیگر گروه‌های شورشی زنگ خطری برای بقیه GCC بود.
قطری‌ها در توییتر هم انتقادهای فراوانی را نسبت به دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده داشته‌اند. حالا این کشور از سوی عمده‌ترین شراکایش در منطقه ترد شده است.
بنابراین بر اساس آن‌چه اویل‌پرایس به آن معتقد است برنامه اصلاحاتی که قطر اخیرا از آن‌ها رونمایی کرده است مرهم کوچکی است بر روی زخمی بزرگ.
میدان گازی بزرگ استرالیا آرام آرام در حال بهره‌برداری است و این کشور انتظار دارد تبدیل به بزرگ‌ترین صادر کننده LNG دنیا در سال 2020 شود درحالی که ایالات متحده هم در حال افزایش صادرات خود است.
حتی روسیه هم تهدیدی علیه قطر است: تاسیسات میدان گازی یامال امسال احتمالا وارد مدار شود و از سال 2019 سالانه 16.5 میلیون تن LNG تولید خواهد کرد.
همزمان، درآمدهای LNG قطر هم به خطر افتاده است: در ماه آگوست قیمت LNG آسیا از 20 دلار در هر mmBtu سال 2014 به 6 دلار رسید.
در نهایت بحران قطر این کشور را در دراز مدت در معرض خطر قرار خواهد داد. اویل پرایس معتقد است قطر برای خودکفایی اقتصادی باید با CCG روابط داشته باشد. بدون دسترسی به بازارهای عربستان سعودی و امارات، و به تبع آن بازارهای غربی، قطر قادر به جذب سرمایه‌گذاری های خارجی نخواهد بود.
کشورهایی که قطر را محاصره کرده‌اند کمی عقب نشسته‌اند و خواستار گفت‌وگو هستند. موضوع این است که قطر هرگز برنده این بحران نخواهد بود. با مقایسه وزن و تاثیر ژئوپولیتیکی قطر با GCC، قطر باید به زودی در مقابل عمل انجام شده قرار گیرد.
