ظهور آنارکوکاپیتالیست یا ال‌کوکوی آرژانتین در زمانه افول چپ آمریکای لاتین
فاطمه لطفی | هفته‌نامه صدا
«شیر»، «ال لوکو»، «کلاه‌گیس» و «جنگجو»؛ اینها القاب اقتصاددانی 53 ساله هستند که حالا قرار است رئیس‌جمهور آرژانتین باشد. به خاطر موهای پرپشت و آشفته‌اش به خود لقب «شیر» داده اما هوادارانش او را «کلاه‌گیس» و «دیوانه» یا همان «ال‌لوکو» خطاب می‌کنند. مارکسیست‌ها را متهم کرده که توطئه آموزش مسائل جنسی را به مدارس آوردند تا خانواده‌ها از هم بپاشند، گسترش خصوصی‌سازی و پایان دادن به سیستم‌های حمایت‌های اجتماعی را درمان درد کسری بودجه آرژانتین می‌داند، می‌خواهد پژو را با دلار آمریکا جایگزین کند، فروش اسلحه را آزاد کند و معتقد است مردم حق دارند اعضای بدن خود را بفروشند و به دنبال ایجاد بازاری برای خرید و فروش اعضای بدن است! با سقط جنین و اتانازی مخالف است و به تغییرات اقلیم بدبین؛ برای دفاع از حرف‌هایش فحش و ناسزا را هم در دستور کار دارد حتی به شخص پاپ! و از اینکه او را «ترامپ آرژانتین» می‌نامند و به ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور اسبق برزیل تشبیه‌اش می‌کنند، خوشحال است. خلاصه برای خودش «شومنی» است که ترامپ در پیام تبریکش به او نوشته «آرژانتین را دوباره به بزرگی خواهی رساند» و بولسونارو گفته «امید در آمریکای جنوبی دوباره خواهد درخشید». «اره‌برقی» را نماد تشکیلات خود انتخاب کرده و قول داده به وعده‌هایش چون اره‌برقی عمل کند.
او خاویر میلی، اقتصاددان «اولترا لیبرال» آرژانتین است که حالا قرار است زمام امور در این کشور بحران زده را در دست بگیرد. خاویر که در سال 2020 اقتصاددانی بود که در میزگردهای تلویزیونی شرکت می‌کرد و از سویی خود را مربی یوگای جنسی معرفی می‌کرد، حالا تبدیل به کسی شده است که ایلان ماسک در شبکه ایکس درموردش می‌نویسد: رفاه در انتظار آرژانتین است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده هم پیروزی‌اش را تبریک گفته است. در مقابل رهبران چپ‌گرای آمریکای لاتین درباره انتخاب میلی هشدار داده‌اند؛ گوستاوو پترو، رئیس‌جمهور کلمبیا گفته بود که رای‌دهندگان آرژانتینی بین «امید و بربریت» یکی را انتخاب می‌کنند و داسیلوای برزیل هم از آرژانتینی‌ها خواسته بود رئیس‌جمهوری را انتخاب کنند که «دموکراسی را دوست دارد و به نهادها احترام می‌گذارد». اما ماریو بارگاس یوسا، نویسنده مشهور پرویی، از حامیان میلی است. رئیس کمپین انتخاباتی میلی، خواهرش، کارینا میلی است. خاویر بارها خواهرش را «رئیس» خود و معمار به قدرت رسیدنش توصیف کرده است.
خاویر میلی کیست؟
اسم آرژانتین برای ما ایرانی‌ها در اولین لحظه احتمالا باید یادآور فوتبال و مسی باشد، اما برای خود آرژانتینی‌ها، به عنوان دومین اقتصاد بزرگ آمریکای جنوبی، این کشور فعلا نماد تورمی 140 درصدی است. حالا کسی در این کشور به ریاست‌جمهوری رسیده که قرار است با اره‌برقی این تورم 140 درصدی را از بین ببرد.
نتایج رسمی شمارش آراء دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آرژانتین نشان داد که خاویر میلی توانسته با کسب ۵۵.۹۵ درصد آرای ریخته شده به صندوق‌ها، از رقیب خود سرجیو ماسا (وزیر اقتصاد) پیشی بگیرد و به این ترتیب از ۱۰ دسامبر قدرت اجرایی را از آن خود کند.
شاهکار میلی بر هم زدن آن چیزی است که آرژانتینی‌ها «لا گریتا» یا «شکاف عظیم» می‌نامند یعنی چرخه سنتی رقابت سیاسی قطبی شده که طی آن چپ‌های میانه و راست میانه کشور برای کنترل نهادهای حاکمیتی رقابت می‌کنند.
اما این رئیس‌جمهور جدید در کمپین انتخاباتی خود اظهارات و ادعاهای بسیار عجیبی مطرح کرده است که همگی نشان از به قدرت رسیدن یک پوپولیست در این کشور آمریکای لاتین دارد. به بخشی از اظهارات خاویر اشاره شد. اما یکی از عجیب‌ترین این اظهارات این است که در مبارزات انتخاباتی خود گفته بود از طریق یک رسانه معنوی توانسته است با سگ مرده خود ارتباط برقرار کند و روح این سگ به خاویر توصیه کرده که برای ریاست‌جمهوری نامزد شود. گویا خاویر 50 هزار دلار پرداخته است تا سگ محبوبش شبیهسازی شود. نتیجه این شبیهسازی تولد چهار سگ بود که به نام‌های موری به یاد موری راتبارد؛ رابرت به یاد رابرت جیمز شیلر؛ لوکاس به یاد رابرت لوکاس؛ و میلتون به یاد میلتون فریدمن؛ چهار اقتصاددان بزرگ آمریکایی محبوب خاویر نامگذاری شدند. خاویر سگ‌هایش را «بهترین استراتژیست‌های جهان» می‌داند و از سگ مرده‌اش به عنوان بهترین مشاور سیاسی‌اش نام می‌برد.
اظهارات عجیب خاویر به همین‌جا ختم نمی‌شود. وقتی خاویر از بازار فروش اعضای بدن صحبت می‌کرد، از او پرسیدند درباره فروش کودکان چه نظری دارد، و خاویر جواب داد: «خب! بستگی دارد».
خاویر که فرزند یک راننده اتوبوس و زنی خانه‌دار است، بارها در برنامه‌های تلویزیونی درباره پدر و مادرش گفته بود «آنها برای من مرده‌اند». او در کودکی به شدت آزار دیده بود و تنها حامی‌اش مادربزرگ و خواهرش کارینا بوده‌اند. بعدها بالاخره به کنگره راه یافت و یک سال و نیم در کنگره بود اما حقوقی که از کنگره می‌گرفت را بین هوادارانش تقسیم می‌کرد. و حالا با شعارها و برنامه‌های اقتصادی نه‌چندان نرمال خود در کشوری دچار بحران تورم و با کسری بودجه بالا، توانسته است زمام امور را در دست بگیرد.
برنامه‌های اقتصادی میلی
آمریکای لاتین مدت‌های طولانی تحت سلطه احزاب سیاسی چپ بوده است. در اوایل دهه 2000 میلادی یک از سری از دولت‌های چپ در منطقه با سیاست‌های دولتی و کمک‌های اجتماعی خود با پشتیبانی پول نقد، موجی را به راه انداختند که به «موج صورتی» مشهور شد. این موج با انتخاب هوگو چاوز در ونزوئلا شروع شد و در کمتر از یک دهه احزاب چپ مترقی در برزیل، آرژانتین، اروگوئه، بولیوی، نیکارگوئه، اکوادور، السالوادور و پاراگوئه در انتخابات پیروز شدند. در سال 2018 هم با پیروزی مانوئل لوپز اوپرادور در مکزیک دوباره موج صورتی جدیدی به راه افتاد. پس از آن ائتلاف احزاب چپ در سال 2019 در آرژانتین به پیروزی رسیدند و این زنجیره در طی سال‌های بعد در پرو، شیلی و هندوراس ادامه یافت. اما بعدها با به قدرت رسیدن کسانی چون ژائیر بولسونارو در برزیل و مائوریسیو ماکری در آرژانتین، «موج آبی» جناح راست به راه افتاد.
از آغاز سال 2023 حدود 12 کشور از 19 کشور منطقه به دست دولت‌های چپ اداره می‌شود، به بیانی 92 درصد جمعیت منطقه و 90 درصد تولید داخلی ناخالص آن. اما سال 2024 احتمالا تقسیمات قدیمی بین چپ و راست به هم می‌ریزد و منطقه شاهد سیاست پیچیده‌تری خواهد بود. تحلیلگران بر این باورند که این منطقه در سال 2024 شاهد افول دولت‌های چپ در سراسر منطقه از مکزیک و کلمبیا تا شیلی خواهد بود.
دولت فعلی آرژانتین دولتی پرونیسم است و حزب اصلی این ایدئولوژی حزب عدالت‌گرای آرژانتین بوده و از سال 1946 تاکنون از 12 رئیس‌جمهور این کشور 9 رئیس‌جمهور پرونیست بوده‌اند. پرونیسم‌ها ترکیبی هستند از ملی‌گرایی، عوام‌گرایی، جنبش کارگری و سوسیالیسم راست‌گرا. مرکزیت برنامه آنها عدالت اجتماعی و دولت رفاه است. این آخری 180 درجه با سیاست‌های خاویر میلی تفاوت دارد. از زمان فروپاشی حکومت نظامی و بازگشت دموکراسی در سال 1983، تنها یکی از سه رئیس‌جمهور غیرپرونیست آرژانتین توانست دوران مسئولیت خود را کامل به پایان برساند.
حالا دوستان و دشمنان رئیس‌جمهور جدید آرژانتین او را با همتایان پوپولیست راستگرای خود، دونالد ترامپ و بولسونارو مقایسه می‌کنند اما هستند کسانی که خاویر را ترکیبی از بوریس جانسون و عروسک قاتل چاکی می‌دانند.
میلی اما خود را آنارکو-کاپیتالیسم می‌داند. آنارکو-کاپیتالیسم یا آنارکومارکتیسم، یک فلسفه سیاسی لیبرترین است که معتقد به حذف حکومت به نفع خویش فرمانی در یک بازار آزاد است. در یک جامعه آنارکو-کاپیتالیستی، اجرای قانون، دادگاه‌ها و همه خدمات دیگر، به جای دولت و به واسطه دریافت مالیات، توسط رقابت‌کنندگان با بودجه خصوصی انجام می‌شوند و پول نیز از طریق بخش خصوصی و به‌طور رقابتی در یک بازار باز فراهم می‌آید. این فلسفه می‌گوید که قراردادهای داوطلبانه بین افراد باید بر ارائه همه کالاها و خدمات در جامعه، از جمله آموزش، حفاظت از محیط زیست، راه‌سازی و اجرای قانون حاکم باشد. به‌طور کلی آنارکولیبرترینیسم، آنارشیسمی است که از مالکیت خصوصی دفاع می‌کند. تاریخ این نظریه به مکتب وین برمی‌گردد که موری راتبارد، که یکی از سگ‌های خاویر هم به نام او نامگذاری شده، از پیشگامانان این نظریه هستند.
در آنارکوکاپیتالیسم راتبارد فرد حق دارد تا زمانی که به بدن فرد دیگری تجاوز نکرده، با بدن خودش هر کاری که می‌خواهد بکند. ایده ایجاد بازار فروش اعضای بدن خاویر هم بر همین مبناست. اصل بنیادین نظریه سیاسی لیبرترین می‌گوید که هرکس مالک خویشتن است و حق مطلق قضاوت درباره بدن خویش را داراست.
میلی با بسط منطق راتبارد، دولت را «یک سازمان جنایتکار» توصیف می‌کند. او می‌گوید «شما داوطلبانه مالیات پرداخت نمی‌کنید بلکه به زور اسلحه از شما مالیات می‌گیرند». این آزادی‌خواهی میلی در قالب آنارکوکاپیتالیسم برای جامعه آرژانتین تقریبا چیز نوعی است. خاویر از کاهش قوانین کار می‌گوید و دولتی بسیار کوچک که باعث رشد اقتصادی خواهد شد. او معتقد است که دولت رفاه باید برچیده شود، زیرا هزینه‌های تصمیمات را به دیگران منتقل می‌کند، نه اینکه افراد را مسئول اعمالشان کند. در نظریات خاویر حداقل نیمی از وزارتخانه‌های کشور از جمله آموزش و بهداشت باید حذف شوند. این همان اره‌برقی است که قرار است این برش‌ها را در دولت آرژانتین ایجاد کند. او تاکید دارد که اصول آزادیخواهانه سنتی، مانند مهاجرت بدون محدودیت و قانونی کردن مواد مخدر غیرقانونی، تنها در غیاب دولت رفاه «شگفت‌انگیز» هستند.
اما حتی کسی چون میلی هم می‌داند که جایی باید ترمز وعده‌های عجیب و غریب دادن را کشید. او در مصاحبه‌ای به اکونومیست گفته است که «محدودیت‌های زندگی واقعی» را می‌پذیرد و هرچند از نظر فلسفی با آنارکوکاپیتالیسم موافق است، در عمل او یک «مینارشیست» است، نگاهی نرم‌تر از آنارشیسم لیبرتارین که در آن تنها وظیفه دولت این است که ارتش، پلیس و دادگاه‌ها را برای شهروندان فراهم کند. از نگاه مینارشیست‌ها حکومت هیچ حقی برای استفاده از انحصار خود بر استفاده از زور به منظور دخالت در مناسبات آزاد بین مردم ندارد و تنها وظیفه دولت را تضمین‌کننده آزادبودن مناسبات بین افراد می‌بینند. بنابراین میلی می‌گوید که ایجاد چنین دولت محدودی ده‌ها سال طول می‌کشد.
میلی می‌گوید آرژانتین قرار است جایگاهی را در جهان پس بگیرد که هرگز نباید از دست می‌داد اما ناظران بر این اعتقادند که حتی اگر بخش کوچکی از ایده‌های این فرد عملی شود، پشیمانی‌های بسیار بزرگی به بار خواهد آورد. پیروان او اغلب کلاه‌هایی بر سر می‌گذارند که عبارت «آرژانتین را دوباره عالی بساز» بر آن نوشته شده است، همان کاری که طرفداران ترامپ انجام می‌دهند. دولت پرونیست فعلی آلبرتو فرناندز، تورم سالانه 54 درصدی دسامبر 2019 را به 143 درصد فعلی رسانده است. از سویی درصد فقرای این کشور، که بر اساس تعریف آرژانتین کسانی هستند که توانایی خرید یک کیسه کالای اساسی و استفاده از خدمات ضروری مثل حمل‌ونقل را ندارند، از 36 درصد به 40 درصد رسیده است. این دولت 32 نوع مالیات جدید برقرار کرده و با نرخ‌های جدید ارز که مدام تغییر می‌کنند باعث سردرگمی سرمایه‌گذاران شده است. در این دولت، آرژانتین 44 میلیارد دلار بدهی به صندوق بین‌المللی پول بالا آورده است درحالی که ذخایر خالص ارز خارجی آرژانتین کمی بیش از 10 میلیارد دلار است.
اره‌برقی میلی متعهد شده است که هزینه‌های عمومی را تا 15 درصد جی‌دی‌پی کاهش دهد، این هزینه‌ها هم‌اکنون برابر با 38 درصد جی‌دی‌پی آرژانتین هستند. اما چنین وعده‌ای چندان هم به راحتی عملی نخواهد شد. بخش بزرگ افزایش هزینه‌های دولت آرژانتین مربوط است به حقوق بازنشستگان که چون چاه ویلی 12 درصد از تولید ناخالص داخلی را از آن خود کرده است، این رقم مشابه قرمی است که کشورهایی ثروتمندی مانند آلمان و فنلاد هزینه می‌کنند. اگر میلی بخواهد حقوق بازنشستگی و یارانه‌ها را در کوتاه مدت کاهش دهد به افزایش فقر در این کشور کمک خواهد کرد و با شعار دوباره ساختن آرژانتین منافات خواهد داشت. کارشناسان معتقدند که میلی در این مسیر در نهایت قادر خواهد بود تنها به اندازه 5 درصد تولید ناخالص داخلی از هزینه‌ها بکاهد.
علاوه بر این اره‌برقی به سمت مالیات‌ها و مقرارت صادراتی هم خواهد چرخید و میزان مالیات‌ها را کاهش و مقرارت را کمتر خواهد کرد. قرار است شرکت‌های دولتی با اره‌برقی خاویر از دولت جدا و به بخش خصوصی واگذار شوند.
اما شاید یکی از بزرگترین بخش‌هایی که واقعا نیاز به اره‌برقی خاویر دارد، تعداد وزاتخانه‌های این کشور است، قرار است 18 وزارتخانه، به یکباره تبدیل به 8 وزاتخانه شوند.
در قلب برنامه‌های اقتصادی میلی برای نجات اقتصاد آرژانتین، جایگزینی واحد پول این کشور، پزو، با دلار آمریکا قرار دارد، به این معنی که سیاست‌های پولی آرژانتین به جای بوینس‌آیرس در واشنگتن تعیین و تنظیم خواهد شد. چنین سیاستی پیشتر در پاناما و اکوادور هم اجرا شده است اما هیچ کدام از این کشورها به بزرگی آرژانتین نبوده‌اند. میلی بارها گفته است که تنها راه برای پایان دادن به بلای تورم آرژانتین که به 140 درصد رسیده، جلوگیری از ادامه چاپ پول توسط سیاستمداران است. به این ترتیب خاویر قصد دارد درهای بانک مرکزی را تخته کند و به سمت نرخ ارز واحد حرکت کند. او می‌گوید بانک مرکزی کشور چیزی نیست جز ماشینی برای چاپ پول برای سیاستمداران «کج».
در اوایل دهه 1990 ایده‌ای مشابه همین ایده جایگزینی ارز ملی با دلار در بوینس‌آیرس به اجرا درآمده بود. در آن زمان پس از یک دوره رکود و تورم شدید، دولت نرخ مبادله در برابر دلار را یک پزو تعیین کرد. این استراتژی که به عنوان تبدیل‌پذیری شناخته می‌شود، در سال 2002 و پس از یک رکود عمیق و اعتراضات خیابانی خشونت‌آمیز علیه محدودیت‌های برداشت بانکی، کنار گذاشته شد.
اقتصادانان مشکلات آشکار بسیاری را در این برنامه اقتصادی میلی نشان می‌دهند. اولین مورد این است که آرژانتین و ایالات متحده اقتصادهای بسیار متفاوتی دارند و بنابراین سیاست پولی مناسب برای یکی ممکن است برای دیگری اشتباه باشد. کارشناسان بر این باورند که اگر قرار است دلار جایگزین پزو شود، تورم به شدت تشدید خواهد شد، آرژانتینی‌ها به سمت مبادله پزو با دلار خواهند رفت درحالی که بانک‌های این کشور و حتی صندوق بین‌المللی پول هم نمی‌تواند این همه دلار برای جایگزینی با پزو اختصاص دهد. مشکل دومی هم که کارشناسان بر آن تاکید دارند همین است. آنها می‌گویند آرژانتین دلارهای خود را از کجا خواهد آورد؟ در حال حاضر، بانک مرکزی تقریبا هیچ نوع ذخایر دلاری ندارد و فقدان دسترسی به بازارهای سرمایه جهانی برای به دست آوردن این میزان دلار برای حفظ اقتصاد هم مشهود است. در تئوری، میلی می‌تواند برای دریافت وام به صندوق بین‌المللی پول مراجعه کند، اما شانس موفقیت زیادی در این زمینه نخواهد داشت. آرژانتین در حال حاضر بزرگترین وام گیرنده از صندوق بین‌المللی پول است و 44 میلیارد دلار (35 میلیارد پوند) به آن بدهکار است. صندوق بین‌المللی پول در مورد اینکه آیا دلاری شدن در کوتاه مدت امکان‌پذیر است یا خیر، تردید دارد. پزو قبل از دلاری شدن نیاز به کاهش ارزش قابل توجهی دارد و یک ارز ضعیف‌تر باعث افزایش قیمت‌ها و اوج‌گیری بیشتر تورم می‌شود.
مورد سوم اینکه حتی اگر بتوان راه حلی برای مشکلات فنی مرتبط با کنار گذاشتن پزو پیدا کرد، شوک درمانی میلی به این صورت احتمالا روی صورت خودش منفجر خواهد شد. دلاری شدن یک خیابان یک طرفه است، یک قمار سیاستی بدون امکان خروج که می‌تواند آرژانتین را در مسیری ناپایدار قرار دهد و اقتصاد را از بین ببرد.
شوک درمانی‌هایی که میلی قول آنها را داده است و مورد پذیرش آرژانتینی‌ها قرار گرفته است نشان از سرخوردگی بسیار زیاد مردم این کشور از سال‌ها تورم و بحران اقتصادی دارد. فدریکو فینچلشتاین، مورخ آرژانتینی که موج جدید ظهور رهبران پوپولیست دست راستی، از جمله ترامپ، بولسونارو و میلی را مطالعه می‌کند، می‌گوید: «دولت فعلی یک دولت شکست خورده با سطح تورم بی‌سابقه است و رقیب میلی وزیر اقتصاد این دولت بود. بنابراین مردم با خودشان می‌گویند: «بین یک چیز وحشتناک و یک مرد دیوانه، بیایید به سمت این مرد دیوانه برویم، زیرا شاید بهتر از یک چیز وحشتناک باشد.» او ادامه می‌دهد: شما دو کاندیدای واقعا بد داشتید و سوال واقعی در آرژانتین این بود که: شَرِّ کوچکتر کدام است؟ یکی از روزنامه‌های برزیلی نوشته بود که آرژانتینی‌ها دو انتخاب دارند: دراکولا یا فرانکنشتاین. و دانشمند دیوانه هم مری شلی در میلی تبلور یافته است.
آرژانتین ممکن است بهترین تیم فوتبال جهان را داشته باشد اما اقتصاد آن در سال‌های اخیر فاجعه‌بار عمل کرده است. تورم به 140 درصد رسیده و خشکسالی سه ساله منجر به کاهش شدید تولیدات کشاورزی شده است. از هر پنج نفر آرژانتینی دو نفر در فقر زندگی می‌کنند و ارز این کشور طی چهار سال 90 درصد ارزش خود را از دست داده است. اما نیکلاس سالدیاس، تحلیلگر ارشد آمریکای لاتین در واحد اطلاعات اکونومیست، بخش تحقیق و تحلیل گروه اکونومیست، می‌گوید که «بسیاری از اصلاحات پیشنهادی میلی، به ویژه در میان آرژانتینی‌های کم درآمد، محبوبیتی نخواهد داشت و احتمالا باعث ناآرامی اجتماعی از طریق اتحادیه‌های کارگری و جنبش‌های اجتماعی قدرتمند این کشور خواهد شد. در نتیجه سیاست آرژانتین در ماه‌های آینده به شدت دو قطبی و تفرقه‌انگیز خواهد شد». اما مردم می‌گویند ظهور میلی حتی اگر به فاجعه هم ختم شود، دست‌کم یک فاجعه جدید است متفاوت با فاجعه دولت‌های چپ قبلی.
غیر منطقی در سیاست خارجی
میلی در سیاست خارجی هم چندان منطقی نشان نداده است. او لولا داسیلوا را کمونیست و چینی‌ها را قاتل خوانده و گفته نه با داسیلوا و نه با شی ملاقات نخواهد کرد، این درحالی است که چین و برزیل بزرگترین شرکای تجاری آرژانتین هستند. تحلیگران این گفته‌ها را نشان از چربش ایدئولوژی بر سیاست در منش میلی می‌دانند. باور بر این است که میلی نمی‌داند که انتقاد از رهبران شرکای تجاری اصلی آرژانتین، یعنی برزیل و چین، ممکن است به تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی این کشور آسیب برساند. اگرچه او می‌گوید می‌خواهد درهای آرژانتین را به روی تجارت آزاد باز کند، اما پیشنهاد می‌کند از مرکوسور، بلوک تجاری متشکل از برزیل، آرژانتین، پاراگوئه و اروگوئه خارج شود، بلوکی که ممکن است به زودی با اتحادیه اروپا توافق تجارت آزاد امضا کند.
تحلیلگران درک او از سیاست و تجارت بین‌الملل را در بهترین حالت غیرطبیعی و در بدترین حالت توطئه‌آمیز می‌دانند. میلی خلاصه سیاست خارجی خود را چنین توصیف کرده است: «همه کسانی که می‌خواهند علیه سوسیالیسم در سطح بین‌المللی بجنگند، متحدان من هستند». او به صراحت اعتراف نمی‌کند که دونالد ترامپ را تحسین می‌کند، اما از طرفداران پر و پا قرص ژایر بولسونارو از جناح راست برزیل است که به اعتقاد ناظران سیاسی بسیاری از منش‌های ضد دموکراتیک ترامپ را کپی‌برداری کرده است.
میلی هم به نظریه‌های توطئه معتقد است، نظریه‌هایی که می‌گویند بولسونارو برنده واقعی انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته بود. گویا به اعتقاد میلی، داسیلوا پشتیبان تظاهراتی بود که در آن هزاران بولسوناریست به ساختمان‌های دولتی در برازیلیا، پایتخت، هجوم بردند و خواستار کودتا شدند. در همین راستا، میلی مدعی است که در انتخابات مقدماتی آرژانتین در ماه اوت 5 درصد آرایش را ربوده‌اند!
نگاه اجتماعی؛ یک پوپولیست اعظم
در این انتخابات میلی به جای اینکه شهر را مملو از تابلوهای تبلیغاتی کند انبوهی از ویدئوها و محتواهای رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی تولید کرد که در میان رای‌دهندگان جوان محبوب شدند. رای‌دهندگان زیر 29 سال میلی را به یک مدعی ریاست‌جمهوری تبدیل کردند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که نزدیک به 50 درصد از این رای‌دهندگان از راست افراطی حمایت می‌کنند. میلی به آنها می‌گوید که «این جنبش با شما متولد شد».
احساس خشم به‌ویژه در میان جوانان آرژانتینی، که در مشاغل غیررسمی به کار مشغولند و حقوق کمتری نسبت به جمعیت میانسال و مسن دریافت کنند، شدید است. تیک‌تاک برای نزدیکی میلی به این جوانان بسیار خوب عمل کرده است. میلی 1.5 میلیون دنبال کننده در این پلتفرم دارد، در حالی که رقیبش تنها 254000 دنبال کننده دارد. مشاور میلی، فرناندو سریمدو، بازیگر مهمی در استراتژی دیجیتال راست افراطی آمریکای لاتین است. از مشتریان قبلی او بولسونارو بود که با یک برنامه ارتباطی رسانه‌های دیجیتال را در اولویت قرار داده بود و 5.5 میلیون دنبال کننده در تیک تاک داشت.
خاویر در اکثر ویدیوهای خود در تیک‌تاک به دوربین نگاه می‌کند و به سوالاتی درباره سیاست‌های خود از سوی یک فرد 22 ساله پاسخ می‌دهد که او را با عنوان «جاوی» کوچک خطاب قرار می‌دهد. میلی این سخنرانی‌های کوتاه را با فریادی که علامت تجاری خودش قرار داده به پایان می‌رساند: «زنده باد آزادی، لعنت به آن». در اینستاگرام، که میلی 3.6 میلیون دنبال کننده دارد میم‌هایی را به اشتراک می‌گذارد و برنامه‌های زنده ماهانه محبوب را میزبانی می‌کند و حقوق کنگره خود را بین هوادارانش قرعه کشی می‌کند تا «پولی را که به زور از آنها گرفته شده به مردم پس دهد.» در جدیدترین پخش زنده، او در کنار کارکنان خود شعار «کاست [سیاسی] ترسیده است» سر می‌دهد.
به اعتقاد جامعه‌شناسان چهره‌های راست‌گرایی مانند میلی به‌خاطر زبان ساده و پر از نارضایتی‌شان در فضای مجازی به‌خوبی پذیرش می‌گیرند و این سیاستمداران زمان بیشتری را صرف شبکه‌های اجتماعی می‌کنند تا حضور در رسانه‌های خبری سنتی می‌کنند، که این دومی بر عکس شبکه‌های اجتماعی که به طور گسترده گسترش یافته‌اند، در فضاهای دست راستی بی‌اعتبار می‌شود. او از اکوسیستم رو به رشد از اینفلوئنسرهای جوان راستگرای آرژانتینی بهره می‌برد که پیام میلی را تقویت می‌کنند.
میلی خود را نه تنها به عنوان یک سیاستمدار راست‌گرایانه، بلکه به عنوان یک جنگجوی فرهنگی با ماموریت تکان دادن جامعه آرژانتین می‌بیند. گویا برخی از مواضع میلی بازتاب مواضع جمهوری‌خواهان محافظه‌کار در ایالات متحده‌ست، سخنرانی‌های مملو از ناسزاگویی او را شبکه خبری ان‌بی‌سی نیوز در جنگ فرهنگی جهانی که گاه بر گفتمان سیاسی در ایالات متحده، برزیل و دیگر نقاط دنیا غلبه می‌کند، بخشی از شهرت او می‌داند. میلی با سیاست‌های فمینیستی و سقط جنین مخالف است. درحالی که آرژانتین در سال‌های اخیر این سیاست‌ها را قانونی کرده خاویر پیشنهاد همه‌پرسی را برای لغو این قانون داده است. از دیگر نمادهای راست‌افراطی بودن خاویر همین است که دخالت انسان‌ها را در ایجاد تغییر اقلیم رد کرده است. او در یک برنامه تلویزیونی، پاپ فرانسیس را که آرژانتینی است به خاطر دفاع از عدالت اجتماعی «ابله» می‌داند و رئیس کلیسای کاتولیک رم را «نماینده بدخواهی روی زمین» خوانده است. در یک کلام، میلی می‌داند چگونه با زبان عموم مردم در منطقه‌ای چون آمریکای لاتین سخن بگوید.
جایگاه ائتلاف میلی در آرژانتین
هفته‌نامه اکونومیست معتقد است «اگرچه شاید میلی به راحتی توانسته رئیس‌جمهور آرژانتین شود اما اینکه به راحتی بتواند به این سمت خود ادامه بدهد بعید است». ائتلاف او تنها دو سال است که ایجاد شده است. این حزب از حمایت هیچ یک از فرمانداران قدرتمند آرژانتین برخوردار نیست و تنها 38 کرسی از 257 کرسی در کنگره و 7 کرسی از 72 کرسی سنا را در اختیار دارد. احتمال اینکه او با مقاومت شدید جنبش‌های اجتماعی روبه‌رو شود بسیار بالاست. نبود چنین پایگاه سیاسی به همراه مشکلات عمیق اقتصادی آرژانتین، دستیابی به وعده‌های بزرگی را که میلی داده است با موانع بسیار همراه خواهد کرد. کارشناسان معتقدند میلی با این میزان پشتیبانی کم از سوی در کنگره و سنا، باید بتواند با نمایندگان مذاکره کند، مهارت لازمی که البته میلی فاقد آن است. تمایل میلی به تقسیم جهان به دو گروه دشمنان سوسیالیست و دیگران نشان می‌دهد که او برای مذاکره با کنگره که در آن جنبش پرونیست چپ‌گرا همچنان قدرت زیادی در دست دارد، با دشواری مواجه خواهد بود. او از زبانی تحریک‌آمیز علیه مخالفان استفاده کرده؛ در مصاحبه‌های قبلی شهردار میانه‌روی بوئنوس‌آیرس را «یک تکه گُه چپ‌گرا» خواند و گفته که رئیس سابق کابینه دولت راست‌میانه باید با شمشیر سامورایی سر بریده شود.
اما ناظران بر این باورند میلی وقتی قدرت را به دست گیرد مجبور است از بسیاری از وعده‌هایی که داده است عقب بنشیند. سخنرانی پیروزی میلی هم تقریبا چنین چیزی را نشان می‌دهد. او در این سخنرانی صحبتی از تخته کردن در بانک مرکزی یا دلاری کردن اقتصاد کشورش به میان نیاورد. احتمالا از کمپین انتخاباتی تا جمع‌کردن رای و به قدرت رسیدن، فرصتی دست داده تا میلی با دو دو تا چهارتا کردن اندکی از آتش شعارهای عجیب خود بکاهد.
آینده آرژانتین با ال‌کوکو به کجا می‌رسد؟
بسیاری از کسانی که وعده ساخت دوباره آرژانتین را از میلی می‌شنوند یاد دونالد ترامپ در خاطرشان زنده می‌شود. اما واقعیت این است که اگرچه میلی در نوع وعده‌دادن‌هایش بسیار شبیه رئیس‌جمهور اسبق ایالات متحده است اما اقتصادی که میلی تحویل گرفته است هیچ شباهتی به اقتصاد ایالات متحده در دست ترامپ ندارد. میلی با وضعیت اقتصادی بسیار پیچیده‌ای مواجه است. بسیاری رای دادن مردم آمریکا به میلی را نه به دلیل لفاظی‌های تحریک‌آمیز او که بلکه اقدامی از سر استیصال می‌دانند.
آرژانتین هم‌اکنون گرفتار وضعیت بسیار وحشتناکی شده است. تورم سالانه این کشور هم‌اکنون بیش از 140 درصد است و پیش‌بینی می‌شود این تورم تا اوایل سال آینده به 200 درصد برسد. زمانی که آلبرتو فرناندز، رئیس جمهور مستعفی پرونیست آرژانتین در سال 2019 روی کار آمد، تورم 54 درصد بود و از هر 10 آرژانتینی چهار نفر در فقر زندگی می‌کنند. در هفته‌های پیش از انتخابات، سرجیو ماسا، وزیر اقتصاد و رقیب میلی، در یک اقدام پوپولیستی کمک‌های دولتی را به مردم افزایش داد، این کمک‌ها معادل یک درصد تولید ناخالص داخلی است.
کارشناسان آرژانتین را کشوری ورشکسته می‌دانند با نسبت بدهی عمومی به تولید ناخالص داخلی 90 درصد و کسری مالی برابر با 10 درصد تولید ناخالص داخلی. اوراق قرضه در این کشور کمتر از 33 درصد ارزش اسمی خود معامله می‌شوند و پیشتر هم درباره بدهی 44 میلیارد دلاری به صندوق بین‌المللی پول در مقابل ذخایر ارزی 10 میلیارد دلاری صحبت شد. این کشور حداقل 15 نرخ ارز مختلف دارد از جمله یک نرخ ارز ترجیحی برای صادرات سویا. در حالی که نرخ ارز رسمی عمده‌فروشی 354 پزو در هر دلار است در بازار سیاه ارز نزدیک به 900 پزو معامله می‌شود.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اگر میلی بخواهد با کابوس آرژانتین روبه‌رو شود ابتدا باید هزینه‌ها را کاهش دهد. کاهش حقوق بازنشستگی و برداشت یارانه‌های سوخت از جمله برق و گاز اولین هدف‌های این دولت می‌تواند باشد. میلی قول داده از حقوق بازنشستگی خود چشم بپوشد و قطع این حقوق را تا دیپلمات‌ها، قضات و دیگر روسای جمهور هم گسترش خواهد داد. آزادسازی نرخ ارز هم دیگر پیشنهاد اقتصاددانان برای بازسازی اقتصاد آرژانتین است چون این کشور دیگر دلاری ندارد تا پشتیبان نرخ‌های رسمی ارز باشد. و سوم اینکه این کشور باید فکری به حال بدهی‌های خود داشته باشد، در این صورت صندوق بین‌المللی پول باید به زیان 44 میلیارد دلاری وام‌هایی که به آرژانتین اعطا کرده اعتراف کند، یا نرخ‌های بهره مصنوعی پایینی را اعمال کند که این خود نیز یکی از بزرگترین اشتباهات در تاریخ صندوق خواهد بود.
یکی از اقداماتی که میلی وعده آن را داده تحول در سیستم آموزش و مراقبت‌های بهداشتی است. اره برقی او قرار است دو وزارتخانه آموزش و بهداشت را هم اره کند. اما در مقابل میلی قرار است با این دو خدمات دولتی چه کند؟ راه چاره میلی آموزش کوپنی است. او از یک سیستم کوپن در آموزش صحبت می‌کند که در آن به والدین منابعی داده می‌شود تا تصمیم بگیرند فرزندان خود را کجا بفرستند نه اینکه دولت بودجه را به مدارس منتقل کند. درباره مراقبت‌های بهداشتی هم رئیس جمهور آینده آرژانتین معتقد است که باید تدارکات عمومی را به سمت یک مدل مبتنی بر بیمه حرکت داد. اما موضوع این است که هم آموزش و هم مراقبت‌های بهداشتی توسط استان‌های آرژانتین اداره می‌شوند، بنابراین در عمل میزان تغییراتی که دولت فدرال می‌تواند در این دو حوزه اعمال کند محدود است.
میلی برای آینده سیستم دلاری که قصد دارد جایگزین پزو کند نیز برنامه‌هایی دارد از جمله امیلیو اوکامپو، استراتژیست ارشدش در این زمینه، احتمالا با کسب اجازه از روح سگ مرحوم میلی، می‌گوید که برای دستیابی به چنین هدفی دولت باید به تمام دلارهای موجود در کشور دسترسی داشته باشد. از جمله او پیشنهاد داده است که صدها میلیون دلار توسط آرژانتینی‌های خارج از کشور به این کشور بازگردانده شود. پیشنهاد دوم اوکامپو هم این است که مردم دلارهایی را که زیر تشک‌های خود پنهان کرده‌اند به سیستم مالی کشور بازگردانند. این درحالی است که از زمان پیروزی میلی در انتخابات مقدماتی در آرژانتین در 13 اوت، پزو تقریبا یک‌پنجم ارزش خود را از دست داده است. این کاهش ارزش بیشتر به دلیل در اقلیت بودن حزب او در کنگره است. اوکامپو پیشنهاد ایجاد یک صندوق با هدف ویژه در حوزه قضایی کشورهای همسود را هم ارائه کرده که شامل اوراق قرضه خزانه، قرض از صندوق بازنشستگی عمومی و سهام شرکت‌های دولتی نفت است. استفاده از این اوراق به عنوان وثیقه برای استقراض در مقابل صندوق یکی از گزینه‌های جذب وجه نقد است. اما میلی می‌گوید که تیم او 5 گزینه دارند که اجرای آنها به وضعیت بازار در دسامبر، که دولت جدید قدرت را در دست می‌گیرد، بستگی دارد. تمام این پیشنهادات به جای اینکه با فرمان رئیس‌جمهور اجرا شود، به کنگره ارسال می‌شود. او تنها در صورتی به همه پرسی روی خواهد آورد که کنگره پیشنهاد او را برای حذف بانک مرکزی و کاهش اندازه سایر بخش‌های دولت رد کند. میلی الگوهای آرژانتین را در اقتصاد طرفدار بازار، استرالیا، ایرلند و نیوزلند معرفی می‌کند.
به طور خلاصه سال آینده سال عجیبی برای دومین اقتصاد آمریکای لاتین خواهد بود، اقتصادی که مردمش احتمالا نه از سر علاقه، بلکه به عنوان دهن‌کجی به چپ‌ها کسی را چون خاویر میلی بر سر قدرت آورده‌اند. اما نتایج این انتخاب به باور بسیاری بر کل منطقه تاثیر خواهد داشت و از سویی با سابقه نه چندان موفقی که دولت‌های غیرچپ در آرژانتین داشته‌اند، باید منظر ماند تا دید آیا خاویر میلی تا به آخر اره‌برقی خود را روشن نگه خواهد داشت یا واقعیت کشورداری در آرژانتین بحران زده چون سیلی محکمی در صورتش، باعث عقب‌نشینی‌های استراتژیک این پوپولیست برهم‌زننده لاگریتا خواهد شد.
منابعی که در تهیه این گزارش به کار گرفته شده‌اند: هفته‌نامه اکونومیست، نشریه فارن‌پالیسی، نشریه پالیتیکو، روزنامه گاردین، شبکه خبری ان‌بی‌سی نیوز، شبکه خبری یورو نیوز.
