کمبود آب فقط یکی از فاکتورهای مهاجرت هاست

کارشناسان بر این باورند که نباید دلایل مهاجرت ها را صرفا به کمبود آب تقلیل داد. مهاجرت ها تنها مربوط به فجایع طبیعی ناگهانی نیستند، بلکه واکنشی هستند به کاهش پیش رونده منابع آبی، کاهشی که بر بقای حیات مردم تاثیر می گذارد.

به گزارش «انرژی امروز» سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد در گزارشی که در سال 2018 منتشر کرده بود، بر این نکته تاکید داشت که تمامی بررسی های این سازمان نشان می دهد افزایش تنش های آبی باعث می شود مردم در معرض کمبود آب تصمیم به مهاجرت بگیرند. در این گزارش استدال شده است که افزایش متوسط دمای هوا با افزایش تنش‌های آبی همبستگی دارد. در این گزارش آمده است که «ترکیبی از دمای بالا و کاهش بارندگی با افزایش نرخ مهاجرت‌ها از این مناطق مرتبط است. رابطه علی بین دما، تنش آبی و مهاجرت هنوز هم به خوبی شناخته شده نیست». و از طرفی در این گزارش آمده است که رابطه مشخصی بین این عوامل در آسیای مرکزی، خاورمیانه و ساحل مرکزی وجود دارد.

سازمان بین المللی مهاجرت IMO هم در گزارشی می گوید در سال های اخیر روند مهاجرت در جوامع بشری افزایش یافته است. بر اساس آماری که این سازمان در گزارش سال 2018 خود ارائه می دهد در حال حاضر 258 میلیون مهاجرت بین المللی در جریان است یعنی معادل با 3.3 درصد جمعیت جهان. البته این ارقام دربر گیرنده مهاجرت های داخل کشورها نیست. و اگر مهاجرت های داخل کشورها را درنظر بگیریم، به عدد 760 میلیون مهاجرت داخلی در سطح جهان خواهیم رسید.

سازمان بین المللی مهاجرت بر این باور است که این مهاجرت ها به دلیل کمبود منابع طبیعی صورت می گیرد و حکمرانی منابع آبی مهمترین الزامی است که در سیاست های مربوط به مهاجرت باید مد نظر باشد.

با این حال مجمع جهانی اقتصاد معتقد است در کنکاش علل مهاجرت نباید فقط به کمبود آب تمرکز کرد. کمبود آب فقط یکی از فاکتورهایی است که باعث می شود میلیون ها نفر هر ساله خانه و زندگی خود را رها کنند اما اغلب تنها دلیل این مهاجرت نیست. در اغلب موارد دلیل اقتصادی و مشکلات اجتماعی چون تنش های سیاسی و قومی یا نبود شغل است که باعث می شود در این سطح وسیع مردم به فکر ترک محل زندگی خود باشند.

مجمع جهانی اقتصاد بر این باور است که نباید رابطه بین آب و مهاجرت را ساده سازی کرد. بسیاری از آنهایی که مهاجرت می کنند، و دلیل آن فاکتورهای مرتبط با آب مثل سیل، خشکسالی و آلودگی هوا است، مهاجرتی دور دست را در نظر نمی گیرند و در همان مناطق اطراف خود اقدام به مهاجرت می کنند.

گوی جابینز، از موسسه توسعه خارجی می گوید: هزینه مهاجرت بین المللی بسیار بالا و پرخطر است و برای فقرا که آسیب پذیرترین افراد در مقابل کمبود آب و خشکسالی هستند چنین مهاجرت هایی اتفاق نمی افتد.

آنهایی که در اثر خشکسالی زندگی و احشام خود را از دست داده اند توان تامین هزینه های مهاجرتی مثلا از آفریقای جنوبی به فرانسه را ندارند.

بر عکس شواهد موجود نشان می دهد که کسانی که به منابع، و آب قابل دستیابی دسترسی دارند، احتمالا آنقدر منابع مالی هم در اختیار دارند که به فکر مهاجرت های بین المللی باشند.

بر همین اساس، کیو اوشیما، مدیر اجرایی بخش زمین و آب سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد می گوید بیشتر مهاجرت های مربوط به کمبود منابع آب احتمالا در داخل خود کشورها صورت می گیرد. او می گوید از هر چهار منطقه ای که شرایط زندگی در آنها فقیرانه بوده و به شدت به تولیدات کشاورزی وابسته هستند، مردم سه منطقه به دلیل کمبود غذا، آلودگی آب و خشکسالی مجبور به ترک خانه های خود می شوند و در این میان جوان ترها پیشقدم هستند.

از سویی اوشیما معتقد است مهاجرت همیشه پدیده ای منفی نیست چون مردم مهاجرت می کنند تا زندگی بهتری داشته باشند.

برخی بر این باورند که باید تاثیر مهاجرت بر تامین آب را هم بررسی کرد. پس از جنگ داخلی سوریه در سال 2011 و با هجوم خیل عظیم مهاجران از سوریه به اردن، تنش در مناطق میزبان این مهاجران بیشتر شد.

اردن میزبان بیش از 750 هزار مهاجر سوری بود که بر اساس اعلام سازمان ملل متحده بیشتر این مهاجران در مناطق شهری ساکن شدند. مقامات اردنی حضور این مهاجران را دلیل کمبود آب این کشور می دانند اما برخی کارشناسان نظری مخالف این را دارند.

هوسان حسین از مرکز مطالعات آب خاورمیانه دانشگاه کسل آلمان می گوید «وقتی به تعداد مهاجران نگاه می کنیم، تاثیری که این پناهنده ها بر مصرف آب دارند بیشتر از تاثیری نیست که استفاده ناپایدار از آب در کشاورزی بر کمبود آب می گذارد».

انتظار می رود تا سال 2030 بیش از 40 درصد آبهای زیرزمینی اردن به طور کامل تمام شود.

کارشناسان بر این باورند در خود سوریه هم صرفا کمبود آب و خشکسالی نبود که باعث ایجاد تنش و اوج گرفتن جنگ داخلی شد. به جای کمبود آب، نبود ثبات سیاسی و فقر بود که به افزایش مهاجرت ها  دامن زد.

از همین رو اگر بتوان منابع آب را بهبود بخشید می توان مردم را به بازگشت به خانه ها ترغیب کرد.

گزارشی در مجمع جهانی اقتصاد در سال 2018 گفته است که بخش های بزرگی از چین، هند و پاکستان که با سوءتغذیه شدید دست به گریبان هستند، بیش از 40 درصد جوانان دنیا را در خود جای داده است.

بر اساس آمار water.org سالانه حدود 260 میلیارد دلار به دلیل کمبود منابع آب شیرین و خدمات بهداشتی در دنیا هدر می رود. محققان دانشگاه جورج واشنگتن در شهر واشنگتن می گویند که دست کم 17 میلیون زن و دختر در آفریقا هر روز برای پیدا کردن آب از خانه خارج می شوند. کودکان به ویژه دختر بچه ها هر روز تا پاسی از شب و صبح ها قبل از طلوع آفتاب مجبور هستند به جستجوی آب روند.

این آمارها در حالی مطرح می شود که در دنیا 30 درصد از مشاغل بخش صنعت و 10 درصد از مشاغل بخش خدمات به شدت به وجود آب وابسته است.

به هر حال سازمان ملل متحد پیش بینی می کند اگر اوضاع جهان به همین ترتیب پیش رود تا سال 2050 دست کم حدود 200 میلیون نفر در دنیا باید جابجا شوند. یکی از دلیل این جابجایی گسترش بیابان ها، افزایش سطح آب دریاها و افزایش رخ دادهای آب و هوایی است.

آفریقا و خاورمیانه در صدر این هشدارها قرار دارند. بر اساس گزارشی در ژورنال تغییرات اقلیم طبیعت، در کمتر از 30 سال، 25 درصد کره خاکی با بیابانزایی شدید و خشکسالی مواجه خواهد بود. هر ساله فصول خشک طولانی تر می شوند و کمبود آب بیشتر می شود.

در این حال مهاجرت ها تنها مربوط به فجایع طبیعی ناگهانی نیستند، بلکه واکنشی هستند به کاهش پیش رونده منابع آبی، کاهشی که بر بقای حیات مردم تاثیر می گذارد.