خودروهای برقی راهکاری برای همه دنیا
فاطمه لطفی، خبرنگار حوزه توسعه پایدار انرژی امروز
همزمان با روز هوای پاک در ایران، رییس‌جمهور نمونه‌ای از خودروهای برقی تولید داخل را سوار شد. اتفاقی که شاید در ایران تازگی داشته باشد؛ اما واقعیت آن است که خودورهای برقی تاریخچه‌ای به قدمت صد سال دارند. این خودروها در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی محبوب بودند، تا زمانی که پیشرفت در موتورهای درون‌سوز و تولید انبوه و ارزان خودروهای بنزینی، استفاده از آنها را کاهش داد.
به گزارش خبرنگار حوزه توسعه پایدار انرژی امروز، بحران انرژی در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی نیز باعث شد علاقه‌ای دوباره به خودروهای برقی ایجاد شود؛ هر چند آن خودروها نتوانستند به تولید انبوه مانند قرن ۲۱ برسند. از سال ۲۰۰۸ میلادی، پیشرفت در ساخت باتری‌ها و مدیریت انرژی، نگرانی درباره افزایش قیمت سوخت و ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، تحولی در تولید خودروهای برقی به‌وجود آورد. چندین کشور، اعتبارات مالیاتی، یارانه و دیگر مشوق‌ها را برای جا انداختن این خودروها اختصاص دادند.
در سال ۲۰۱۲ میلادی، ۲۸ درصد خودروهای برقی متعلق به ژاپن، ۲۶ درصد متعلق به آمریکا، ۱۶ درصد چین، ۱۱ درصد فرانسه و ۷ درصد متعلق به نروژ بودند.
در ایران نیز دولت اخیرا چندین بار ابراز علاقه به واردات خودروی برقی کرده و حتی مشوق‌هایی مانند معافیت از عوارض را مطرح کرده است. سازمان محیط زیست نیز اعلام کرده است که در تلاش است تا با همکاری دولت و صندوق‌های مرتبط مشوق‌هایی را برای خریداران خودروهای برقی ارایه دهد.
دو تریلیون دلار سرمایه و 70 تریلیون دلار صرفه‌جویی
حمل و نقل پایدار نیاز به سرمایه گذاری دارد. طبق گزارشی که در ماه اکتبر ۲۰۱۶ به دبیر کل سازمان ملل تحویل داده شد، حمل و نقل سبز به سرمایه گذاری سالانه حدود دو تریلیون دلار نیاز دارد و کشورهای زیادی آمادگی این را ندارند.
کارشناسان معتقدند کشورهای در حال توسعه باید سه درصد تولید ناخالص داخلی شان را به زیرساخت‌های مورد نیاز حمل و نقل سبز اختصاص بدهند.
حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز حمل و نقل سبز (سازگار با محیط زیست) بالاست. اما استفاده از حمل و نقل سبز در آینده منجر به صرفه جویی در مصرف سوخت و همچنین کاهش هزینه‌های عملیاتی خواهد شد. در این صورت می‌توان تا سال ۲۰۵۰ میلادی حدود ۷۰ تریلیون دلار در هزینه‌ها صرفه جویی کرد و میزان انتشار گازهای آلاینده را به طور قابل توجهی کاهش داد.
خودروهای برقی این پتانسیل را دارند که نوآوری را آشکار کرده و صنایع پیشرفته‌ی جدیدی را خلق کنند که افزایش شغل و افزایش رونق اقتصادی را به همراه دارد. در دراز مدت، خودروهای برقی برای کشورهایی مهم می شوند که در جستجوی کربن‌زدایی بخش حمل و نقل هستند.
پیش‌بینی می‌شود سهم بالقوه کاهش کلی CO2 در بخش حمل و نقل، تا سال ۲۰۵۰ به ۲۱ درصد برسد. به منظور تحقق این مقدار، سه چهارم فروش وسایل نقلیه تا سال ۲۰۵۰ بایستی به گونه‌ای برقی شود.
در سال 2012 سهم خودروهای برقی تنها 0.02 درصد کل خودروهای بازار بوده است. پس رسیدن به هدف سه چهارم فروش خودروها، کاری است بسیار سخت.
شهرهای بزرگ و خودروهای برقی
نروژ کشوری است که بیشترین تعداد پارکینگ‌های مخصوص شارژ کردن خودروی الکتریکی را دارد. به قول مقامات نروژی، کسی که در اسلو پایتخت نروژ یک خودروی برقی دارد، مجبور نیست برای شارژ آن در صف‌های طولانی منتظر بماند. مالیاتی هم که به این خودروها اختصاص می‌یابد، بسیار کم است. در نتیجه استفاده از خودروی برقی در نهایت از نظر اقتصادی هم به صرفه‌تر است.
هلسینکی هلند نیز از جمله شهرهای پیشرو در صنعت خودروهای برقی است. در این شهر پروژه‌های شهر هوشمند و پایدار چون، سیستم های حمل و نقل کم کربن و سازگار با محیط زیست در دستور کار قرار گرفت.
شبکه برق فنلاند یک شبکه برق با ثبات و تولید برق کم کربن است. شارژ یک خودرو در خیابان های فنلاند با برق، به معنی استفاده از برق کم کربن در یک وسیله سازگار با میط زیست است.
به طور متوسط شدت دی اکسید کربن برای تولید برق در اتحادیه اروپا نزدیک به 450 گرم گاز CO2 در هر کیلووات ساعت است و میانگین شمال اروپا تنها 100 گرم است. از این رو استفاده از وسایل نقلیه کم کربن در کشورهای شمال اروپا در حال حرکت به سوی حمل و نقل پایدار است.
فلاندی ها برنامه ریزی کرده اند تا سال 2030 بتوانند فروش خودروهای برق را به 15 درصد برسانند و عملکرد سیستم حمل و نقل شخصی را برای کاهش زمان دسترسی و اثرات زیست محیطی آن افزایش دهند.
یکی از کشورهای پیشرو در زمینه استفاده از خودروهای برقی، فرانسه و شهر پاریس پایتخت این کشور است. در این شهر پس از راه‌‌اندازی طرح ایستگاه‌های کرایه دوچرخه برای انجام سفرهای داخل هری، سامانه استفاده از خودروهای برقی کرایه‌ای نیز راه اندازی شده است.
قیمت سوخت در فرانسه همیشه روند افزایشی دارد و ترافیک نیز در کلانشهرها از جمله پاریس و وجود زیرساخت‌های لازم برای خدمات حمل و نقل عمومی، سبب شده مردم این شهر ۱۲ میلیون نفری، آلودگی‌های صوتی و هوا همراه راهبندان‌های طولانی را تجربه کنند.
از این رو مقامات شهری در فرانسه به این نتیجه رسیدند که به عنوان یک راهکار مکمل در با ترویج کرایه کردن خودروهای برقی کوچک، کاهش زمان سفرهای درون شهری، کاستن از آلودگی‌ها و ترافیک را عملی کنند براساس این گزارش، هر خودرو برقی، کارایی پنج دستگاه خودرو شخصی معمولی درحال تردد درون شهری را دارد.
در اولین مرحله از اجرای این طرح، ۲۵۰ خودرو برای استفاده موقت در ایستگاه‌ها وجود دارد که متقاضیان با استفاده از کارت ویژه‌ای، خودرو را در اختیار می‌گیرند که هزینه آن برای نیم ساعت اول پنج یورو و نیم ساعت بعدی نیز چهار یورو است.
معضلی جهانی، راهکاری جهانی
حمل و نقل شهری در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه به یک نسبت تبدیل به چالشی بزرگ شده است. حمل و نقل عمومی تقریبا یک چهارم CO2 مربوط به انرژی را منتشر می‌کند. از سویی تاثیرات منفی بر کیفیت زندگی چون نابرابری‌های اجتماعی داشته و نیز بر سلامتی سکنه شهرها و ابنیه نیز خسارت وارد می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود بین سال‌های 2005 تا 2050، تقاضا برای حمل و نقل دو برابر شود و در دهه‌های آتی، انتظار می‌رود ناوگان حمل و نقل دنیا سه یا چهار برابر شود.
همین پیش‌بینی‌ها خبر می‌دهند تا سال 2050 دو سوم خودروهای دنیا در کشورهای غیرعضو OECD باشند. اما احتمالا تکنولوژی‌های بهبود بهره‌وری سوخت و منابع جایگزین انرژی به این سرعت رشد نخوهند کرد.
تولید برق برای خودروهای برقی می‌تواند باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای شود اما این انتشارات در مقایسه با انتشارات تولیدی خودروها بسیار کمتر است. مطالعات موسسه تحقیقات برق EPRI نیز بر همین امر صحه گذاشته است.
خودورهای برقی می‌توانند نقش مهمی در رسیدن به اهداف مقابله با تغییرات اقلیم داشته باشند. حدود 60 درصد آلودگی کربن حاصل از بخش حمل و نقل و مربوط به وسایل حمل و نقل مسافری است. اگر بتوان تمام برق مصرفی این خودروهای برقی را تا سال 2050 از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌دست آورد در این صورت بخش بزرگی از چالش‌های مربوط به حمل و نقل رفع خواهد شد.
برقی کردن خودروها مقدار، مه‌دود، اکسیدهای نیتروژن، و ترکیبات آلی فرار را به‌طور قابل ملاحظه‌ای خواهد کاست.
انتشارات گازهای گلخانه‌ای حاصل از حمل و نقل 20 درصد کل انتشارات در بریتانیا و 33 درصد کل انتشارات در ایالات متحده را به خود اختصاص داده است. از کل این انتشارات نیز 85 درصد آن مربوط به CO2 حاصل از حمل و نقل جاده‌ای است.
