آینده نفت در عصر دیجیتال!
ابوذر منصوری، کارشناس حوزه انرژی
«آشوک بلانی» رییس فنآوری شرکت شلمبرژر طی سخنانی در همایشی در هوستون نمیتوانست افسوس خود را از اینکه یک چاه معمولی نفت یا گاز فقط حدود 10 گیگابایت اطلاعات یعنی چیزی معادل حجم اطلاعات بیش از دو فیلم سینمایی با خود ندارد، پنهان کند.
در یک مطالعه پژوهشی که به صورت مشترک توسط MIT و Deloitte در اواخر سال ٢٠١۴ روی بیش از ۴٨٠٠ نفر از ﻧﺨﺒﮕﺎن در صنایع مختلف به عمل آمد مشخص شد که بلوغ دیجیتالی در صنعت نفت و گاز برابر 68 4 در مقیاس ١٠ است. همچنین در یک ارزیابی از میزان جذب فناوریهای دیجیتالی در بخشهای مختلف صنعت و خدمات، با کمال تعجب معلوم شد که صنعت نفت و گاز به همراه بخشهای آموزش، بیمه و بهداشت در انتهای جدول قرار دارد. باور این نکته برای صنعتی که این همه مهندس و خبره در علوم مختلف در آن مشغول به کار هستند؛ واقعا تعجبآور است.
مجله اکونومیست در مقالهای جدید و جذاب ارزشمندترین منبع دنیا را دادهها (Data) اعلام کرد. در حال حاضر پنج شرکت گوگل، آمازون، اپل، فیسبوک و مایکروسافت ارزشمندترین بنگاهها در دنیا هستند. سودهایشان سرسامآور است به طوری که آنها رویهم رفته 25 میلیارد دلار سود خالص در فصل اول سال 2017 جمع کردهاند. تقریبا تمام رشد درآمد در حوزه تبلیغات دیجیتال در آمریکا در سال گذشته، مدیون گوگل و فیسبوک است. یک قرن قبل، منبع مد نظر نفت بود. اکنون غولها به نگرانیهای مشابهی دامن زدهاند که به «دادهها» Data مربوط میشود، یعنی به نفتِ عصر دیجیتال!
کنترل شرکتهای اینترنتی بر دادهها، قدرت شگرفی به آنها میدهد. الگوهای قدیمی درباره رقابت که در عصر نفت تدوین شدند، در آنچه به «اقتصاد داده محور» مشهور شده منسوخ به نظر میآیند. به طوری که در این بازار به رویکرد جدیدی نیاز است.
قرارداد دو غول نفتی و ارائه نرمافزار رایانه
ماه گذشته شرکت مایکروسافت همکاری خود با شرکتهالیبرتون در زمینه یادگیری ماشین، واقعیت افزوده و تکنولوژی اینترنت اشیا در صنعت نفت و گاز را اعلام کرد. همکاری این دو نشاندهنده این است که مایکروسافت استراتژی بلندمدت شرکت خود را از تجارت PCها به سمت تکنولوژیهای جدید تغییر داده است. تکنولوژیهای یادگیری ماشین، واقعیت افزوده و اینترنت اشیا به شرکتها کمک میکند به جای اینکه فقط اطلاعات را ذخیره کنند، از آنها استفاده کنند.
حوزه همکاری این دو شامل استفاده از تکنولوژیهایی به منظور پی بردن به خواص مخزن، مدلسازی و شبیهسازی، ایجاد برنامههای کاربردی تعاملی و دیجیتالیسازی داراییهای حوزه اکتشاف و تولید (E&.P) است. این توافق درواقع بین یک لیدر جهانی در حوزه «رایانش ابری»Cloud Computing)) تحول دیجیتال و یک لیدر جهانی در حوزه E&.Pاست.
بر خلاف آنچه که تاکنون به صورت سنتی تصور میشده صنعت نفت جز یک کسبوکار با فناوری بالا (high-tech ) نیست. به طور مثال در سازند پیچیده مخزنی که هزاران فوت زیر زمین قرار دارد با نقشههای سه یا چهار بعدی آن بدون ابزار پیشرفته، نمیتوانید عملیات حفاری را آغاز کنید. بهویژه زمانی که دریابیم آنچه شرکتهای نفتی و اصولا صنعت نفت از آن بهرهای نبردهاند؛ ایجاد زنجیره ارزش افزودهای است که ناشی از پیوستگی و یکپارچگی بین دادهها و اطلاعات از عمیقترین نقاط یک چاه نفت تا دفاتر شرکتهای مدنظر است.
یکی از داراییهای و دستاوردهای شرکتهالیبرتون، پلاتفرمی موسوم به Decision Space است. این شرکت پلاتفرم مزبور را از یک سو با رایانش ابری شرکت مایکروسافت و از سوی دیگر با قابلیتهای هوش مصنوعی جفت و جور کرده است. حاصل این کار، ایجاد پتانسیل بالفعلی است که نه تنها دادهها و اطلاعات خروجی از فیلدهای کارفرمایان E&.P را گرفته و سازمان میدهد بلکه با استفاده از ویژگی یادگیری ماشین، تصمیمهای به مراتب بهتری در خصوص اینکه مثلا چه قطعهای از تجهیزات میبایست سریعا تعویض شود یا چگونه یک عملیات توسعه و بهرهبرداری از یک میدان را میتوان سریعتر و ارزانتر انجام داد اتخاذ مینماید.
خدمات ارائهشده از سوی مایکروسافت باعث خواهد شد تا شرکتهالیبرتون نخستین شرکت اکتشاف و تولید صنعت نفت و گاز خواهد بود که با این تکنولوژی، میدان نفتی را به دفتر خود وصل میکند. در حال حاضرهالیبرتون جلودار تحول دیجیتال در صنعت اکتشاف و تولید است. از این توافق میتوان ه عنوان اولین قدمها برای تحول دیجیتالی در صنعت نفت و گاز یاد کرد و از لحاظ استراتژیک بسیار مهم است. به طوری که سایر شرکتها و رقبا در حوزه نفت و گاز و رایانش ابری هم به دنبال این توافق آنها هم در این تعامل جدید وارد میشوند.
