نفت، تحریم و راه فرار
نرسی قربان | کارشناس بین‌الملل انرژی
در حال حاضر چالش اصلی در صنعت نفت به نتیجه رساندن مذاکرات با اتحادیه اروپا، چین، روسیه می‌باشد که عملا می‌تواند از بسته شدن درهای اقتصاد جهان در اثر فشارهای امریکا، اسرائیل و عربستان جلوگیری کند و در چند ماه آینده از کاهش صادرات نفت ایران جلوگیری نماید.
شروع تحریم‌های نفتی و بانکی امریکا که در شش ماه گذشته مورد بحث و تفسیر‌های گوناگون بوده است چند روز پیش با تبلیغات گسترده‌ای از طرف امریکا آغاز گردید. این تحریم‌ها حمایت سایر کشورهای بزرگ مانند چین، روسیه، انگلستان، فرانسه و آلمان که همگی از امضا کنندگان برجام بودند را ندارد و نمی‌تواند صادرات نفت ایران را آنطور که ادعا می شد به صفر برساند ولی اگر ساز و کار پیشنهادی اروپا عملی نگردد شاهد کاهش بیش از 50 درصدی صادرات نفت از ایران خواهیم بود.
در حال حاضر به نظر می رسد که در شرایط فعلی عرضه و تقاضا برای نفت در جهان به نحوی است که خروج قسمتی از نفت ایران از بازارها و با در نظر گرفتن افزایش تولید چند کشور از جمله امریکا، عربستان، امارات و روسیه که قسمتی از بازار نفت ایران را جایگزین خواهند کرد تاثیر عمده‌ای بر قیمت ها نخواهد داشت. در چند روز گذشته حتی شاهد سقوط قیمت نفت در بازارها بوده‌ایم که عمدتا پس از اعلام معافیت موقت هشت وارد کننده عمده نفت از ایران، انتخابات میان دوره‌ای در امریکا و تحولات در بازارهای آینده بوقوع پیوست و نفت برنت را به حدود 70 دلار و نفت وست تگزاس را به حدود 60 دلار کاهش داد.
صنعت نفت ایران بیش از 15 سال است که در شرایط بسیار سختی برای جذب سرمایه مورد نیاز برای ادامه فعالیت‌های خود و توسعه میادین جدید به سر می برد در حالی که رقبای ایران با جذب سرمایه‌های بین‌المللی به افزایش ظرفیت خود پرداخته‌اند، ایران توانسته است علی‌رغم مشکلات موجود تولید خود را در حدود 4 میلیون بشکه در روز نگاه دارد که 5.4درصد از تولید جهان در سال 2017 بوده است در حالی که روسیه با 6.3درصد ذخایر جهان 12.2درصد تولید جهان را دارد و امریکا با 2.9 درصد ذخایر جهان 14.1 درصد تولید جهان را دارد. این بدین معنی است که امریکا با کمتر از یک سوم ذخایر ایران بیش از دو برابر و نیم سهم ایران از تولید جهانی را در اختیار دارد. ادامه مشکلات صنعت نفت و ادامه تحریم می تواند این عدم تعادل را بیشتر به ضرر ایران تغییر دهد زیرا سرمایه گذاری‌های آتی در صنعت نفت و گاز با کاهش صادرات نفت تقلیل می‌یابد.
در حال حاضر چالش اصلی در صنعت نفت به نتیجه رساندن مذاکرات با اتحادیه اروپا، چین، روسیه می‌باشد که عملا می‌تواند از بسته شدن درهای اقتصاد جهان در اثر فشارهای امریکا، اسرائیل و عربستان جلوگیری کند و در چند ماه آینده از کاهش صادرات نفت ایران جلوگیری نماید. باید توجه داشت که پرداختن به این مهم نباید از تلاش برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و دستیابی به تکنولوژی‌های روز در این صنعت بکاهد. تمام کوشش و تجربه مسئولین باید به کار گرفته شود که با همدلی بر مبنای منافع ملی برای عملی شدن این هدف کوشش شود. ایجاد زیرساختارهای لازم برای جذب سرمایه و تکنولوژی پیشرفته در صنعت بالا دستی و پایین دستی نفت و گاز از اولویت زیادی برخوردار است که نباید در سایه کوشش برای فروش نفت فراموش شود. قراردادهای نفتی می‌باید در شرایط فعلی ایران بازنگری و جذاب‌تر شود.
شرکت‌های بزرگ از ایران رفته‌اند ولی شرکت های کوچک نفتی که به دنبال منافع خود هستند در شرایطی که قراردادهای برد- برد بر مبنای نوعی مشارکت در منافع را داشته باشند به ایران خواهند آمد. در این رابطه مسئولین باید با شجاعت و با در نظر گرفتن مشکلات روز قراردادی را پیشنهاد کنند که منافع ملی ایران را در شرایط فعلی و در دراز مدت حفظ کند.
در حال حاضر اگر بخواهیم از منابع داخلی برای احیای صنعت نفت ایران استفاده شود باید به ایرانیان اجازه داده شود که از طریق قانونی ریال خود را تبدیل به ارز نموده و در طرح‌های نفتی سرمایه‌گذاری نمایند و منافع حاصله را بتوانند به صورت ارزی به دست آورند و این سرمایه‌گذاری و سود آن با قانون‌گذاری مجلس تضمین گردد. راه دیگر برای کمک به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت استفاده از منابع حاصله از پالایش و حمل و نقل و فروش حدود 1.5 میلیون بشکه فرآورده‌های نفتی در روز در داخل کشور است که با قیمت های بین‌المللی کنونی ارزشی حدود 45 میلیارد دلار در سال دارد و به علت سیاست‌های حمایتی دولت صنعت نفت از استفاده از آن محروم است. منبع: روزنامه ایران
