سیاسی کاری می کنند
میهمان ناخواند ۀ خوزستان، دیروز و امروز نیست که از راه رسید ه؛ مد ت هاست که هر از گاهی سری به خوزستان و د یگر استان‌های غربی می‌زند ، خود ی نشان می‌د هد و می رود که د وباره برگرد د . امسال اما اوضاع جوری د یگر است و با توجه به انباشت معضلات متنوع از افزایش طوبت و شدت گردوغبارها گرفته تا قطعی آب و برق، این «جور د یگر بود ن» برمی‌گرد د به مطالبات نمایندگان مجلس و مردم که به این مسئله بیش از گذشته توجه نشان می دهند. با وجود تأکید مقام معظم رهبری بر توه ویژه به معضلات اخیر خوزستان و آماده باش رئیس جمهور به کابینه برای حضور مؤثر در منطقه و د ر شرایطی که د ولت توجه ویژه‌ای به این موضوع نشان د اد ه و برنامه‌ریزی برای حلّ مشکل را د ر د ستور کار خود قرار د اد ه است، بحث‌هایی تازه مطرح می‌شود . برخی خواستار آن هستند که د ولت با اجرای برنامه‌ای کوتاه مدت، معضل گرد و غبار را یک بار برای همیشه حل کند و این د ر حالی است که گرد و غبار نه فقط منشأ د اخلی که منشأ منطقه‌ای و بین‌المللی نیز د ارد . بررسی نقشۀ حرکت گرد و غبار نشان می‌د هد نه فقط ایران و عراق و ارد ن و عربستان که مصر و شاخ افریقا نیز با این بحران د رگیرند .افزایش خواسته‌ها د ر این حوزه و ایحاد فشار بر د ولت د ر شرایطی اتفاق می‌افتد که د کتر سعید متصد ی،معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به هجمه‌های اخیر به سازمان محیط زیست و تشریح بروز مشکلات متعد د د رخصوص پد ید ة گرد و غبار د ر خوزستان و د ر پاسخ به پرسش های «مد یریت سبز» با صراحت می‌گوید : «سلامت مرد م، محلّ تسویه‌حساب‌های سیاسی نیست.»
د کتر متصد ی د ر پاسخ به این پرسش که آیا امکان حلّ این مشکل د ر زمانی یک ساله وجود د ارد یا خیر، می گوید : «حلّ این مشکل نیاز به برنامۀ بلندمدت د ارد و درخواست رفع معضل گرد و غبار د ر مد ت یک سال از سازمان حفاظت محیط زیست، یا بیانگر نگرش غیرتخصصی آنها و ند اشتن اطلاعات علمی د ر این زمینه است یا بیانگر غرض‌ورزی شخصی و سیاسی افراد ی است که سلامت مرد م و محیط زیست را بهانه‌ای برای د ستیابی به د یگر اهد اف خود می‌دانند.»
فرصت طلبی ممنوع!
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با طرح این پرسش که کسانی که امروز خود را صد ای رسای مرد م خوزستان معرفی می‌کنند ، چرا د ر 8 سال دولت های نهم و دهم که وضعیت محیط زیست کشور و استان خوزستان شرایط اسفناکی را تجربه می‌کرد ، هیچ واکنشی د ر این زمینه نداشتند ، ادامه می دهد: «عزم جدّی د ولت و سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه‌ریزی و اقد ام برای کاهش آثار پد ید ة گرد و غبار د ر کشور است و دولت، خد مت به مرد م را وظیفۀ خود می‌د اند ، اما اینکه عده‌ای بخواهند با فرصت‌طلبی، مرد م را ابزار رسید ن به اهد اف خود قرار د هند ، قابل قبول نیست.»او با اشاره به اینکه مرد م صبور خوزستان به خوبی تشخیص می‌د هند که اد عای حلّ مسائل زیست محیطی د ر بازة زمانی کوتاه مد ت و باتوجه به شرایط خشکسالی در کشور، اد عای غیرکارشناسی است، تصریح می کند: «ساکتین سال‌های گذشته بهتر است به جای فرافکنی، تلاش کنند با حفظ آرامش جامعه و پرهیز از تشویش اذهان عمومی، د ر تبد یل برنامه‌ریزی‌ها و اهد اف تعیین شد ه به نتایج مثبت و کمک‌رسانی به د ولت و کلیۀ د ستگاه‌های اجرایی مرتبط، مسئول و متوجه باشند که سازمان حفاظت محیط زیست، تنها متولی این امر نیست. آنچه امروز د ر استان خوزستان شاهد هستیم، محصول بی‌تد بیری و بی توجهی به مسئلة محیط زیست د ر سال‌های گذشته است.»
بی توجهی د ولت گذشته به هورالعظیم چالش ریزگرد های خوزستان، بحرانی زیست‌محیطی به شمار می رود که سال‌هاست خوزستان و استان‌های غربی را د رگیر کرد ه است. هرچند بسیاری از بررسی‌ها د لالت از ورود بخشی از گرد و عبار از عراق به د اخل ایران د ارد ، اما برخی خشک شد ن تالاب هورالعظیم راچالش ریزگرد های خوزستان، بحرانی زیست‌محیطی به شمار می رود که سال‌هاست خوزستان و استان‌های غربی را د رگیر کرد ه است. هرچند بسیاری از بررسی‌ها د لالت از ورود بخشی از گرد و غبار از عراق به د اخل ایران د ارد ، اما برخی خشک شد ن تالاب هورالعظیم را یکی از مهم‌ترین د لایل بروز این بحران می‌د انند و معتقد ند باید فکری به حال این تالاب شود . د کتر متصد ی از موفقیت آمیز بودن برنامه‌ریزی ها برای آبگیری تالاب هورالعظیم خبر می‌د هد و می‌گوید : «اقد امات لازم برای این طرح در د ستور کار قرار گرفت و خوشبختانه وضعیت نابسامان آن در مقایسه با گذشته، بهبود یافته است.» نه فقط متصد ی که د یگر مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و رئیس این سازمان نیز بخش مهمی از گرد و غبار را ناشی از خشکی هورالعظیم می‌دانند ؛ تالابی که میان ایران و عراق مشترک است و جنگ، بد نش را چنان رنجور کرد که د یگر د لخوشی مرد مان منطقه نیست، بلکه روی د یگرش را به آنها نمایانده است.
کوتاهی های وزارت نفتمی‌گویند بخشی از فعالیت‌های وزارت نفت نیز د ر خشکی این تالاب بی‌تأثیر نبود ه است و آنها که امروز د ر سازمان حفاظت محیط زیست حضور د ارند، دربارة تذکرهای آن روزها سخن می‌گویند . با گسترد ه ترشد ن ابعاد مشکلات ناشی از ریزگرد ها، اما مد یرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان، با اشاره به اینکه وزارت نفت براساس تعهد خود با سازمان مراتع و جنگل‌ها موظف بود ۲۰۰ هزار هکتار از مناطق مستعد کانون ریزگرد د ر خوزستان را تثبیت کند ، می گوید : «د ر حال حاضر حدود ۸ هزار هکتار تثبیت شد هاست، یعنی وزارت نفت فقط به 4 د رصد از تعهد خود برای تثبیت کانون ریزگرد ها ر خوزستان از طریق مالچ‌پاشی عمل کرد هاست.»
سند ی برای تعامل د ستگاه های اجراییآن‌طور که از شواهد امر پید است، قرار است «سند ملّی مقابله با پد یدۀ گرد و غبار» پایانی باشد بر مناقشات و آغازی هدفمند برای اقدامات کارشناسی برای مدیریت و رفع بحران های ناشی از حضور این میهمانان ناخوانده. به د لیل اختلاف نظرهایی که میان د انشگاهیان، صاحب‌نظران و متخصصان این موضوع د رخصوص منبع و منشأ ریزگردها و میزان اثرگذاری آنها وجود د ارد ، این سند می‌تواند نقطۀ توافق و تعامل میان افراد و گروه های مختلف برای عملیات اجرایی قرار گیرد و تخصیص منابع اعتباری محدود به گونه‌ای باشد که بیشترین اثرگذاری را د اشته باشد . بد ون ترد ید وزارت نفت نیز مسئولیت‌هایی را برای احیای منطقه‌ای که خون اقتصاد ایران از د لش می‌جوشد عهده‌د ار خواهد شد . نفت‌خیز بود ن خوزستان، آن‌طور که از شواهد امر پید است، قرار است «سند ملّی مقابله با پد یدۀ گرد و غبار» پایانی باشد بر مناقشات و آغازی هدفمند برای اقدامات کارشناسی برای مدیریت و رفع بحران های ناشی از حضور این میهمانان ناخوانده. به د لیل اختلاف نظرهایی که میان د انشگاهیان، صاحب‌نظران و متخصصان این موضوع د رخصوص منبع و منشأ ریزگرد ها و میزان اثرگذاری آنها وجود د ارد ، این سند می‌تواند نقطۀ توافق و تعامل میان افراد و گروه های مختلف برای عملیات اجرایی قرار گیرد و تخصیص منابع اعتباری محد ود به گونه‌ای باشد که بیشترین اثرگذاری را د اشته باشد . بد ون ترد ید وزارت نفت نیز مسئولیت‌هایی را برای احیای منطقه‌ای که خون اقتصاد ایران از د لش می‌جوشد عهد هد ار خواهد شد . نفت‌خیز بود ن خوزستان، خود د لیل محکمی است بر اینکه نفت و نیرو و سایر د ستگاه‌ها در اقدامی منسجم وارد عمل شوند . اما به راستی آیا می توان این میهمانان ناخواند ه را با اقد امات کارشناسی و و حمایت های د ولت، د ر آیند های نه چند ان د ور بد رقه کرد و روی خوش زندگی را به مردم خوزستان برگرداند ؟
