بازتولید سرمایه اجتماعی و حرکت در مسیر عقلانیت
مهندس سیدعماد حسینی | رئیس هیات‌مدیره هلدینگ انرژی تاپیکو | سردبیر ماهنامه تازه‌های انرژی
بیش از 158 سال در صحنۀ بین الملل و 108 سال در عرصۀ ملّی کشورمان است که نفت، در روند توسعه و تکامل تمدن انسان ها، همراه با بهترین اتفاق ها و در برخی مواقع، ناگوارترین حوادث بوده است. حوادثی همچون وقوع جنگ جهانی برای دستیابی به منابع نفت در ابعاد بین المللی و در پهنۀ کشورمان نیز از ملّی شدن و در پی آن، کودتای 28 مرداد گرفته تا ارادۀ مصمم رئیس دولت های نهم و دهم برای شخم زدن زمین هموار و آباد صنعت نفت که ویرانه های آن به دولت یازدهم به ارث رسید و برای تحقق شعار ناصواب و ناپختۀ آوردن نفت بر سفرۀ مردم و پرداخت نقدی یارانه ها، تار و پود اقتصاد کشور را خودخواسته، نابود کرد. از اینها دردآورتر، به ظهور و بروز و نفوذ پدیده هایی همچون بابک زنجانی در ساختار مدیریتی نفت نیز باید اشاره کرد که از یک سو هزاران میلیارد تومان از سرمایه های صنعت نفت و کشور را به یغما بردند و از آن مهم تر، باعث کاهش سرمایۀ اجتماعی و افزایش بی اعتمادی متخصصان و آحاد جامعه به ساختار صنعت نفت و درآمدهای نفتی شدند که باید مسیر توسعه و تعالی کشور را هموار کند.
بررسی چنین پدیده هایی از آن رو اهمیت به سزایی می یابد که نباید نقش بی بدیل نفت و عواید نفتی را در روند توسعۀ کشور به فراموشی سپرد؛ چه آثار و بقایای توسعۀ صنایع سنگین و سبک، راه آهن سراسری، شهرنشینی و مدرنیزاسیون کشور بدون هیچ گونه تردیدی مدیون و مرهون نفت و صنعت نفت به شمار می رود. اینچنین است که می توان نفت را هم قاتق نان برشمرد و هم قاتل جان، هم باری سنگین بر دوش ملّت و هم موهبتی گران بها که در میان تمام شقوق حامل های انرژی، مهمترین و در عین حال، مشکل زاترین آنها نیز به شمار می رود. در حالی که اقتصاد رنجور ایران به دلیل نابسامانی های داخلی و محدودیت های بین المللی روزهای سختی را می گذراند، اگرچه می توان همچنان تمام عقب ماندگی های تاریخی اقتصاد و روند توسعۀ ایران را به «نفرین نفت» نسبت داد، اما باید باور داشت تداوم اتهام زنی های اینچنینی، ذره ای از گناه نابخشودنی عملکرد نامناسب تصمیم گیرانی که چگونگی مصرف درآمدهای نفتی را مشخص می کنند، نمی کاهد.
هم زمان با معرفی وزرای کابینۀ دوازدهم برای اخذ رأی اعتماد و در حالی که شدیدترین فشارها و اتهام زنی های بی اساس متوجه وزیر نفت و مسئولان ارشد صنعت نفت به دلیل پافشاری آنها بر منافع ملّی و جذب سرمایه گذاران خارجی وارد می آید و با طرح مسائلی واهی، صنعت نفت را مجرایی برای نفوذ و افزایش وابستگی به بیگانگان می پندارند، اما باید باور داشت رنج غالب بر پیکرۀ نحیف اقتصاد ایران، ریشه در رویکرد ناصحیح به صنعت نفت و چگونگی استفادۀ بهینه از درآمدهای نفتی دارد. پس از 108سال زندگی با نفت، باید پذیرفت وقت آن رسیده است تا با حرکت در مسیر «عقلانیت» و بازتولید سرمایۀ اجتماعی، تکلیف نفت را در اقتصاد و جامعۀ اسلامی ایران، به خوبی تعیین کرد.
