دستیابی ایران به فناوری پیشران هسته ای

سازمان انرژی اتمی قرار بود 20فروردین به مناسبت روز ملی فناوری هسته ای مثل سال های قبل از مجموعه ای از دستاورد ها رونمایی کند. این برنامه به دلیل شیوع کرونا لغو شد اما بخشی از این دستاورد ها را سخنگوی سازمان انرژی اتمی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد. بین این 122دستاورد یکی از بقیه بیشتر خودنمایی می کرد؛ پیشران هسته ای.

بهروز کمال وندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مصاحبه با شبکه خبر با اشاره به تعویق رونمایی از این 122دستاورد گفته بود: این دستاوردها به حوزه های پزشکی و صنعت و انرژی مربوط می شوند؛ ازجمله تعدادی رادیوداروی جدید که در حوزه سرطان کاربرد دارند یا پیشران هسته ای که در زیردریایی ها و کشتی ها مورد استفاده دارد و لیزرهایی با توان بالا و متوسط که کاربرد صنعتی دارند.

پیشران هسته ای ازجمله فناوری های فوق پیشرفته است که تنها تعداد معدودی از کشورها ازجمله ایالات متحده آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین و هند به آن دسترسی دارند.

مهم ترین کاربرد پیشران هسته ای در صنعت دریایی و زیردریایی است که استفاده از آن روی کشتی های تجاری، نفتی و نظامی باعث می شود شناور ها به مدت طولانی بر سطح آب یا برای زیردریایی ها در عمق آب بدون نیاز به سوخت گیری در حال انجام ماموریت و حرکت باشند و به این ترتیب علاوه بر صرفه جویی زمانی در مصرف سوخت نیز صرفه جویی می شود.

حسن روحانی، رئیس جمهور آذرماه 95پس از تمدید تحریم های ایران توسط آمریکا موسوم به آیسا دستور برنامه ریزی در زمینه مطالعه و ساخت پیشران هسته ای قابل کاربرد در کشتیرانی را صادر کرده بود.

پیشران هسته ای یک رآکتور کوچک است که بسته به نیاز روی شناورهای سطحی و زیرسطحی قرار داده می شود و سوخت آن براساس مقیاس و مدت زمان حرکت، حدود 50درصد یا بیشتر غنی سازی می شود.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی آبان سال گذشته در پاسخ به سوال خبرنگار همشهری درباره آخرین وضعیت پروژه پیشران هسته ای گفته بود: ما در پیشران هسته ای به صورت غیرقابل باور جلو رفتیم. من اعلام کردم که اگر امکانات مالی و تسهیلات مقرراتی باشد حداقل 15سال طول می کشد ولی ما خیلی جلو رفتیم.

معاون رئیس جمهور در عین حال ایمنی را از دلایل کندی پیشرفت در زمینه پیشران عنوان کرده و گفته بود: الان 19 سال است داریم روی رآکتور اراک کار می کنیم و طراحی رآکتور اراک یک طراحی بومی نبود، یک طراحی قدیمی روسی بوده است. حتی اگر 4 سال پس از برجام را هم حساب نکنیم می شود 15سال که هنوز کامل نشده است. پیشران هسته ای در عمل یک رآکتور کوچک است و می خواهید آن را در یک شناور جابدهید. فرق آن با رآکتور عادی این است که رآکتور عادی در زمین می سازید تکان نمی خورد اما در یک شناور تکان می خورد. مسائل ایمنی و فنی فراوانی نسبت به یک رآکتور عادی دارد.

صالحی 2 سال قبل با بیان اینکه ایران فعلا قصد استفاده از پیشران هسته ای در اهداف نظامی را ندارد، گفته بود: 5 کشور صاحب پیشران هسته ای در بعد نظامی هستند و هند سال گذشته به آنها اضافه شد که آن هم استفاده نظامی دارد. درحالی که ما چنین تصمیمی را اعلام نکردیم و فعلا قصد این مسئله را نداریم.

به گفته صالحی، پیشران ها موارد غیرنظامی هم دارند و کشورهایی مثل ژاپن و روسیه در رابطه با شناورهای بزرگ صید ماهی یا یخ شکن ها از آنها استفاده کرده و می کنند. با توجه به اینکه علم و تکنولوژی در رابطه با ساخت پیشران خیلی جلو رفته است بسیاری از کشورها آرام آرام به این سمت می روند که پیشران های هسته ای را در عرصه تجاری به کار گیرند.